کتاب "اقتصاد ایمنی عملیاتی" اثر موعودی، به بررسی عمیق مفهوم ایمنی عملیاتی در صنایع شیمیایی و فرآیندی میپردازد. این اثر به تفکیک ایمنی مرتبط با عملیات از دیگر حوزه‌ها، مانند ایمنی مالی و عمومی، میپردازد و تأکید دارد که انتخاب‌های استراتژیک در این زمینه میتوانند به طور مستقیم بر کاهش خسارات تأثیر بگذارند. با تحلیل
پیچیدگی‌های انتخاب‌های سازمانی و ارائه مدل‌های محاسباتی، این کتاب منبعی ارزشمند برای دانشجویان و متخصصان ایمنی، بهداشت حرفه‌ای و مدیریت پروژه‌های صنعتی است. برای هر کسی که به دنبال درک عمیق‌تر از ارتباط اقتصاد و ایمنی در سازمان‌هاست، این کتاب یک راهنمای ضروری به شمار می‌آید.
در این کتاب، ایمنی درون سازمان‌ها با ایمنی مرتبط با عملیات یک سازمان، مانند کالاها، خدمات، نصب‌ها، تجهیزات، کارکنان و غیره به عنوان "ایمنی عملیاتی" شناخته میشود. عبارت "ایمنی عملیاتی" به جای "ایمنی سازمانی" استفاده میشود تا تفاوتی بین ایمنی عملیاتی سازمانی و ایمنی مرتبط با امور مالی، ایمنی مرتبط با سلامت یا ایمنی عمومی را مشخص کند. به عنوان مثال، ایمنی عملیاتی شامل تصمیم‌گیری‌های استراتژیک درباره ایمنی، با استفاده از ابزارهای ماهرانه‌ای است که با ایمنی سروکار دارند. عبارت "عملیاتی" صرفاً نشان‌دهنده رابطه با عملیات (کلیه عملیات یک سازمان) است، نه بیشتر و نه کمتر.
ایمنی عملیاتی، یا فقدان آن، نتیجه‌ای از یک سری انتخاب‌های بزرگ یا کوچک در سازمان‌ها است. این انتخاب‌ها بسیار پیچیده هستند و به عوامل مختلفی در داخل هر سازمان وابسته‌اند. عوامل مهم شامل قوانین، فناوری موجود، جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی، ملاحظات اخلاقی، اجتماعی و غیره می‌باشند. اغلب نیاز به بهینه‌سازی بین این عوامل وجود دارد و نکته مهم‌تر این است که نیاز است پیش از انجام انتخاب‌های مرتبط با ایمنی، تنوعی از فرضیات در سازمان ایجاد و تصویب شود. عدم قطعیت‌ها در این مسئله دخیل هستند و ممکن است بین افرادی که تصمیم‌ها را میگیرند، تفاوت‌های قابل توجهی در ترجیحات وجود داشته باشد.
با این حال، هدف همیشه یکسان است: جلوگیری از خسارات. ایده این است که با جلوگیری از خسارات، سودهای نامحسوس به دلیل فرضیات به دست می‌آید. سودها میتوانند بسته به خسارات اجتناب‌شده، به طور آشکار کوچک یا بسیار بزرگ باشند. تعیین خسارات اجتناب‌شده به صورت کمی، معمولاً ساده نیست و در برخی موارد نیاز به در نظر گرفتن جنبه‌های کیفی نیز وجود دارد. بنابراین، ایده‌ها و مدل‌های ذهنی درباره رسیدن به هدف نهایی، یعنی جلوگیری از خسارت، ممکن است بسیار متفاوت باشند. اما هدف همچنان یکسان است.
