کتاب راهنمای خلبانی و دانش هوانوردی اثر جفسن سندرسون ترجمه سارا ناجی زاده ناشر فدک ایساتیس

پیشگفتار مترجم :

سپاس بیکران پروردگار یکتا را که هستی‌مان بخشید و به طریق علم و دانش رهنمونمان شد و به همنشینی رهروان علم و دانش مفتخرمان نمود و خوشه چینی از علم و معرفت را روزیمان ساخت.

کتابی که در پیش روی دارید ترجمه کل کتاب PPM))"Private Pilot Manual"‌می‌باشد که در سال 1988 برای اولین بار به چاپ رسیده و چندین مرتبه ویرایش وتجدید چاپ شده است گام‌های اول آموزش خلبانی در سراسر دنیا با این کتاب آغاز‌می‌گردد. یک خلبان به عنوان فرمانده هواپیمایی که میلیون‌ها دلار ارزش دارد حرف اول را در هواپیما‌ می‌زند در جریان یک پرواز مسئول جان صدها نفر که هزاران چشم به راه دارند هستید. داشتن توانایی مدیریت بحران و حفظ قوه‌ی تعقل و تفکر و خونسردی حتی تا دم مرگ توانایی‌هایی است که یک خلبان به آن نیاز دارد به همین دلیل باید آمادگی کامل را برای احراز این مسئولیت داشته باشد که این آمادگی در سه مرحله سنجیده‌ می‌شود:

1. دانش و مهارت بالای پروازی
2. تسلط کامل به زبان انگلیسی عمومی وتخصصی
3. سلامت جسمانی و روحی.

هدف اصلی از ترجمه این کتاب پاسخ به نیاز علاقمندان به دانش پروازی و دانشجویان خلبانی که تمایل دارند این دانش زیبا را به زبان شیرین فارسی فرا بگیرند خصوصاً برای آن عزیزان که آینده شغلی خود را در دل آسمان متصور‌می‌باشند. توصیه‌می‌شود این کتاب را به دقت مطالعه نمایند با توجه به این که زبان انگلیسی به عنوان زبان هوانوردی در تمام دنیا شناخته شده و مورد استفاده قرار‌می‌گیرد در این کتاب نیز شما با اسامی، کلمات و عبارت‌های انگلیسی روبرو خواهید شد هر چند که تلاش نموده‌ایم معادل فارسی آن جایگزین شده باشد: لیکن برخی کلمات مورد نظر معادل فارسی ندارند لذا: برخی اصطلاحات هوانوردی با معنی فارسی در انتهای کتاب آورده شده است.

بر تمامی مؤلفان، محققان وکارشناسان تکلیف ایجاب‌می‌کند در آثار خود، زحمات اساتید وپیشکسوتان را یادآوری نموده و از این بزرگان تقدیر به عمل آورند. بدین منظور بر خویشتن لازم ‌می‌دانم که از زحمات اساتید بخش‌های تئوری پرواز: خلبان محمد فرح‌آور، خلبان محمد گنجوی نیا، خلبان مهدی کمالی، مهندس هاشم غضنوی، کاپیتان آرشام، دکتر محمود جلالی و دکتر جمشید شرفی، در طول دوران ترجمه به لحاظ دقت و حساسیت بالای رشته خلبانی و پرواز بارها به جزوه‌های این عزیزان مراجعه نموده‌ام تلاش‌های شبانه‌روزی اینجانب که از زمان دانشجویی تاکنون که 14 سال زمان صرف نموده‌ام و زحمات اساتید یاد شده منتج به این اثر بی‌نظیر در رشته خلبانی گردید این کتاب شامل نه فصل ‌می‌باشد که تمام جداول، عکس‌ها و نمودارها از کتاب PPM برگرفته شده است. امیدوارم این کتاب مورد قبول علاقمندان واقع گردد. در پایان به نقصان مطالب ارایه شده که ناشی از اصل نقصان دانش بشری است اعتراف واقرار صریح نموده از این رو تقاضا دارم با مکاتبه به آدرس ارایه شده sara.najizadeh@gmail.com وiranian brave pilot در تلگرام و اینستاگرام بنده را در ادای رسالت بر عهده گذاشته شده، یاری نمایید.

                                                                   دکتر، خلبان سارا ناجی زاده -بهار 1399

مقدمه

خدای بزرگ را شاکرم که توفیق عنایت فرمود این کتاب ارزشمند و مرجع «PPM» را به فارسی برگردانم در ترجمه این اثر تلاش شده است مطالب از مباحث ابتدایی که معرفی هواپیما و تجهیزات مرتبط با آن تا فصل‌های پایانی که مبحث رفته رفته تخصصی‌تر می شود ساده و روان ترجمه نمایم در انتهای هر فصل به عنوان نمونه، سوالاتی تحت عنوان خودآزمایی ارائه شده است تا دانشجویان خلبانانی پس از و مطالعه سطح آموختنی‌های خود را سنجش نموده و نسبت به رفع نواقص آموزشی خود اقدام نمایند. تاکنون برخی از خلبانان عزیز فصل‌هایی از کتاب «PPM» را ترجمه نموده‌اند که بنده نیز در دوران آموزش خلبانی بسیار از اثر آنها استفاده نموده‌ام و برایم مفید واقع شده است هر چند یک خلبان خوب باید تسلط کامل به زبان انگلیسی داشته باشد و سعی نماید تمام مطالب دوران خلبانی را به زبان انگلیسی یاد بگیرد. ولی برای شروع این کتاب کمک آموزشی کاملی است که تمام فصل‌های کتاب پی پی ام در آن گنجانده شده است .برای دانشجویان خلبانی، علاقمندان به علم پرواز بسیار مفید خواهد بود و کمک ارزنده‌ای به شناخت این رشته با ارزش می‌نماید. نکته جالب توجه که خوانندگان را متوجه خود خواهد کرد پس از مطالعه این کتاب متوجه می‌شوند که خلبانی و علم پرواز فقط هدایت یک پرنده یا هواپیما نیست بلکه این علم احتیاج به فراگیری فنون بسیار متعددی دارد و یکی از افتخارات علمی بشر به شمار می‌آید. که علم و عمل آن همزمان باید ارایه شود. بنابراین یک خلبان باید علاوه بر علوم مرتبط با این رشته مهارت‌هایی چون استفاده همزمان از چند حواس و عضو خصوصاً هنگام Take off و Landing کسب و تقویت نماید در ابتدای آموزش خلبانی بدلیل خاص بودن این فن نسبت به رشته‌های دیگر دانشجو سختی‌هایی را متحمل خواهد شد. زمانی پرواز زیبا و دلنشین می‌شود که تمام مهارت‌های لازم را کسب کرده باشید. که این امر با تلاش و ممارست مقدور می‌گردد. در پایان آرزوی موفقیت و سلامتی دارم برای تمام عزیزانی که این کتاب مطالعه می‌نمایند افرادی که در این عرصه به مردم خدمت می‌نمایند و عزیزانی که هدف پرواز در ذهن دارند و برای رسیدن به آن دست از تلاش بر نمی‌دارند.

