مقدمه کتاب :
- شریعت اسلامی به شریعت سهله و سمحه شناخته شده است.این اصطلاح از یک حدیث نبوی گرفته شده که فرمودند: «بعثنی[الله] بالحنیفیة السهلة السمحة”» یعنی خداوند مرا با دینی روان،آسان و بدون دشواری مبعوث فرموده است.لذا قواعد گوناگونی در فقه اسلامی وارد گردیده که هرچند با یکدیگر متفاوت و دارای آثار و احکام مختلف است،ولی چون خوب بنگری،مبنای همه به یک ریشه بازگشت می‌کند؛نظیر قاعده نفی عسر و حرج،قاعده الزام موسر و انظار معسر،قاعده لاضرر و لاضرار فی الاسلام ،قاعده اضطرار و قاعده تعذر وفاء.این قواعد هرچند بیشتر در مباحث عبادات کاربرد دارد،ولی به هیچ‌وجه اختصاص به آن ابواب ندارد و در مباحث حقوقی هم کاربرد بسیار دارد. وانگهی برخی قواعد مورد اشاره فوق که اصولا مختص به مباحث معاملات و روابط حقوقی است،مثل قاعده تعذر وفا به عقد و یا بخش اخیر قاعده لاضرر و لاضرار که بیانگر منع سواستفاده از حق است.در اثر پیش‌رو،چند قاعده از قواعد فوق به یک نظریه عمومی بازگشت شده و آثار این قواعد بر الزامات ناشی از تعهدات بیان گردیده است.
- اکثر مطالب این کتاب به صورت جزوه درسی،چندین بار در دوره دکتری حقوق خصوصی دانشگاه‌ها تدریس شده است.
- جزوه‌ای که در دسترس دانشجویان عزیز آن روز و استادان امروز،تحت همین عنوان قرار گرفت،حسب اطلاع و به گواهی پایان‌نامه‌ها و مقالات انتشاریافته در مجلات تاکنون مورد ارجاعات عدیده قرار گرفته است.استدعای نگارنده آن است که از این به بعد از آن جزوه صرف‌نظر فرموده و این اثر را مورد ملاحظه قرار دهند و ما را از نظرات کریمانه خود برای بهینه شدن هرچه بیشتر بهره‌مند سازند.
سید مصطفی محقق داماد / بهار 98
