پیشگفتار
رشتهی مهندسی هوا فضا، از جمله رشتههای علمی است که در دهههای اخیر از اهمیت فزایندهای برخوردار و با پیشرفتی سریع و قابل توجه مواجه شده است.
تأسیس سازمانهای صنایع هوایی و ایجاد دانشکدههای هوافضایی معتبر در دانشگاههای صنعتی شریف و تربیت مدرس و ... مبین این ادعا است. از یک سو با توجه به جوان و نوپا بودن رشتهی مهندسی هوا فضا در مقایسه با دیگر رشتههای دانشگاهی و از سوی دیگر با درنظرگرفتن کمبود کتب و نشریات فارسی در خصوص این رشته و اینکه دانشجویان و محققین این رشته لازم است متون انگلیسی را مطالعه کنند، تعدادی از علاقمندان به صنایع هوایی گرد هم آمده اند تا با ترجمهی کتاب حاضر و تلاش درجهت غنی ترکردن مفاهیم آن، قدمی هرچند کوچک در جهت پرکردن خلاء موجود در متون مهندسی هوا فضا و گامی هرچند کوتاه در راه پاسخگویی به جویندگان دانش هوانوردی بردارند.
با توجه به اینکه ترجمهی کتاب حاضر ممکن است در برخی زمینهها با نواقص و کاستیهایی همراه باشد، از این رو فروتنانه از همهی پیشنهادات و اظهارنظرهای متخصصین درجهت هرچه بهترشدن کتاب در ویرایشهای آتی استقبال میشود.
امیدواریم این کتاب بتواند شروع مبارکی بر غنای هرچه بیشتر فرهنگ و دانش هوانوردی باشد و آیندگان بتوانند با تکمیل و پیشبرد مطالب آن، برکارایی و پیشرفت صنایع هوایی، استقلال و توسعه اقتصادی، صنعتی و سیاسی کشور عزیزمان ایران بیفزایند. در خاتمه از کلیه دوستان و همکارانی که در تهیه و تنظیم این کتاب مساعدت نمودند، به ویژه آقایان علیرضا رنجبر، محمد فرزانه، محسن محمد قاسمی و از تلاشهای بیشائبه سرکار خانم مریم یوزباشی که در صفحهآرایی و تدوین نهایی این کتاب زحمت بسیاری کشیدند، تشکر و قدردانی میشود.
فهرست مطالب
فصل 1- ساختارهواپیما 5-1
1.1 اجزای اصلی 1
1.1.1 بدنه 2
2.1.1 بالها 3
3.1.1 دم 4
4.1.1 ارابه فرود 4
5.1.1 واحد قدرت ( پیشرانه ) 5
فصل 2- اصول پرواز 14-7
1.2 ساختار جو 7
1.1.2 فشار هوا 8
2.1.2 تأثیرات فشار بر چگالی 8
3.1.2 تأثیر دما بر چگالی 8
4.1.2 تأثیر رطوبت بر چگالی 8
2.2 قوانین حرکت و نیروی نیوتن 8
3.2 خاصیت مگنس 9
4.2 قانون فشار برنولی 9
5.2 طراحی مقطع بال ( ماهیواره ) 10
6.2 سطح بالایی فشار پائین 11
7.2 سطح پایینی فشار بالا 12
8.2 توزیع فشار 13
فصل 3- ایرودینامیک پرواز 55-15
1.3 نیروهای اعمالی بر هواپیما 15
1.1.3 پیشرانش 16
2.1.3 پسا 17
3.1.3وزن 19
4.1.3 برا 20
2.3 گردابههای نوک بال 20
3.3 اثرات زمین 21
4.3 محورهای هواپیما 22
5.3 گشتاورها و بازوهای گشتاور 23
6.3 مشخصههای طراحی 23
1.6.3 مفاهیم پایه تعادل 24
2.6.3 تعادل استاتیکی 24
3.6.3 تعادل دینامیکی 25
4.6.3 پایداری طولی ( پیچشی ) 25
5.6.3 پایداری عرضی ( غلتشی ) 28
6.3.6 پایداری عمودی ( کجروی ) 29
7.6.3 نوسانات آزاد ( غلت هلندی ) 30
8.6.3 ناپایداری مارپیچی 30