به هر حال، ایمنی عملیاتی با حوزه‌های اقتصاد، مدیریت و کسب و کار بسیار مرتبط است و بنابراین بسیار مهم است که بتوان هزینه‌های پیشگیری، همراه با سطح خسارات اجتناب‌شده، ترجیحات تصمیم‌گیرندگان و مفروضاتی که باید در رابطه با برخی مدل‌های اقتصادی انجام شوند، جنبه‌های اخلاقی، ایمنی و غیره را درک و ارزیابی کرد. این کتاب با توجه به مدل‌ها و معادلات محاسباتی و کاربردی، منبعی ضروری برای دانشجویان مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری رشته‌های مهندسی ایمنی، مهندسی بهداشت حرفه‌ای و HSE، و کارشناسان، مدیران کلان پروژه‌های صنعتی، پژوهشگران و متخصصین رشته‌های اشاره‌شده میباشد.
پیشگفتار مترجمین
ایمنی نوعI را می‌‌توان شرایطی مربوط به عدم وقوع حوادث، تلفات و غیره در نظر گرفت (لوسون ، 2004). بنابراین هدف علم ایمنی پیشگیری یا به حداقل رساندن خسارات ناشی از حوادثی مانند تلفات جانی و آسیب به تاسیسات و محیط زیست است. ایمنی همچنین میتواند به‌عنوان متضاد رسیک درک شود، و «ایمن» را می‌‌توان شرایط یا موقعیتی در نظر گرفت که با یک ریسک قابل قبول مشخص میشود (آون 2014). علاوه بر این، هولناگل (2014) ایمنی نوع II را به عنوان توانایی موفقیت با تغییر عملکرد و انطباق تحت شرایط مورد انتظار و غیرمنتظره تعریف میکند. ایمنیI همیشه روی «چرا همه چیز اشتباه پیش می‌‌رود» تمرکز میکند در حالی که ایمنی نوع II بیشتر به این موضوع میپردازد که «چرا همه چیز درست پیش می‌‌رود». در این صورت، هدف علم ایمنی افزایش احتمال نتایج مورد نظر و قابل قبول تا حد ممکن است. خواه برای جلوگیری از ضرر، کاهش ریسک‌ها، یا افزایش نتایج مورد نظر و قابل قبول باشد، روش‌ها و اقدامات خارجی (ایمنی) باید برای دستیابی به این اهداف اتخاذ شود زیرا ایمنی به‌طور طبیعی با فعالیت‌های انسانی و تولید همراه نیست (چن و همکاران، 2021؛ یانگ و همکاران، 2018، 2020، زنگ و همکاران، 2020، 2021) . برای مثال، استراتژی‌های کاهش ریسک زیادی در صنایع شیمیایی وجود دارد، از جمله ایمنی ذاتی، موانع غیرفعال، موانع فعال، موانع رویه‌ای اضطراری، فرهنگ ایمنی، آموزش ایمنی و غیره ( رنیرز و همکاران2011، خان و امیوت2003 ؛ چن و همکاران، 2020) . مجموعه‌ای از روش‌ها، اصول و شیوه‌ها در طول قرن گذشته برای شناسایی و حذف ریسک‌ها، اجتناب از ضرر و دستیابی به نتایج قابل قبول ایجاد شده است.
اقتصاد یک علم اجتماعی است، شامل اقتصاد خُرد و اقتصاد کلان (فریش ، 1933). اقتصاد کلان بر روی مقادیر کل اقتصادی مانند تولید ملی، بیکاری و رشد اقتصادی تمرکز دارد. در مقابل، اقتصاد خُرد به رفتار واحدهای اقتصادی مانند مصرف‌کنندگان، کارگران و سازمان‌ها مربوط میشود. تجزیهوتحلیل اقتصادی را می‌‌توان در سراسر جامعه استفاده کرد، مانند افراد، شرکت‌ها، دولت‌ها، موسسات مالی و سازمان‌های غیرانتفاعی (گی و همکاران 2020 ،2021). شرکت‌ها از اقتصاد خُرد برای دنبال کردن منافع اقتصادی بیشتر و تحمیل هزینه‌ها استفاده میکنند. دولت‌ها همواره از اقتصاد کلان برای افزایش رشد اقتصادی، کاهش نرخ بیکاری و استفاده از اقتصاد خُرد برای سرمایه‌گذاری در حوزه بهداشت، آموزش و غیره استفاده میکنند. حتی سازمان‌های غیرانتفاعی نیز باید از تحلیل‌های اقتصادی برای کنترل هزینه‌ها و به حداکثر رساندن خدمات خود استفاده کنند.