عشق است بر آسمان پريدن                            هر لحظه به هر نفس دريدن

                                 گـفتـم كـه دلـا مبــاركت بــاد                            بــر حلقه عــاشقان رسيـدن

فهرست مطالب

 فصل 1         اصول پرواز    1

بخش 1   هواپيماها AIRPLANS    2

• 1-2    بدنه THE FUSELAGE    2
• 1-3    بال THE WING    2
• 1-4    مجموعه دم THE EMPENNAGE    3
• 1-5    سکان افقي تمام متحرک STABILATOR    5
• 1-6    سيستم ارابه فرود LANDING GEAR    5
• 1-7    ضربه‌گیر ارابه فرود SHOCK STRUTS    6
• 1-8    ترمزها BRAKES    6
• 1-9    سيستم توليد نيروي رانش THE POWERPLANT    7
• 1-10    طبقه‌بندی وسايل پرنده AIRCRAFT CLASSIFICATION    7

بخش 2   چهار نيروي پرواز FOUR FORCES OF FLIGHT    12

• 1-11    نيروي برآ LIFT    13
• 1-12    اصل برنولي BERNOULLIS PRINCIPLE    13
• 1-13    قانون سوم «حرکت» نيوتن NEWTONS THIRD LAW OF MOTION    15
• 1-14    ايرفويل AIRFOILS    15
• 1-15    لبه حمله (leading edge)    16
• 1-16    لبه فرار (Trailing edg)    16
• 1-17    خط وتر (chord line)    16
• 1-18    انحنا (camber)    16
• 1-19    باد نسبي (Relative wind)    16
• 1-20    زاويه حمله (angle of attack)    17
• 1-21    عوامل لازم در طراحي ايرفويل AIRFOIL DESING FACTORS    18
• 1-22    نسبت منظري (Aspect ratio)    18
• 1-23    کنترل نيروي برآ توسط خلبان PILOT CONTROL OF LIFT    20
• 1-24    تغيير زاويه حمله CHANGING ANGLE OF ATTACK    20
• 1-25    تغيير سرعت هوايي CHANGING AIRSPEED    21
• 1-26    قانون سوم «حرکت» نيوتن NEWTONS THIRD LAW OF MOTION    22
• 1-27    استفاده از فلاپ‌ها USING FLAPS    22
• 1-28    وزن Weight    24
• 1-29    نيروي رانش Thrust    24
• 1-30    نيروي پسا Drag    24
• 1-31    پساي مزاحم Prasite Drag    25
• بخش 3   کاربرد علم آئروديناميک در مانورهاي پروازي   30
• 1-32    کاربرد علم آئروديناميک در مانورهاي پروازي    30
•  AERODYNAMICS OF MANEUVERING FLIGHT
• 1-33    محورهاي سه گانه پروازي THREE AXES OF FLIGHT    30
• 1-34    محور طولي LONGITUDINAL AXIS    31
• 1-35    محور عرضي LATERAL AXIS    31
• 1-36    محور عمودي VERTICAL AXIS    32
• 1-37    نيروهاي موثر در اوج‌گیری    32
• FORCES ACTING ON A CLIMBING AIRPLANE
• 1-38    نيروهاي موثر در زمان فرود هواپيما    33
• FORCES ACTING ON A DESCENDING AIRPLANE
• 1-39    فرود با سرعت ثابت CONSTANT AIRSPEED DESCENT    33
• 1-40    زاويه و سرعت سريدن GLIDE ANGLE AND GLID SPEED    34
• 1-41    نسبت برآ ‌به پسا LIFT-TO-DRAG RATIO    34
• 1-42    نسبت سريدن GLIDE RATIO    34
• 1-43    اثر وزن در سريدن EFFECT OFWEIGHT ON THE GLIDE    35
• 1-44    نيروهاي موثر در گردش هواپيما    35
• FORCES ACTING ON A TURNING AIRPLANE
• 1-45    چرخش معکوس ADVERESE YAW    35
• 1-46    تمايل به کجي بيش از حد يا دوران خارج از کنترل    37
• OVERBANKING TENDENCY
• 1-47    ضريب نيروي ثقل LOAD FACTOR    37
• 1-48    ضريب نيروي ثقل و سرعت واماندگي    39
• LOAD FACTOR AND STALL SPEED
• 1-49    حدود ضريب نيروي ثقل LIMIT LOAD FACTOR    39
• 1-50    سرعت هواپيما هنگام مانور MANEUVERING SPEED    40
• 1-51    واماندگي يا استال STALLS    41
• 1-52    گردش‌های ناخواسته به چپ LEFT- TURNING TENDENCIES    42
• 1-53    نيروي چرخش عکس‌العملي TORQUE    42
• 1-54    تقدم ژيرسکوپي GYROSCOPIC PRECSSION    43
• 1-55    نيروي رانش نامتقارن ASYMMETRICAL THRUST    44
• 1-56    حرکت مارپيچي جريان هوا SPIRALING SLIPSTREAM    44
• 1-57    اثر زمين يا واکنش برخورد جريان هوا با زمين GROUND EFFECT    44