7.3 نیروهای ایرودینامیکی در مانورهای پروازی 31
1.7.3 نیروهای حین گردش 31
2.7.3 نیروهای حین اوج گیری 33
3.7.3 نیروهای حین نزول 33
8.3 واماندگی 34
9.3 اصول پایه ملخ 35
1.9.3 نیروی گشتاوری و فاکتور P 37
2.9.3 نیروی چرخش عکس العملی 37
3.9.3 اثر فرخوردگی ناشی از شره هوا پشت ملخ 38
4.9.3 عمل ژیروسکوپی ملخ 38
5.9.3 بارگذاری نامتقارن ( فاکتورP ) 39
10.3 ضریب بار وارد به هواپیما 40
1.10.3 فاکتورهای بارگذاری در طراحی هواپیما 40
2.10.3 فاکتورهای بارگذاری در گردش تند 41
3.10.3 فاکتورهای بارگذاری و سرعتهای واماندگی 42
4.10.3 فاکتورهای بارگذاری و مانورهای پروازی 43
5.10.3 دیاگرام VG 44
11.3 وزن و تعادل 45
1.11.3 تاثیر وزن بر عملکرد پرواز 46
2.11.3 تاثیر وزن بر ساختار هواپیما 46
3.11.3 تاثیر وزن بر پایداری و کنترل پذیری 47
4.11.3 تاثیر توزیع بارگذاری 48
12.3 پروازهای مافوق صوت 49
1.12.3 جریان مافوق و مادون صوت 49
2.12.3 محدودههای سرعت 49
3.12.3 عدد ماخ و سرعت هوایی 50
4.12.3 لایه مرزی 50
5.12.3 موجهای ضربهای 51
6.12.3 پسگرا 52
7.12.3 محدودههای لرزش ماخ 54
8.12.3 کنترلکنندههای پرواز 54
فصل4- کنترل پرواز 65-57
1.4 کنترلکنندههای اصلی پرواز 57
1.1.4 شهپرها 57
2.1.4 انحراف ناخواسته ( گردش وارون ) 58
3.1.4 سکان افقی متحرک 59
4.1.4 دم T شکل 59
5.1.4 دم قابل تنظیم بالابر ( سکابان ) 60
6.1.4 کانارد ( پیش بال ) 61
7.1.4 رادر ( گردان ) 61
8.1.4 دم V شکل 62
2.4 کنترلکنندههای فرعی پرواز 62
1.2.4 بالچهها 62
2.2.4 ابزارهای لبه حمله 63
3.2.4 بالوارهها یا براکشها 63
4.2.4 سیستمهای تعادلی 64
فصل 5- سیستمهای هواپیما 99-67
1.5 واحد قدرت ( پیشرانه ) 67
1.1.5 موتورهای رفت و برگشتی 67
2.1.5 ملخ 68
3.1.5 ملخ گام ثابت 69
4.1.5 ملخ با گام قابل تنظیم 70
2.5 سیستمهای القایی 71
3.5 سیستمهای کاربراتوری 71
1.3.5 سیستمهای تزریق سوخت 74
4.5 سوپرشارژرها و توربوشارژرها 75
1.4.5 سوپرشارژرها 75
2.4.5 توربوشارژرها 76
5.5 سیستم احتراق 77
6.5 احتراق 78
8.5 سیستم سوخت رسانی 79
1.8.5 پمپهای سوخت 80
2.8.5 سوخت اولیه 80
3.8.5 مخازن سوخت 80
4.8.5 اندازهگیر سوخت 80
5.8.5 انتخابگر سوخت 80
6.8.5 صافیها، کارترها و سوراخهای تخلیه سوخت 80
7.8.5 کیفیتهای سوخت 81
9.5 سیستم راهاندازی موتورها 82
10.5 سیستمهای روغن 82
11.5 سیستمهای خنک سازی موتور 84
12.5 سیستمهای اگزوز 85
13.5 سیستمهای الکتریکی 85
14.5 سیستمهای هیدرولیکی 88
15.5 ارابه فرود 88
1.5.15 هواپیماهای با ارابه فرود سه چرخه 89
2.5.15 هواپیماهای با ارابه فرود چرخ دم 89
3.5.15 ارابه فرود ثابت و جمع شدنی 89
4.5.15 ترمزها 89
16.5 خلبان خودکار 89
17.5 هواپیماهای با سیستم فشردن هوا 90
1.17.5 سیستمهای اکسیژن 92
18.5 موتورهای توربینی 95
