پيشگفتار
در اين کتاب به معرفي نرمافزار SPSS 22 پرداخته و روش انجام محاسبات گوناگون آماري را ارائه مي‌کنيم. مطالب اين کتاب را در دوازده فصل طرح کردهايم.
در فصل اول اين کتاب با روش نصب نرمافزار SPSS 22 و اجراي آن در محيط Windows آشنا ميشويد. معرفي پنجرههاي مختلف، ويرايش جداول خروجي SPSS، روش تغيير دادن پيش‌فرض‌هاي SPSS و طرز استفاده از Help نرمافزار نيز از اهداف اين فصل مي‌باشند. هر چند که بيشتر کارها را در محيط Windows 7 انجام دادهايم، اما انجام اين اعمال در ساير ويندوزها يکسان است.
در فصل دوم، روش کار با فايل‌هاي دادهاي را ياد مي‌گيريد. همچنين با روش استفــاده از دادههايي آشنا ميشويد که با ساير نرم‌افزارها ساخته شدهاند. اصولاً يک نرمافزار خوب بايد قادر باشد دادههايي را که به وسيله ديگر نرم‌افزارهاي معروف و عمومي ساخته شدهاند، بخواند.
در فصل سوم، روش کار با يک فايل دادهاي SPSS را در ويرايشگر داده SPSS فرا مي‌گيريد. در اين فصل همچنين با برخي از فرامين آشنا ميشويد که تبديلاتي روي دادهها انجام ميدهند.
فصل چهارم به آمار توصيفي ميپردازد و نحوه محاسبه آمارههاي توصيفي، تشکيل جداول فراواني و جداول توافقي را شرح ميدهد.
در فصل پنجم، انواع ضرايب همبستگي و فرامين مختلفي را که براي محاسبه هر کدام مورد استفاده ميباشد، معرفي مي‌کنيم.
در فصل ششم، فرامين SPSS براي انجام انواع رگرسيونهاي خطي، غيرخطي و لجستيک را معرفي مي‌کنيم. در اين فصل با چند نوع نمودار آماري نيز آشنا ميشويد.
در فصل هفتم، نحوه انجام آزمون برابري ميانگين يک جامعه با يک عدد دلخواه، آزمون برابري ميانگينهاي دو جامعه مستقل، آزمون برابري ميانگينهاي دو جامعه وابسته، آزمون برابري ميانگينهاي چند جامعه مستقل نرمال و انواع طرحهاي آزمايشي مهم را معرفي مي‌کنيم. در اين فصل با نحوه آناليز واريانس چنين طرحهايي آشنا ميشويد.
در فصل هشتم به آناليز دادههاي آماري در حالت ناپارامتري پرداخته و فرامين گوناگون براي انجام آزمونهاي ناپارامتري را شرح ميدهيم.
فصل نهم به سري‌هاي زماني و نحوه انجام محاسبات مربوطه اختصاص دارد.
فصل دهم به شرح فرامين مربوط به آناليز لگاريتم خطي و آناليز مؤلفههاي اصلي ميپردازد. از آناليز لگاريتم خطي براي تحليل جداول توافقي چند طرفه استفاده ميشود.
فصل يازدهم به روش‌هاي خوشهبندي کردن دادهها اختصاص دارد.
در فصل دوازدهــم با انواع مختلف نمودارهاي آماري مرسوم و روش ترسيم آشنا ميشويد.
ضميمه آخر کتاب، مشتمل بر شناسايي برخي فايل‌هاي دادهاي SPSS 22 است که خواننده را در فصول مختلف کتاب به آن‌ها ارجاع ميدهيم.
شاخصهاي رابطهاي: کميتها يا شاخصهايي در آمار وجود دارند که گوياي وجود رابطه بين دو يا چند متغير هستند. بر حسب اينکه تعداد متغيرها چند تا باشد و مقادير متغيرها از چه نوعي باشند، کميتهاي مختلفي مورد استفاده خواهند بود. نمودار تصميم گيري براي انتخاب شاخصهاي رابطهاي به شكل 1ميباشد.
شکل 1: شاخصهاي رابطهاي
انتخاب آزمون مناسب: آزمونهاي متعددي در مورد ميانگين جامعه يا جوامع وجود دارد. بر حسب اينکه تعداد جمعيتها چند تا باشد، نوع مقادير متغيرها چه باشد و ارتباط متغيرها چگونه باشد، آزمونهاي مختلفي مورد استفاده قرار مي‌گيرند. اين آزمونها را در فصلهاي هفتم و دهم بررسي کردهايم. نمودار تصميمگيري براي انتخاب آزمون مناسب در مورد ميانگين يا ميانگينها به شكل 2 ميباشد.
شکل 2: انتخاب آزمون مناسب
تطابق توزيع: گاهي با مجموعهاي از دادهها مواجه ميشويم که توزيع آن‌ها براي ما مجهول است. شايد لازم شود در مورد توزيع جامعه قضاوت کنيم. به عنوان مثال فرض کنيد که نمونهاي از مقادير عددي يا کمي داريم و ميخواهيم درستي اين فرض را که دادهها از توزيع نـرمـال تبعيت ميکنند، بررسي کنيم يا فرض کنيد محققي ميخواهد بداند آيا اعتقاد داشتن به يک باور در بين مردم يک ناحيه به نسبت 0.75 است يا خير. براي آزمون فرض اخير بايد از آزمون دوجملهاي استفاده کرد. بر حسب نوع دادهها ميتوان از آزمونهاي مختلفي استفاده کرد. نمودار قضاوت در مورد تطابق توزيع به شكل 3 ميباشد.
شکل 3: تطابق توزيع
انتخاب مدل مناسب براي رگرسيون: بحث رگرسيون که در فصل ششم آمده است اختصاص به يافتن رابطه بين دو يا چند متغير دارد. بر حسب اينکه متغيرهاي مورد بررسي در رگرسيون از چه نوعي باشند و اينکه تعداد متغيرهاي پيشگويي کننده (متغيرهاي مستقل) چند تا باشد از مدلهاي متفاوتي استفاده ميشود. نمودار تصميمگيري در مورد انتخاب مدل رگرسيون به شكل 4 است.
شکل 4: انتخاب مدل مناسب براي رگرسيون
قرارداد: وقتي ميگوييم مسير Analyze | Descriptive Statistics | Crosstabs... را طي کنيد، منظور آن است که از نوار منوي يکي از پنجرههاي SPSS، منوي Analyze و سپس زير منوي Descriptive Statistics و سرانجام گزينه Crosstabs را انتخاب کنيد.