بخش 4   تعادل   50

• 1-58    تعادل STABILITY    50
• 1-59    تعادل يا بالانس  BALANCE   52
• 1-60    بالچه CANARD    54
• 1-61    موقعيت مرکز ثقل CENTER OF GRAVITY POSITION    55
• 1-62    جهش مرکز ثقل به جلو CG TOO FAR FORWARD    56
• 1-63    جهش مرکز ثقل به عقب CG TOO FAR AFT    56
• 1-64    پايداري عرضي LATERAL STABILTY    57
• 1-65    زاويه شيب بال DIHEDRAL    58
• 1-66    عکس‌العمل بدنه KEEL EFFECT    58
• 1-67    انحراف بال به عقب SWEEPBACK    58
• 1-68    پايداري عمودي DIRECTIONAL STABILITY    59
• 1-69    توزيع وزن WEIGHT DISTRIBUTION    60
• 1-70    اثرات جانبي تعادل حول دو محور طولي و عمودي    60
• EFFECT OF LATERAL AND DIRECTIONAL STABILITY
• 1-71    حرکت مارپيچي هواپيما Dutch roll    60
• 1-72    ناپايداري مارپيچي Spiral instability    60
• 1-73    آشنايي با عوامل بوجود آورنده واماندگي و چرخش مارپيچي    61
• STALL AND SPIN AWARENESS
• 1-74    چرخش مارپيچي SPINS    61
• 1-75    عوامل اصلي ايجاد چرخش مارپيچي PRIMARY CAUSES    62
• 1-76    مراحل چرخش مارپيچي PHASES OF A SPIN    62
• 1-77    وزن و تعادل WEIGHT AND BALANCE    64
• 1-78    بازگشت به وضعيت عادي پس از چرخش مارپيچي    65
• SPIN RECOVERY

 فصل 2         محیط‌های پرواز    69

بخش 1    ایمني پرواز   70

• 2-1    ایمني پرواز SAFETY OF FLIGHT    70
• 2-2    تجسس يا رديابي چشمي VISUAL SCANNING    70
• 2-3    نقاط کور و طراحي هواپيما BLIND SPOTS AND AIRCRAFT DESING    72
• 2-4    عمليات فرودگاهي AIRPORT OPERATIONS    72
• 2-5    انجام مانورها در منطقه آموزشي    73
• MANEUVERING IN THE TRAINING AREA
• 2-6    مقررات حق تقدم RIGHT-OF-WAY RULES    74
• 2-7    حداقل ارتفاع ايمن MINIMUM SAFE ALTITUDES    76
• 2-8    ارتفاع پروازي در پروازهاي با ديد VFR CRUISING ALTITUDES    77
• 2-9    ملاحظات ويژه ايمني SPECIAL SAFETY CONSIDERATIONS    78

بخش 2    فرودگاه‌ها    82

• 2-10    فرودگاه‌های تحت کنترل و بدون کنترل    82
• CONTROLLED AND UNCONTROLLED AIRPORTS
• 2-11    بادنماها (نشان دهنده‌های جهت باد)    87
• WIND DIRECTION INDICATION
• 2-12    دايره نقطه چين SEGMENTED CIRCLE    89
• 2-13    خزش در باد TAXIING IN WIND    90
• 2-14    محوطه پارکينگ RAMP AREA    91
• 2-15    دستورالعمل‌های لازم جهت کاهش صدا    92
• NOISE ABATEMENT PROCEDURES
• 2-16    روشنايي فرودگاه AIRPORT LIGHTING    92
• 2-17    چراغ چشمک‌زن فرودگاه AIRPORT BEACON    92
• 2-18    سيستم‌های روشنايي تقرب APPROACH LIGHTING SYSTEMS    93
• 2-19    شيب نماي چشمي VISUAL GLIDESLOPE INDICATORS    93
• 2-20    چراغ‌های آستانه THRESHOLD LIGHTS    95

بخش 3    فضای پروازی   100

• 2-21    فضاي پروازي AIRSPACE    100
• 2-22    فضاي پروازي کنترل شده CONTROLLED AIRSPACE    100
• 2-23    الزامات ديد و فاصله از ابر    103
• CLOUD CLEARANCE AND VISIBILITY RRQUIREMENTS
• 2-24    منطقه کنترل مثبت  POSITIVE CONTROL AREA   104
• 2-25    منطقه کنترل قاره‌ای CONTINENTAL CONTROL AREA    104
• 2-26    مناطق کنترلی CONTROL AREAS    104
• 2-27    راه‌های هوایی فدرال FEDERAL AIR WAYS    104
• 2-28    مناطق انتقالی TRANSITIONAL AREAS    106
• 2-29    مناطق تحت پوشش خدمات رادار فرودگاهی    106
• AIRPORT RADAR SERVICE AREAS (ARSA)
• 2-30    محدوده‌های کنترلی ترمینال (TCA) TERMINAL CONTROL AREAS    107
• 2-31    ناحیه‌های کنترل  CONTROL ZONES   109
• 2-32    محدوده فضایی کنترل نشده UNCONTROLLED AIRSPACE    110
• 2-33    فضاهاي پروازي ويژه SPECIAL USE AIRSPACE    111
• 2-34    مناطق محدود PROHIBITED AREAS    111
• 2-35    مناطق ممنوع RESTRICTED AREAS    111
• 2-36    مناطق هشدار WARNING AREAS    111
• 2-37    مناطق عملياتي نظامي MILITARY OPERATIONS AREAS    111
• 2-38    مناطق احتياط ALERT AREAS    111
• 2-39    مناطق آتش کنترل شده CONTROLLED FIRING AREAS    112
• 2-40    سایر حریم‌های هوایی OTHER AIRSPACE AREAS    112
• 2-41    منطقه ترافیک فرودگاهی AIRPORT TRAFFIC AREA    113
• 2-42    منطقه پوشش اطلاعات (مشورتی) فرودگاه    113
• AIRPORT ADVISORY AREA
• 2-43    مسیرهای آموزشی ارتش MILITARY TRAINING ROUTES    114
• 2-44    محدودیت‌های پروازی موقت    114
• TEMPORARY FLIGHT RESTRICTIONS
• 2-45    ممانعت‌ها/ محدودیت‌های پرواز    114
• FLIGHT LIMITATIONS PROHIBITIONS
• 2-46    مناطق پرش چتر نجات  PARACHUTES JUMP AREAS   114
• 2-47    قوانین ترافیک هوایی اضطراری    115
• EMERGENCY AIR TRAFFIC RULES
• 2-48    ADIZ/DEWIZ    115