1.18.5 انواع موتورهای توربینی 96
2.18.5 توربوجت 96
3.18.5 توربوپراپ 96
4.18.5 توربوفن 96
5.18.5 توربوشفت 97
6.18.5 مقایسه عملکردها 97
7.18.5 تجهیزات موتور توربینی 97
19.5 ملاحظات عملکرد موتور توربینی 98
1.19.5 محدودیتهای دمایی موتور 98
2.19.5 تغییرات پیشرانش 98
3.19.5 خسارتهای ناشی از اشیاء خارجی 98
4.19.5 استارت HOT/HUNG موتور بنزینی 99
5.19.5 واماندگیهای کمپرسور 99
6.19.5 خاموش شدن 99
فصل 6- تجهیزات پرواز 117-101
1.6 تجهیزات پروازی سیستم پیتو استاتیک 101
1.1.6 اتاقک و خطوط فشار ضربه ای 101
2.1.6 اتاقک و خطوط فشار استاتیک 101
3.6 ارتفاع سنج 102
4.6.1 نشان دهنده سرعت عمودی 105
5.6.1 نشان دهنده سرعت هواپیما 106
6.1.6 علائم نشاندهنده سرعت هواپیما 106
7.1.6 انسداد سیستم پیتو استاتیک 108
2.6 تجهیزات پروازی ژیروسکوپ 109
1.2.6 اصول ژیروسکوپ 109
2.2.6 منبع قدرت 110
3.2.6 نشاندهنده چرخش 110
4.2.6 شیب سنج 111
5.2.6 موقعیت یاب 112
6.2.6 جهت نما 112
3.6 قطب نمای مغناطیسی 114
1.3.6 خطاهای قطب نما 115
2.3.6 قطب نمای صفحه عمودی 117
4.6 دماسنج هوای بیرونی 117
فصل 7- دستورالعمل ناوبری و مدارک پرواز
129-119
1.7 دستورالعمل پرواز هواپیما 119
1.1.7 صفحات مقدماتی 119
2.1.7 کلیات ( بخش1 ) 120
3.1.7 محدودیتها ( بخش2 ) 120
4.1.7 عملکردهای اضطراری ( بخش 3 ) 121
5.1.7 عملکردهای معمولی ( بخش4 ) 121
6.1.7 کارائی ( بخش5 ) 121
7.1.7 وزن و تعادل/ فهرست تجهیزات ( بخش6 ) 121
8.1.7 تشریح سیستمها ( بخش7 ) 122
9.1.7 حمل و نقل، سرویس و نگهداری (بخش8 ) 122
10.1.7 ضمایم ( بخش9 ) 122
11.1.7 نکات امنیتی ( بخش10 ) 122
2.7 مدارک هواپیما 123
1.2.7 مجوز ثبت هواپیما 123
2.2.7 مجوز صلاحیت هواپیما 124
3.7 نگهداری هواپیما 125
1.3.7 معاینه هواپیما 125
2.3.7 نگهداری پیشگیرانه 127
3.3.7 تعمیرات و اصلاحات 127
4.3.7 مجوزهای پروازی خاص 127
4.7 دستورهای صلاحیت پرواز 128
1.4.7 مسئولیتهای صاحبان/کاربران 129
فصل 8- وزن و تعادل 140-131
1.8 کنترل وزن 131
1.1.8 تأثیرات وزن 131
2.1.8 تغییرات وزن 132
2.8 تعادل، ثبات و مرکز ثقل 132
1.2.8 تأثیرات موازنهی منفی 132
2.2.8 مدیریت وزن و کنترل تعادل 133
3.2.8 اصطلاحات و تعاریف 133
4.2.8 اصول پایهای محاسبات وزن و تعادل 134
5.2.8 محدودیتهای وزن و تعادل 136
3.8 تعیین وزن بارگیری و مرکز ثقل 136
1.3.8 روش محاسباتی 136
2.3.8 روش نموداری 136
3.3.8 روش جدولی 138
4.3.8 محاسبات با استفاده از بازوی منفی 138
5.3.8 محاسبات با وزن بدون سوخت 139
6.3.8 جابهجاکردن، اضافهکردن و حذفکردن وزن 139
فصل9- عملکرد هواپیما 200-141
1.9 اهمیت اطلاعات عملیاتی 141
2.9 ساختار جو 141
3.9 فشار جو 141
4.9 ارتفاع فشار 142
5.9 ارتفاع تراکمی 143
1.5.9 تأثیر فشار بر چگالی 144
2.5.9 تأثیر دما بر چگالی 144