اقتصاددانان عموماً تصور میکنند که همه تصمیمات به شیوه‌ای «عقلانی» گرفته میشوند. در نتیجه، محاسبه هزینه‌ها و منافع با تخمین احتمال و پیامدهای هر یک از نتایج ممکن بر اساس تصمیمات مختلف، نقش مهمی‌‌در استدلال اقتصادی ایفا میکند (دورمن ، 2000).
اقتصاد به ما یادآوری میکند که منابع ایمنی همیشه محدود است و منابع تخصیص یافته به یک سرمایه‌گذاری برای دیگران در دسترس نیست (پول ، 2008). سرمایه‌گذاری در ایمنی دو جنبه دارد: از یک سو می‌‌توان آن را افزایش هزینه‌های تولید تلقی کرد و از سوی دیگر میتواند با جلوگیری از تلفات ناشی از حوادث، در هزینه‌ها نیز صرفه‌جویی کند. تجزیه و تحلیل اقتصادی میتواند تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری پیشگیری را تسهیل و اجتناب از هزینه‌های مربوط به زیان را بهینه کند و منجر به استراتژی‌های تجاری سودآوری و پایداری بلندمدت و سازمان‌های ذاتاً سالم شود (رنیرز و ون ارپ ، 2016). سوین بانک ( 1993) مسائل پیچیده اقتصادی را برای متعادل کردن "هزینه‌ها" و "مزایای" افزایش ایمنی مواد غذایی تجزیهوتحلیل کرد. ایوانز (2013) آمار و اقتصاد ایمنی راه‌آهن در کشورهای توسعه یافته را بررسی کرد و دریافت که بهبود مالی اپراتورها میتواند ایمنی را بهبود بخشد. در صنایع شیمیایی، بسیاری از ابزارهای اقتصادی مانند تجزیهوتحلیل هزینه- فایده و تحلیل مقرون به صرفه برای حمایت از تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری‌های ایمنی استفاده شده است( رنیرز و سورنسن2013؛ یوان و همکاران 2015، اسلامی بلاده و همکاران 2019، چن و همکاران، 2020) . علاوه بر این، مدل‌های اقتصادی به کار رفته در مطالعات مرتبط با امنیت میتوانند بینش‌هایی در مورد انگیزه و استراتژی تروریست‌ها از منظر اقتصادی ارائه دهند (بلومبرگ و همکاران 2004؛ بروک، 2007؛ هاوسکن، 2018؛ میسوری و همکاران، 2018؛ خاکزاد و رنیرز، 2019) . علاوه بر این، بسیاری از مطالعات در مورد مراقبت‌های بهداشتی نیز از تحقیقات در مورد اقتصاد ایمنی سود می‌‌برند. به‌عنوان مثال، پری داکسبری و همکاران (2019). تحقیق در مورد ارزش ایمنی را با استفاده از پرسشنامه در مراقبت‌های بهداشتی خلاصه کرد. این روش‌ها برای ارزش ایمنی ممکن است در حوزه ایمنی مورد استفاده قرار گرفته یا میتوانند مورد استفاده قرار گیرند. کار مروری انجام شده توسط نیون ( 2002) در مورد کاربرد اقتصاد بهداشت نیز برای کاربرد اقتصاد ایمنی مفید است. علاوه بر این، کار بر روی آستانه اثربخشی هزینه در مراقبت‌های بهداشتی (توکالا و همکاران، 2018؛ ون باال و همکاران، 2019) ممکن است تجزیهوتحلیل اثربخشی هزینه را در حوزه ایمنی ارتقا دهد.