بخش 4    ارتباطات راديويي   118

• 2-49    ارتباطات راديويي RADIO COMMUNICATIONS    118
• 2-50    سازمان بين المللي هواپيمائي کشوري ICAO    120
• 2-51    ارسال اعداد از راديو USING NUMBERS ON THE RADIO    120
• 2-52    زمان هماهنگ جهاني و يا Coordinated Universal Time یا UTC    122
• 2-53    نحوه استفاده از راديو USING THE RADIO    122
• 2-54    روش‌های ارتباط راديويي RADIO PROCEDURES    122
• 2-55    ايستگاه‌های خدمات پروازي FLIGHT SERVICE STATIONS    125

بخش 5    رادار و سرويس‌های ATC   128

• 2-56    رادار و سرويس‌های مراقبت پرواز RADAR AND ATC SERVICE    128
• 2-57    دستگاه پاسخگو TRANSPONDER    130
• 2-58    خدمات راداري پرواز با ديد (VFR) RADAR SERVICES    133
• 2-59    تسهيلات مراقبت پرواز در فرودگاه‌هاي کنترل شده    134
• ATC FACILITIES AT CONTROLLED AIRPORTS
• 2-60    دستورالعمل‌های ترک فرودگاه DEPARTURE PROCEDURES    134
• 2-61    سرويس خودکار اطلاعات فرودگاه    134
• AUTOMATIC TERMINAL INFORMATION SERVICE
• 2-62    کنترل زميني GROUND CONTROL    136
• 2-63    کنترل ترک فرودگاه DEPARTURE CONTROL    136
• 2-64    روش‌های ورود به فرودگاه ARRIVAL PROCEDURES    137
• 2-65    دستورالعمل‌هاي اجرايي پس از دست دادن تماس راديويي    138
• LOST COMMUNICATION PROCEDURES
• 2-66    دستورالعمل‌های اضطراري EMERGENCY PROCEDURES    139

 فصل 3         سيستم‌هاي هواپيما و عملکرد مکانيزم‌ها    143

بخش 1   آلات دقيق از نوع پيتوت استاتيک   144

• 3-1    آلات دقيق از نوع پيتوت استاتيک PITOT- STATICINSTRUMENTS    144
• 3-2    شرايط جوي EFFETS OF ATMOSPHERIC CON-DITIONS    144
• 3-3    آتمسفر استاندارد بين المللي    145
• INTERNATIONAL STANDARD AT MOSPHER
• 3-4    سيستم پيتوت استاتيک PILOT- STATIC SYSTEM    145
• 3-5    سرعت سنج AIRSPEED INDICATOR    146
• 3-6    حدود سرعت AIRSPEED LIMITATIONS    147
• 3-7    ارتفاع سنج ALTIMETER    148
• 3-8    تعاريف مربوط به سقف پرواز ALTITUDE DEFINITIONS    149
• 3-9    خطاي ارتفاع سنج ALTIMETER ERRORS    150
• 3-10    سرعت نماي عمودي VERTICAL SPEED INDICATOR    151
• 3-11    گرفتگي لوله پيتوت استاتيک    152

بخش 2   آلات دقیق ژیرسکوپيك   154

• 3-12    آلات دقيق ژيرسکوپيک GYROSCOPIC INSTRUMENTS    154
• 3-13    هماهنگ‌کننده چرخش TURN COORDINATOR    156
• 3-14    نشان‌دهنده وضعيت ATTITUDE INDICATOR    157
• 3-15    جهت نما HEADING INDICATOR    158
• 3-16 جذب خطوط مغناطيسي توسط قطبين MAGNETIC DIP    161

بخش 3    موتور و ملخ   164

• 3-17    موتور THE ENGING    164
• 3-18    يخ زدن کاربراتور CARBURE TOR ICINE    169
• 3-19   تزريق سوخت و توربوشارژ    171
• FUEL INJECTION AND TURBOCHAR GING
• 3-20    سيستم روغن کار OIL SYSTEM    172
• 3-21    سيستم خنک‌کننده COOLING SYSTEM    173
• 3-22    ملخ PROPELLER    175

بخش 4   سيستم‌هاي سوخت‌رسانی و برق   178

• 3-23    سيستم‌هاي سوخت‌رسانی و برق FUEL AND ELECTRICAL SYSTEMS   178
• 3-24    سيستم‌های الکتريکي ELECTRICAL SYSTEM    182
• 3-25    آلترناتورها ALTERNATIOS    182
• 3-26    آمپرتور AMMETER    182

بخش 5    پيش‌بيني کارآيي هواپيما   186

• 3-27    پيش بيني کارآيي هواپيما PREDICTING PERFORMANCE    186
• 3-28    عوامل موثر در کارآيي هواپيما    188
• FACTORS AFFECTING PERFORMANCE
• 3-29    کتاب عملياتي خلبان    194
• THE PILOTS OPERATING HANDBOOK

بخش 6    وزن و تعادل   206

• 3-30    وزن و تعادل WEIGHT AND BALANCE    204
• 3-31    روش گرافيکي GRAPH METHOD    210
• 3-32    روش جدول اعداد TABLE METHOD    213
• 3-33    جابه‌جایی وزن WEIGHT SHIFT    213