3.5.9 تأثیر رطوبت بر چگالی 144
6.9 عملکرد 144
1.6.9 پرواز مستقیم و افقی 145
2.6.9 اوجگیری 146
3.6.9 عملکرد برد 148
4.6.9 تأثیر زمین 150
5.6.9 ناحیه تسلط برگشتی (حکمرانی، اشراف معکوس) 152
6.6.9 سطح باند و شیب 153
7.6.9 آب روی باند و حرکت روی آب (هیدروپلنینگ) 154
9.7 عملیات بلند شدن و فرود 155
1.9.7 عملکرد بلندشدن 155
2.9.7 عملکرد فرود 157
8.9 سرعتهای عملکرد 158
9.9 نمودار عملکرد 159
1.9.9 درونیابی 160
2.9.9 نمودار های ارتفاع تراکمی 160
3.9.9 نمودارهای برخاستن 162
4.9.9 نمودارهای اوجگیری و گشتزنی 163
5.9.9 نمودار مؤلفه یا همنه جانبی و باد مخالف 168
6.9.9 نمودارهای فرود 169
7.9.9 نمودارهای عملیاتی سرعت واماندگی 170
10.9 مقوله حمل و نقل هواپیما 171
1.10.9 ملزومات عملکردی 171
2.10.9 ملزومات باند پرواز 172
3.10.9 طول میدان متعادل 172
11.9 الزامات اوجگیری 174
12.9 نیازمندیهای عبور از موانع 176
1.12.9 خلاصهای از نیازمندیهای برخاست 176
2.12.9 عملکرد فرود 177
3.12.9 خلاصهای از الزامات فرود 178
مثالهایی از نمودارهای عملیاتی 179
فصل 10-تئوری هوا 223-201
1.10 ماهیت اتمسفر 201
1.1.10 اکسیژن و بدن انسان 202
2.1.10 اهمیت فشار جو 203
2.10 دلیل چرخه اتمسفری 205
1.2.10 مشخصههای باد 206
2.2.10 جریانهای انتقالی 207
3.2.10 تأثیر موانع بر باد 208
4.2.10 برش باد ناچیز 209
5.2.10 نمایش باد و فشار در نقشههای آبو هوایسطحی 211
3.10 پایداری جوی 212
1.3.10 وارونگی 213
2.3.10 رطوبت و دما 213
3.3.10 رطوبت نسبی 213
4.3.10 ارتباط بین نقطه شبنم و درجه حرارت 213
5.3.10 روشهای رسیدن هوا به نقطه اشباع 214
6.3.10 شبنم و برفک 214
7.3.10 مه 214
8.3.10 ابرها 215
9.3.10 سقف پرواز 217
10.3.10 میدان دید 218
11.3.10 بارش 218
4.10 تودههای هوا 218
5.10 جبههها 218
1.5.10 جبهه گرم 219
2.5.10 پرواز به سمت یک جبههگرم درحال نزدیکشدن 220
3.5.10 جبهه سرد 220
4.5.10 جبهه سرد پر سرعت 221
5.5.10 پرواز بهسمت یک جبههسرد درحال نزدیک شدن 221
6.5.10 مقایسه جبهه سرد و جبهه گرم 221
7.5.10 تغییر جهت باد 221
8.5.10 جبهه پایدار 222
9.5.10 جبهه بسته 222
فصل 11- گزارشهای آب و هوایی، پیشبینیها و نمودارها 243-225
1.11 مشاهدات 225
1.1.11 مشاهدات آب و هوایی سطحی 225
2.1.11 مشاهدات جو فوقانی 225
3.1.11 مشاهدات راداری 226
2.11 خدمات دولتی 226
1.2.11 پایگاه خدمات پرواز FAA 226
2.2.11 سرویس خلاصه اطلاعات رونویسی شده(TIBS) 226
3.2.11 سرویس پایانه نظارت بر دسترسی کاربر (DUATS) 226
4.2.11 خدمات مشورتی در مسیر پرواز 226
5.2.11 مشاوره شرایط آب و هوایی پرواز پرخطر (HIWAS) 227
6.2.11 دادههای آب و هوایی رونوشت شده (TWEB) 227
3.11 اطلاع رسانی آب و هوایی 227
1.3.11 اطلاع رسانی استاندارد 227
2.3.11 اطلاع رسانی مختصر 228