اگرچه جنبه‌های اقتصادی ایمنی در حوزه‌های مختلف مورد بحث قرار گرفته است و از ابزارهای اقتصادی برای تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری‌های ایمنی استفاده شده است، بسیاری از مسائل اساسی اقتصاد ایمنی به‌طور سیستماتیک مورد بررسی قرار نگرفته است، مانند تعریف اقتصاد ایمنی و چرا اقتصاد ایمنی مهم است.
منشا اقتصاد ایمنی
تحقیقات آکادمیک با تمرکز بر اقتصاد ایمنی را می‌‌توان به دهه 1960 ردیابی کرد، زمانی که اقتصاد یکی از ابعاد ایمنی در نظر گرفته شد (اسپنگلر ، 1968). اسپنگلر (1968) دو وظیفه را برای اقتصاد ایمنی پیشنهاد کرد:
1- به دست آوردن تعادل بهینه بین (خود) ایمنی و هزینه تامین ایمنی و
2- ایجاد ترکیبی بهینه از پاداش‌ها و مجازات‌ها برای متعادل کردن هزینه‌های اقدامات ایمنی در چارچوب رقابت و چانه‌زنی. در این مورد، ایمنی به عنوان یک محصول یا خدمات جذب‌کننده منابع در نظر گرفته میشود. بنابراین، هدف اقتصاد ایمنی تولید ایمنی به میزان مناسب و تا حد امکان ارزان است (اسپنگلر، 1968). برخلاف ایمنی سنتی، اقتصاد ایمنی بیشتر به هزینه‌های اقدامات ایمنی توجه میکند. در نتیجه، یک استراتژی ایمنی بهینه (ترکیبی از یک یا بیش از یک اقدام ایمنی) باید مجموع هزینه‌های احتمالی حادثه و هزینه‌های پیشگیری از حادثه را به حداقل برساند تا اینکه دفعات و پیامدهای حوادث را تا حد امکان کاهش دهد.
از نظر ایمنی عملیاتی، تحلیل اقتصادی میتواند به درک و مدیریت ایمنی ما کمک کند (دورمن ، 2000). مشارکت علم اقتصاد در ایمنی را می‌‌توان به سه دسته تقسیم کرد:
1- شناسایی و اندازه‌گیری هزینه‌های اقتصادی حوادث،
2- درک رابطه بین کسب‌و‌کار و ایمنی، و
3- دستیابی به تعادل بین ایمنی و سایر اهداف یک شرکت.
رنیرز و ون ارپ (2016) اقتصاد ایمنی عملیاتی را به‌عنوان ابزاری برای اتخاذ تصمیماتی در نظر گرفتند که تا حد امکان خوب (یا "بهینه") برای سازمان‌ها باشد. علاوه بر این، اقتصاد ایمنی عملیاتی میتواند به‌عنوان یک ابزار پیش‌بینی برای افراد یا سازمان‌ها در آینده، حل مشکلات همسازی با تجزیه و تحلیل ریسک، تئوری مطلوبیت و پذیرش ریسک و غیره مورد استفاده قرار گیرد (رنیرز و ون ارپ، 2016). در نتیجه، مفهوم هزینه‌ها نقش اساسی در اقتصاد ایمنی عملیاتی ایفا میکند (دورمن 2000، کاانکانپا و همکاران 2008) . هزینه‌ها عمدتاً شامل هزینه‌های اقدامات ایمنی و هزینه‌های سناریوهای حادثه (فرضی و واقعی) میباشد.
علاوه بر کاربرد اقتصاد در ایمنی، ایمنی باید در فعالیت‌های اقتصادی مورد توجه قرار گیرد زیرا ریسک ایمنی ممکن است مانعی برای توسعه پایدار سازمان‌های اقتصادی باشد (رنیرز و ون ارپ، 2016). به‌عنوان مثال، مفهوم "ایمنی از طریق طراحی" (ون دو پول و روبی، 2017) به مسائل ایمنی در مراحل طراحی فن‌آوری‌ها یا تجهیزات جدید برای افزایش ایمنی ذاتی و تضمین پایداری و سودآوری بلندمدت میپردازد. علاوه بر این، ایمنی میتواند یک عامل اساسی برای امکان‌سنجی یک پروژه اقتصادی جدید مانند نیروگاه‌های هسته‌ای باشد. در دهه 1980، پارادایم "ایمنی به هر قیمتی" برای نیروگاه‌های هسته‌ای پیشنهاد شد، اما ممکن است منجر به اقدامات مشکوک برساخت و افزایش هزینه‌های تولید شود (آناس، 1983؛ کروگر و فیشر، 2000) .