 فصل 4         هواشناسی برای خلبانان     217

بخش 1   اصول پایه هواشناسی   218

• 4-1    اصول پایه هواشناسی BASIC WEATHER THEORY    218
• 4-2    چرخش آتمسفر: ATMOSPHERIC CIRCULATION    220
• 4-3    نيروي کريوليس: CORIOLIS FORCE    222
• 4-4    باد WIND    223
• 4-5    الگوهاي بادهاي کره زمين GLOBAL WIND PATERNS    224
• 4-6    الگوهاي بادهاي محلي:  LOCAL WIND PATTERNS   225
• 4-7    نسيم‌های دريايي و ساحلي: SEA AND LAND BREEZES    225
• 4-8    بادهاي دره‌اي و کوهستاني VALLEY AND MONTIN WINDS    225
• 4-9    بادهاي فرووزنده: KATABATIC WINDS    226
• 4-10    رطوبت MOISTURE    226
• 4-11    تغيير حالت CHANGE OF STATE    226
• 4-12    نم HUMIDITY    227
• 4-13    رطوبت قابل رويت: VISIBLE MOISTURE    227
• 4-14    ابرها و مه: CLOUDS AND FOG    228
• 4-15    بارندگي: PERCIPITATION    228
• 4-16    شبنم و برفک DEW AND FROST    229

بخش 2    الگوهاي هوا   230

• 4-17    الگوهاي هوا: WEATHER PATTERNS    230
• 4-18    پايداري آتمسفر: ATMOSPHERIC STABILITY    230
• 4-19    دما و رطوبت: TEMPERATURE AND MOISTURE    230
• 4-20    هوايي که بالا و پايين می‌رود RISING AND DESCENDING AIR    231
• 4-21    واژگوني دما: TEMPERATURE INVERSION    232
• 4-22   بررسي هواي پايدار و ناپايدار    232
• OBSERVING STABLE AND UNSTABLE AIR
• 4-23    ابرها: CLOUDS    232
• 4-24    گونه‌های ابر: TYPES OF CLOUDS    232
• 4-25    ابرهاي پايين: LOW CLOUDS    234
• 4-26    ابرهاي متوسط: MIDDLE CLOUDS    235
• 4-27    ابرهاي بالا: HIGH CLOUDS    236
• 4-28    ابرهايي با گسترده عمودي بلند:    237
• CLOUDS WITH EXTENSIVE VERTICAL DEVELOPMENT
• 4-29   توده‌های هوا: AIRMASSES    238
• 4-30    منطقه سرچشمه SOURCE REGIONS    238
• 4-31    دسته‌بندی CLASSIFICATION    238
• 4-32    تغييرات: MODIFICATIONS    238
• 4-33    جبهه‌های هوا: FRONTS    240
• 4-34    جبهه‌های سرد پرسرعت FAST MOVING COLD FRONTS   242
• 4-35    جبهه‌های سرد کم‌سرعت:    243
• SLOW – MOVING COLD FRONTS
• 4-36    جبهه‌های گرم: warm fronts    243
• 4-37    جبهه‌های ساکن: STATIONARY FRONTS    243
• 4-38    اختلاط جبهه‌ها: FRONTAL OCCLUSIONS    244

بخش 3    خطرات هوا   246

• 4-39    خطرات هوا: WEARHER HAZRDS    246
• 4-40    طوفان‌هاي تندري (ابرهاي طوفان‌زا) THUNDERSTORMS:    246
• 4-41    دوران هستي: LIFE CYCLE    246
• 4-42    گونه‌های طوفان‌هاي تندري TYPES OF THUNDERSTORMS    248
• 4-43    طوفان‌های تندری جبهه‌ای Frontal Thunderstorms    248
• 4-44    خط طوفان يا squall line    248
• 4-45    خطرات طوفان تندري: THUNDERSTROM HAZARDS    248
• 4-46    ابرهاي قيفي Funnel clouds    249
• 4-47    تلاطم: TURBULENCE    249
• 4-48    قیچی باد: WIND SHEAR    249
• 4-49    ريزانفجارها و فروانفجارها:    250
• MICROBURSTS AND DOWNBURSTS
• 4-50    جريان‌های عمودي هوا: CONVECTIVE CURRENTS    250
• 4-51    موانع باد: OBSTRUCTIONS TO VIIND FLOW    251
• 4-52    تلاطم هواي صاف CLEAR AIR TURBULINCE    252
• 4-53    تلاطم مارپيچي WAKE TURBULENCE    252
• 4-54    گزارش تلاطم REPORTING TURBULANCE    253
• 4-55    يخبندان: ICING    254
• 4-56   پديده‌های محدودکننده ديد: RESTRICTION TO VISIBILITY    254

 فصل 5         تفسير داده‌هاي هواشناسي    257

بخش 1    گزارشات و پيش‌بيني‌هاي هواشناسي   258

• 5-1    تفسير داده‌هاي هواشناسي: INTERPERTING WEATHER DATA    258
• 5-2    گزارشات و پيش‌بيني‌هاي هواشناسي: PRINTED REPORTS AND FORCASTS   258
• 5-3    گزارشات هواي سطح زمين SURFACE AVIATION WEATHER REPORTS   258
• 5-4    شناساننده ایستگاه  STATION DESIGNATOR   258
• 5-5    زمان و گونه گزارش: TYPE AND TIME OF REPORT    258
• 5-6    وضعيت آسمان و سقف ابر: SKY CONDITION AND CEILING    260
• 5-7    ديد: VISIBILITY    261
• 5-8    هواي نامساعد و موانع ديد:    261
• WEATHER AND OBSTRUCTIONS TO VISTION
• 5-9    فشار سطح دريا: SEA LEVEL PRESSURE    261
• 5-10    دما و نقطه شبنم: TEMPERATURE AND DEWPOINT    262
• 5-11    اطلاعات مربوط به باد: WIND INFORMATION    262
• 5-12    فشار ارتفاع سنج: ALTIMETER SETTING    262
• 5-13    ملاحظات و داده‌های رمز شده REMARKS AND CODED DATA    263
• 5-14    گزارشات راداري هوا: RADAR WEATHER REPORTS    264
• 5-15    پیش‌بینی‌های ترمینالی  TERMINAL FORECASTS   265
• 5-16    پیش‌بینی‌های منطقه‌ای AREA FORECASTS    265
• 5-17    اقدامات احتیاطی خطرات/ پرواز HAZARDS/ FLIGHT PRECAUTIONS    268
• 5-18    خلاصه و دید ابرها/ شرایط جوی    268
• SYNOPSYS AND VFR CLOUDS/ WEATHER
• 5-19    پیش‌بینی منطقه خلیج مکزیک GULF OF MEXICO AREA FORECAST    268
• 5-20    تغییرات AMENDMENTS    269
• 5-21    پیش‌بینی‌های هوایی دما‌ها و باد‌ها    269
• WINDS AND TEMPERATURES ALOFT FORECASTS
• 5-22    پیش‌بینی‌ها و گزارش‌های شرایط آب و هوایی طوفانی    270
• SEVERE WEATHER REPORTS AND FORECASTS