3.3.11 اطلاع رسانی اجمالی 228
4.11 گزارشهای آب و هوایی هوانوردی 228
1.4.11 گزارشهای آب و هوای روزانه (METARs) 228
2.4.11 گزارشهای آب و هوای خلبانان (PIREPs) 231
3.4.11 گزارش های آب و هوایی راداری (SD) 232
5.11 پیش بینیهای هوانوردی 233
1.5.11 پیش بینی پایانه فرودگاهی (TAF) 233
2.5.11 پیش بینی محلی (FA) 234
3.5.11 مشاوره آب و هوایی حین پرواز 236
4.5.11 اطلاعاتهواشناسی ویژهخلبانان(AIRMET) 236
5.5.11 اطلاعات قابلتوجه آبوهوایی(SIGMET) 236
6.5.11 پدیدههای هواشناسی قابل انتقال(WST) 236
7.5.11پیشبینی باد و دمای ارتفاعات بالا (FD) 237
6.11 نمودارهای آب و هوا 238
1.6.11 نمودارهای بررسی سطح 238
2.6.11 جدول نمایش آب و هوا 239
3.6.11 نمودار خلاصه رادار 240
4.6.11 نمودار کلی پیشبینی آب و هوا 242
فصل12- عملیات هوایی 258-245
1.12 انواع فرودگاهها 245
1.1.12 فرودگاه تحت کنترل 245
2.1.12 فرودگاه کنترل نشده 245
2.12 منابع دادههای فرودگاهی 245
1.2.12 نقشههای هوایی 245
2.2.12 راهنماهای تسهیلات فرودگاهی 245
3.2.12 تذکر به کارکنان 247
3.12 علائم فرودگاهی و تابلوها 247
1.3.12 علائم باند پرواز 247
2.3.12 علائم تاکسی رو (حرکت قبل از پرواز) 247
3.3.12 مابقی علائم 247
4.3.12 تابلوهای فرودگاه 247
4.12 نوررسانی فرودگاه 249
1.4.12 فانوس فرودگاه 249
2.4.12 سیستمهای نوررسانی تقرب 250
3.4.12 راهنماهای شیب تقرب 250
4.4.12 نوررسانی باند 250
5.4.12 کنترل چراغهای فرودگاه 251
6.4.12 چراغهای مسیر تاکسیرو 252
7.4.12 چراغ های موانع 252
5.12 بادنماها 252
6.12 ارتباطات رادیویی 252
1.6.12 مجوز رادیویی 252
2.6.12 تجهیزات رادیویی 252
3.6.12 روشهای ارتباط گم شده ( کور ) 253
7.12 خدمات کنترل ترافیک هوایی 254
1.7.12 رادار مقدماتی 254
2.7.12 سیستم دیدبان رادار کنترل ترافیک هوایی 255
3.7.12 فرستنده و گیرنده خودکار 255
4.7.12 سرویس اطلاعات ترافیک رادار 255
8.12 آشفتگیهای دنباله هواپیما 256
1.8.12 تولید گردابه 257
2.8.12 قدرت گردابه 257
3.8.12 رفتار گردابه 257
4.8.12 روشهای اجتناب از گردابه 257
5.8.12 مراحل روشنسازی مطلب 258
6.8.12 اجتناب از برخورد 258
فصل 13- حریم هوایی 263-259
1.13 حریم هوایی تحت کنترل 259
1.1.13 حریم هوایی نوع A 259
2.1.13 حریم هوایی نوع B 259
3.1.13 حریم هوایی نوع C 259
4.1.13 حریم هوایی نوع D 261
5.1.13 حریم هوایی نوع E 261
2.13 فضای کنترل نشده 261
1.2.13 حریم هوایی نوع G 261
3.13 حریم هوایی کاربرد خاص 261
1.3.13 مناطق ممنوعه 261
2.3.13 مناطق محرمانه 261
3.3.13 مناطق هشدار 262
4.3.13 مناطق عملیات نظامی 262
5.3.13 مناطق آماده باش 262
6.3.13 مناطق آتش کنترل شده 262
4.13 حریمهای هوایی دیگر 262
1.4.13 مناطق مشورتی فرودگاه 262
2.4.13 مسیرهای آموزشی ارتش (MTR) 262
3.4.13 محدودیت های پروازی موقت 262