مفهوم اقتصاد ایمنی
برای توضیح بیشتر تعریف اقتصاد ایمنی، یک نمودار شماتیک از روابط بین ایمنی، اقتصاد و اقتصاد ایمنی در شکل 1 ارائه شده است. شکل 1a وضعیتی را نشان میدهد که در آن ایمنی و اقتصاد کاملا مستقل هستند و روابط بین ایمنی و ایمنی و اقتصاد در تصمیم‌گیری مورد توجه قرار نمی‌‌گیرد. به عنوان مثال، آلمان تصمیم گرفت تمام نیروگاه‌های هسته‌ای را در پایان سال 2022 با توجه به فاجعه فوکوشیما در سال 2011 تعطیل کند (برونینکس و همکاران 2013). این تصمیم عمدتاً به خطرات ایمنی انرژی هسته‌ای مربوط میشود و مزایای اقتصادی آن را نادیده میگیرد.
شکل 1b مرحله اولیه اقتصاد ایمنی را نشان میدهد. در این مرحله، رابطه بین ایمنی و اقتصاد تقریباً مانند طراحی مبتنی بر فاصله ایمنی در نظر گرفته میشود (گوپتا و ادواردز ، 2002). نمودار به چهار قسمت تقسیم میشود (با برچسب‌های 1، 2، 3 و 4). بخش 1 اقتصاد بدون ایمنی را نشان میدهد که در آن ایمنی عاملی برای در نظر گرفتن نیست. بخش 4 به ایمنی بدون اقتصاد اشاره میکند که در آن جنبه‌های اقتصادی ایمنی نادیده گرفته میشود. تقاطع دو دایره (قسمت 2 و 3) نشان‌دهنده وابستگی متقابل بین ایمنی و اقتصاد است. اقتصاد ایمنی در این مرحله ممکن است در دو بعد مختلف تفسیر شود: بعد ایمنی اقتصاد (SDE) (به‌عنوان مثال، در نظر گرفتن فاصله ایمنی در طراحی چیدمان کارخانه‌های شیمیایی) و بعد اقتصادی ایمنی (EDS) (به‌عنوان مثال، در نظر گرفتن بودجه ایمنی در تصمیم‌گیری ایمنی). بخش 3 SDE را ارائه میدهد که در آن مسائل ایمنی در تحلیل اقتصادی برای به‌دست آوردن سودآوری بلندمدت و بهبود پایداری در نظر گرفته میشود. متناوباً، قسمت 2 EDS را ارائه میکند که در آن عوامل اقتصادی در تجزیهوتحلیل ایمنی مورد توجه قرار میگیرند تا تصمیم‌گیری مرتبط با ایمنی سودآورتر شود.
شکل 1c شرایط ایده‌آلی را نشان میدهد که در آن اقتصاد ایمنی با ادغام علم ایمنی و اقتصاد ایجاد میشود (قسمت 2)، و همچنین ممکن است به‌عنوان یک زمینه بین رشته‌ای تصمیم‌گیری در نظر گرفته شود. اهداف تحقیق اقتصاد ایمنی میتواند بر افراد و/ یا هر نهاد اقتصادی مرتبط با ایمنی تأثیر بگذارد. هدف اقتصاد ایمنی حمایت از تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری‌های ایمنی به‌منظور سودآوری بیشتر در چارچوب ریسک قابل قبول است. می‌‌توان آن را به‌عنوان متعادل کردن هزینه‌های ریسک و منافع اقتصادی از دیدگاه SDE و متعادل کردن هزینه‌ها برای کاهش خطرات و مزایای ایمنی از دیدگاه EDS تفسیر کرد. خواه EDS باشد یا SDE، مسئله مهم مدل‌سازی وابستگی متقابل بین اقتصاد و ایمنی است، یعنی پیوند بین ایمنی و اقتصاد.