بخش 2    فرآورده‌های تصويري هوا   272

• 5-23    فرآورده‌های تصويري هوا: GRAPHIC WEATHER PRODUCTS    272
• 5-24    نقشه تحليلي سطح زمين: SURFACE ANALYSIS CHART    272
• 5-25    نقشه نشان‌دهنده وضعيت هوا WEATHER DEPICTION CHART   274
• 4-26    نقشه خلاصه راداري RADAR SUMMARY CHART    275
• 5-27   پيش‌بيني هواي بارز سطح پايين:    277
• Low LEVEL SIGNIFICANT WEATHER PROG
• 5-28   تابلوهاي هواي بارز: SIGNIFICANT WEATHER PANELS    277
• 5-29    تابلوهاي پیش‌بینی هواي سطح زمين: SURFACE PROG PANELS    279

بخش 3    منابع اطلاعاتي هوا   282

• 5-30    منابع اطلاعاتي هوا SOURCES OF WEATHER INFORMATION    282
• 5-31    توجيه هواشناسي قبل از پرواز PREFLIGHT WEATHER BRIEFING    282
• 5-32    توجيه استاندارد STANDARD BRIEFING    282
• 5-33    توجيه کوتاه: ABBREVIATED BRIEFING    284
• 5-34    توجيه دورنما OUTLOOK BRIEFING    284
• 5-35    منابع تکميلي هوا: SUPPLEMENTAL WEATHER SOURCES    284
• 5-36    خدمات شرایط آب و هوایی حین پرواز    285
• IN-FLIGHT WEATHER SERVICES
• 5-37    خدمات اطلاع‌رسانی پرواز در مسیر    286
• ENROUTE FLIGHT ADVISORY SERVICE
• 5-38    اطلاعات شرایط آب و هوایی در پرواز    286
• IN-FLIGHT WEATHER ADVISORIES
• 5-39    AIRMET‌ها و SIGMET ها    287
• 5-40    هشدار‌های پیش‌بینی شرایط آب و هوایی جدی    288
• SEVERE WEATHER FORECAST ALERTS
• 5-41    اطلاعات شرایط آب و هوایی مرکزی    289
• CENTER WEATHER ADVISORIES
• 5-42    خدمات اطلاعات شرایط آب و هوایی حین پرواز خطرناک    289
• HAZARDOUS IN-FLIGHT WEATHER ADVISORY SERVICE
• 5-43    سیستم مشاهده شرایط آب و هوایی اتوماتیک    290
• AUTOMATED WEATHER OBSERVING SYSTEM
• 5-15   ديدباني و گزارش هواي فرودگاه    290
• ERODROME OBSERVATIONS AND REPORTS
• 5-16    شرح جزء به جزء گزارش : نوع گزارش (گزارش هواشناسي):    290
• Type of Report (MET report)
• 5-17    زمان: Time (1630)    291
• 5-18    جهت و سرعت باد: Wind Direction/ Speed (240/15Kt)    291
• 5-19    تغييرات باد: Variations of Wind    291
• 5-20    VISIBILITY (VIS 600M)    291
• 5-21    ميدان ديد باند: RUNWAY VISIBILITY RANGE (RVR 1000M)    291
• 5-22    ابر: CLOUD (3/6 900 FT)    292
• 5-23    دماي هوا/ دماي نقطه شبنم 293
• AIR TEMPERATURE / DEWPOINT / TEMPERATURE (T17DP16)
• 5-39    آگهي‌های هواشناسي در پرواز IN-FLIGHT WEATHER ADVISORIES    294
• 5-40    اطلاعيه هواشناسي براي هوانورد AIRMET    294
• 5-41    اطلاعيه مهم هواشناسي SIGMET    294
• 5-42    مقدار فشار: PRESSURE VALUES (QNH1018)    295
• 5-43    اطلاعات تکميلي SUPPLEMENTARY INFORMATION    295
• 5-44    ديدباني مقدماتي هواي سطح زمين و سطوح بالا:    296
• BASIC SURFACE AND UPPER AIR OBSERVATIONS
• 5-45    گونه‌های پیش‌بینی هوا: TYPE OF AERONAUTICAL FORECAST    297
• 5-46    پیش‌بینی هواي فرودگاه: AERODROME FORECAST    297
• 5-47    پيش بيني باد و دماي هوا در سطح بالا:    298

FORECAST OF UPPER WIND AND UPPER AIR TEMPERATURE

 فصل 6         ناوبري پايه    301

بخش 1    نقشه‌های هوايي   302

• 6-1    نقشه‌های هوايي: AERONATICAL CHARTS    302
• 6-2    نقشه‌های منطقه‌اي: SECTIONAL CHARTS    302
• 6-3    نقشه‌های منطقه پايانه ويژه پرواز باديد: VFR TERMINAL AREA CHARTS    303
• 6-4    نقشه‌های هوايي جهان: WORLD AERONATICAL CHARTS    306
• 6-5    طول و عرض جغرافيايي LATITUDE AND LONGITUDE    306
• 6-6    چاپ تصوير سطح زمين بر روي نقشه: PROJECTION    307
• 6-7    فهرست علایم و اختصارات LEGEND    308
• 6-8    علایم شناسی فرودگاهی  AIRPORT SYMBOLOGY   308
• 6-9    داده‌های فرودگاهی AIRPORT DATA    310
• 6-10    لوازم راهبری  NAVIGATION AIDS   311
• 6-11    فضاهاي مشخص شده در نقشه ناوبري AIRSPACE    313
• 6-12    موانع OBSTRUCTIONS    315
• 6-13    اطلاعات مربوط به عوارض زمين TOPOGRAPHICAL INFORMATION    316