4.4.13 مناطق پرش با چتر 262
5.4.13 مسیرهای VFR منتشره 262
6.4.13 مناطق خدمات راداری پایانه 262
7.4.13 مناطق امنیت ملی 263
فصل 14- ناوبری 291-265
1.14 نقشههای هوانوردی 265
1.1.14 نقشههای منطقهای 265
2.1.14 نقشههایفضای اطراف فرودگاه تحت مقررات با دیدمعمولی (VFR) 265
3.1.14 نقشههای هوانوردی جهانی 265
2.14 طول و عرض جغرافیایی ( نصف النهارها و مدارات موازی خط استوا ) 266
1.2.14 کانونهای زمان 266
2.2.14 اندازهگیری جهت 267
3.2.14 تغییرات 268
4.2.14 انحراف 269
3.14 تأثیر وزش باد 270
4.14 محاسبات پایه 272
1.4.14 تبدیل دقیقهها به ساعتهای معادل 272
2.4.14 تبدیل گره به مایل برساعت 272
3.4.14 مصرف سوخت 272
4.4.14 کامپیوترهای پرواز 272
5.4.14 پلاتر 272
5.14 پایلوتیج 274
6.14 موقعیتیاب محاسبهای 274
1.6.14 مثلت باد یا تحلیل برداری 274
7.14 طراحی پرواز 277
1.7.14 مواد ضروری جمع آوری 277
2.7.14 بررسی وضعیت آب و هوا 277
3.7.14 استفاده از دستورالعمل فرودگاه/تجهیزات 277
4.7.14 دستورالعمل پرواز هواپیما یا کتابچه خلبان 277
8.14 ترسیم نقشه مسیر 278
1.8.14 مراحل نقشه کشی مسیر 278
9.14 طرحریزی یک پرواز VFR 280
10.4 ناوبری رادیویی 281
1.10.4 فرکانسخیلیبلند(VHF)- برد همهجهته (VOR) 282
2.10.4 تجهیزات اندازهگیری مسافت 285
3.10.4 ناوبری منطقهای VOR/DME 285
3.10.4 جهتیاب خودکار 286
4.10.4 ناوبری LORAN-C 288
5.10.4 سیستم موقعیتیابی جهانی 290
11.14 عملکرد کور 291
12.14 انحراف مسیر پرواز 291
فصل15- فاکتورهای داروئی 304-293
1.15 بدست آوردن گواهی پزشکی 293
2.15 فاکتورهایمحیطی و سلامتی تاثیرگذار برعملکردخلبانان 294
1.2.15 هیپوکسیا 294
2.2.15 افزایش تهویه ( تنفس عمیق و طولانی ) 295
3.2.15 مشکلات گوش میانی و سینوسها 295
4.2.15 توهم و اغفال 296
5.2.15 تهوع های حرکتی 298
6.2.15 مسمومیت مونو اکسیدکربن 298
7.2.15 فشار روحی 298
8.2.15 خستگی 299
9.2.15 کم شدن آب بدن و گرما زدگی 299
10.2.15 الکل 300
11.2.15 داروها 300
12.2.15 وسیله تنظیم فشار حین شیرجه ( اسکوبا ) 301
3.14 بینایی در پرواز 301
1.3.15 خالی کردن- دایره نزدیک بینی 302
2.3.15 دید شبانه 302
3.3.15 تصورات در تاریکی 302
فصل16-تصمیمگیریهای هوانوردی 313-305
1.16 دلیل آموزش ADM 306
2.16 فرآیند تصمیمگیری 306
1.2.16 تعریف مشکل 306
2.2.16 انتخاب یک عمل 307
3.2.16 اجرای تصمیمات و پیش بینی نتایج 308
3.16 مدیریت بحران 308
1.3.16 پیش بینی خطر 309
4.16 عوامل موثر در تصمیمگیری 309
1.4.16 خودارزیابی خلبان 309
2.4.16 تعیین نگرشهای خطرناک 310
3.4.16 مدیریت فشار روحی 310
4.4.16 استفاده از منابع 311
5.4.16 مدیریت حجم کار 312
6.4.16 اطلاعات موقعیتی 312
7.4.16 موانع حفظ اطلاعات موقعیتی 313
5.16 تلههای عملیاتی 313
لغت نامه 332-315