بخش 2    کامپيوترهای پرواز   318

• 6-14    کامپيوتر پرواز FLIGHT COMPUTERS    318
• 6-15    نظريه ناوبري NAVIGATION THEORY    318
• 6-16    جبران تاثيرات باد COMPENSATING FOR WIND    318
• 6-17    زمان و سوخت لازم TIME AND FUEL REQUIRED    320
• 6-18    محاسبات در حين پرواز IN-FLIGHT CALCULATIONS    320
• 6-19    سرعت حقيقي TRUE AIRSPEED    320
• 6-20    بادي که در حال حاضر می‌وزد ACTUAL WINDS ALOFT    321
• 6-21    کامپيوتر پرواز مکانيکي MECHANICAL FLIGHT COMPUTERS    321
• 6-22    زمان ـ سرعت ـ مسافت TIME – SPEED – DISTANCE    323
• 6-23    ارتفاع و غلظت هوا DENSITY ALTITUDE    324
• 6-24    محاسبات سرعت AIRSPEED CALUCLATIONS    325
• 6-25 مسائل مربوط به باد WIND PROBLEMS    326
• 6-26    سمت و سرعت زميني HEADING AND GROUN SPEED    326
• 6-27    باد نامعلوم UNKNOWN WIND    326
• 6-28    تبديل واحدها به يکديگر CONVERSIONS    329
• 6-29    کامپيوتر پرواز الکترونيکي ELECTRONIC FLIGHT COMPUTERS    332
• 6-30    زمان ـ سرعت ـ مسافت TIME – SPEED- DISTANCE    332
• 6-31    سوخت لازم FUEL REQUIRED    332
• 6-32    مدت زمان قابل پرواز با سوخت موجود ENDURANCE    332
• 6-33   محاسبه مصرف سوخت در هر ساعت در حين پرواز    333
• ACTUAL CONSUMPTION RATE
• 6-34    ارتفاعات و غلظت هوا DENSITY ALLTUDE (DA)    334
• 6-35    درجه حرارت استاندارد STANDARD TEMPERATURE    334
• 6-36    سرعت واقعي TRUE AIRSPEED    335
• 6-37    سمت و سرعت زميني HEADING AND GROUND SPEED    335
• 6-38    باد نامعلوم UNKNOWN WIND    336
• 6-39    تبدیل واحدهاي مختلف به يکديگر CONVERSIONS    336
• 6-40    مسائل چند قسمتي MULTI- PART-PROBLEMS    336
• 6-41    سرعت محاسبه شده CALIBRATED AIRSPEED    338

بخش 3    ناوبري باديد   340

• 6-42    ناوبري باديد AND  DEAD RECKONING PILOTAGE    340
• 6-43    ناوبري با استفاده از نشانه‌های روي زمين PILOTAGE    340
• 6-44    انتخاب نقاط مشخص SELECTING CHECKPOINTS    341
• 6-45    دنبال نمودن يک مسير FOLLOWING A ROUTE    342
• 6-46    تعيين موقعيت ORIENTATION     343
• 6-47   ناوبري با استفاده از زمان، سرعت، مسافت و جهت DEAD RECKONING    344
• 6-48    خط‌کش ناوبري NAVIGATION PLOTTER    344
• 6-49    برنامه‌ريزي پرواز FLIGHT PLANNING    344
• 6-50    گزارش روزانه راهبری NAVIGATION LOG   346
• 6-51    مقادیر درست و مغناطیسی  TRUE AND MAGNETIC VALUES    347
• 6-52   سوخت مورد نیاز  FUEL REQUIREMENTS   349
• 6-53    برنامه پرواز Flight plan    350
• 6-54    گزارش‌های موقعیت  POSITION REPORTS   352
• 6-55    پرواز بر بالای سرزمین‌های خطرناک    353
• FLYING OVER HAZARDOUS TERRAIN

بخش 4    منابع اطلاعات پرواز   354

• 6-56    منابع اطلاعات پرواز SOURCES OF FLIGHT INFORMATION    354
• 6-57    راهنماي تسهیلات فرودگاه‌ها AIRPORT / FACILITY DIRECTORY    354
• 6-58    کتابچه اطلاعات خلبان AIRMANS IFORMATION MANUAL    357
• 6-59    اطلاعيه‌های خلبانان NOTICES TO AIRMEN    358
• 6-60    بخشنامه‌های آگاهي‌دهنده ADVISORY CIRCULAR    359
• 6-61    کتاب راهنماي فرودگاه و اطلاعات جپسن J-AID    359
• 6-62    کتاب راهنماي فرودگاه جبپسن J-AID AIRPORT DI RECTORY    360
• 6-63    نشريات سازمان هواپيمايي کشوري ايکائو ICAO PUBLICATIONS    360

 فصل 7         سیستم‌های ناوبری رادیویی    363

بخش 1    دستگاه ناوبري   364

• 7-1    دستگاه ناوبري VOR NAVIGATION    364
• 7-2    تجهيزات هوايي VOR AIRBORNE EQUIPMENT    365
• 7-3    ناوبري VOR NAVIGATION    366
• 7-4    اطلاعات مربوط به جهت COURSE INFORMATION    367
• 7-5    نشان‌دهنده از ـ به طرف ايستگاه TO-FROM INDICATIONS    368
• 7-6    يک تمرين PRACITICE PROBLEM    371
• 7-7    استفاده از دستگاه‌هاي ناوبري USING VOR NAVIGATION    371
• 7-8    تعيين موقعيت و جهت‌يابي VOR ORIENTATION    372
• 7-9    قرار گرفتن در راديال موردنظر INTERCEPTING RADIALS    373
• 7-10    احتياط VOR CAUTIONS    374
• 7-11    حس معکوس REVERSE SENSING    374
• 7-12    مزايا VOR ADVANTAGES    375
• 7-13    امواج آزمايشي VOR TEST SIGNALS    375
• 7-14    موارد آزمايش OTHER VOR CHECKS    376
• 7-15    انواع دستگاه‌هاي ناوبري از نظر برد امواج CLASSES OF VOR FACILITIES    376
• 7-16    دستگاه اندازه‌گيري فاصله DISTANCE MEASURING EQUIPMENT (DME) 378
• 7-17    چگونگي کارکرد اندازه‌گير فاصله DME THEORY    378
• 7-18    از اندازه‌گيري فاصله USING DME    378
• 7-19    شناسايي DME IDENTIFICATION    378

بخش 2    جهت‌ياب خودکار   380

• 7-20    جهت‌ياب خودکار AUTOMATIC DIRECTION FINDER    380
• 7-21    تجهيزات جهت‌یاب خودکار ADF EQUIPMENT    380
• 7-22    گيرنده جهت‌یاب خودکار ADF RECIEVER    381
• 7-23    نشان‌دهنده جهت ADE BEARING INDICATORC    381
• 7-24    دنبال نمودن HOMING    382
• 7-25    تعيين موقعيت و جهت‌یابي ORIENTATION    382
• 7-26    رديابي TRACKING    384
• 7-27    قرار گرفتن در مسير موردنظر ADF INTERCEPT    386
• 7-28    نشان‌دهنده متحرک MOVABLE- CARD INDICATORS    386
• 7-29    احتياط ADF CAUTIONS    388

بخش 3    ناوبري پيشرفته   390

• 7-30    ناوبري پيشرفته ADVANCED NAVIGATION    390
• 7-31    عملکرد RNAV OPERATION    391
• 7-32    لورن LORAN    392
• 7-33    چگونگي کارکرد لورن LORAN OPERATION    393
• 7-34    احتياط Loran cautions    393
• 7-35    نشان‌دهنده‌های پيشرفته ADVANCED NAVIGATION INDICATORS    394

 فصل 8       فیزولوژی بدن برای هوانوردی    397

بخش 1    بینایی در پرواز   398

• 8-1    بینایی در پرواز VISION IN FLIGHT    398
• 8-2    منابع روشنايي هواپيما AIRCRAFT LIGHTING    402
• 8-3    خطاهاي ديد VISUAL ILLUSIONS    403
• 8-4    حرکت اجسام نوراني AUTOKINESIS    403
• 8-5    نزديک‌بيني در شب NIGHT MYOPIA    403
• 8-6    خطاي ديد به هنگام فرود LANDING ILLUSIONS    403

بخش 2    گیج شدن در فضا   406

• 8-7    گیج شدن در فضا SPATIAL DISORIENTATION    406
• 8-8    حس بينايي VISUAL SENSE    406
• 8-9    حس چرخش VESTIBULAR SENSE    406
• 8-10    حس حرکتي KINESTHETIC SENSE    407
• 8-11    گيج شدن DISORINTATION    408
• 8-12    توهم ناشي از گيج شدن در فضا SPATIAL ILLUSION    409
• 8-13    توهم در حين دورزدن GRAVEYARD SPIRAL    409
• 8-14    توهمي که در اثر حرکت مايع در داخل بيش از يک کانال نيم دايره‌ای ايجاد می‌شود    409
• CORIOLIS ILLUSION   
• 8-15    احساس تمايل به تکيه کردن به يک سو LEAN    410
• 8-16    توهم ناشي از شتاب SOMATOGAVIC ILLUSION    410
• 8-17    توهم وارونگي INVERSION ILLUSION    410
• 8-18    افق اشتباه FALSE HORIZION    410
• 8-19    احساس چرخش در فضا در اثر روشن و خاموش‌شدن چراغ FLICKER VERTIGO    411
• 8-20    بيماري ناشي از پرواز MOTION SICKNESS    412

بخش 3    تنفس و ارتفاع   414

• 8-21    تنفس و ارتفاع AND ALTITUDE  RESPIRATION    414
• 8-22    تنفس RESPIRATION    414
• 8-23    عوارض کمبود اکسيژن HYPOXIA    414
• 8-24    عوارض ناشي از کمبود اکسيژن در هوا HYPOXIC HYPOXIA    414
• 8-25    مدت زمان قابل استفاده USEFUL CONSCIOUSNESS    415
• 8-26    عوارض کمبود اکسيژن در خون ANEMIC HYOXIA    415
• 8-27    مونواکسيد کربن CARBON MONOXIDE    416
• 8-28    اهداي خون BLOOD DONATION    416
• 8-29   اکسيژن قابل استفاده SUPPLEMENTAL OXYGEN    417
• 8-30    عوارض ناشي از ازدياد اکسيژن HYPERVENTIATION    417
• 8-31    آثار فشار هوا PRESSURE EFFECTS    418
• 8-32    گوش EARS    419
• 8-33    سينوس‌ها Sinuses    420
• 8-34    دندان‌ها TEETH    421
• 8-35    دستگاه گوارش GASTROINTESTINAL TRACT    421
• 8-36    غواصي SCUBA DIVING    421

بخش 4    الکل، دارو و عملکرد   422

• 8-37    الکل، دارو و عملکرد ALCOHOL. DRUGS. AND PERFORMANCE    422
• 8-38    غذا، آشاميدني، دارو، بيماري و پرواز    428

 فصل 9       برنامه‌ریزی پرواز و تصمیم‌گیری    433

بخش 1    طرح و برنامه پرواز   434

• 9-1    طرح و برنامه‌ريزي پرواز PLANNING AND ORGANIZING FLIGHTS    434
• 9-2    اداره نمودن پرواز COCKPIT MANAGEMENT    440

بخش 2    عوامل تأثیرگذار بر تصمیم‌گیری   442

• 9-3    عواملي که در تصميم‌گيري تاثير می‌گذارد    442
• FACTORS AFFECTING DECISION MAKING
• 9-4    مقابله با رفتارهاي خطرناک    444
• ANTIDOTES FOR HAZARDOUS ATTITUDES
• 9-5    کاهش تنش STRESS REDUCTION    447
• 9-6    ارزيابي خود SELF-ASSESSMENT    449

واژه‌نامه    451

واژه‌نامه تشریحی    459

پیوست    481