شکل 1 ارتباط میان ایمنی، اقتصاد و اقتصاد ایمنی
کتاب حاضر ترجمه پارسی کتاب
OPERATIONAL SAFETY ECONOMICS
A PRACTICAL APPROACH FOCUSED ON THE CHEMICAL AND PROCESS INDUSTRIES
انتشارات John Wiley & Sons Ltd سال 2016 ازGenserik L.L. Reniers and H.R.Noël Van Erp مي‌باشد كه مترجمين 7 پیوست و اضافاتي بر آن نگاشته‌اند و براي علاقه مندان به اين حوزه آماده شده است.
هدف و پاداش برگردانندگان و دیگر کسان که از آغاز تا پایان درگیر بوده‌اند بیش از هر چیز امید به خوشنودی پروردگار متعال و همراه و همگام شدن دیگر عزیزانی است که می‌‌خواهند گره‌ای از مشکلات این جامعه بگشایند. آنچه شده، آغاز است و آنچه باید بشود کرانه‌ای در دوردست‌ها دارد.
تقاضامنديم دانشمندان و علاقه‌مندان، نکات و نظریات ارشادی خویش را در جهت رفع اشکالات اعلام نمایند.
محمد امین موعودی
آرزو سماک امانی
سيده فاطمه رزاقي پهنه كلائي
علی اکبرزاده پاشا
فهرست مطالب
فصل ۱: چرا ایمنی عملیاتی؟ ۱
۱-۱: چرا ایمنی عملیاتی؟ ۲
۱-۲: بازگشت به آینده: اقتصاد ایمنی عملیاتی ۴
۱-۳: مشکلات در اقتصاد ایمنی عملیاتی ۷
۱-۴: حوزه ایمنی عملیاتی در سودآوری یک سازمان ۸
۱-۵: نتیجه‌گیری ۱۰
پیوست ۱ ۱۱
تعاریف ۱۵
نمونه‌ها ۱۶
منابع ۲۰
فصل ۲: ریسک عملیاتی، ایمنی عملیاتی و اقتصاد ۲۳
۲-۱: تعریف مفهوم ریسک عملیاتی ۲۴
۲-۲: برخورد با ریسک‌های عملیاتی ۲۶
۲-۳: انواع ریسک‌های عملیاتی ۲۹
۲-۴: اهمیت اقتصاد ایمنی عملیاتی برای یک شرکت ۳۵
۲-۵: تعادل میان بهره‌وری و ایمنی ۳۹
۲-۶: وضعیت تعادل ایمنی یا «ایمنی HRO» ۴۱
۲-۷: مدل تخم‌مرغ تجمیع شده (TEAM) فرهنگ ایمنی ۴۴
۲-۸: آینده ایمنی ۴۸
۲-۹: بحث و جدال پیرامون تحلیل‌های اقتصادی ۵۰
۲-۱۰: الزامات علمی برای تکنیک‌های ارزیابی اقتصادی مناسب ۵۲
۲-۱۱: چهار دسته داده ۵۴
۲-۱۲: بهبود فرآیندهای تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری در ایمنی ۵۵
۲-۱۳: نتیجه‌گیری ۵۷
پیوست ۲ ۵۹
منابع ۶۳
منابع ۶۴
فصل ۳: مبانی اقتصادی ۶۷
۳-۱: اقتصاد کلان و اقتصاد خُرد ۶۸
۳-۲: تقاضای ایمنی و میانگین بلندمدت هزینه تولید ۶۹
۳-۳: تابع ارزش ایمنی ۷۴
۳-۴: نظریه ارزش مورد انتظار، ارزش در معرض ریسک و نگرش ایمنی ۷۷
۳-۵: مطلوبیت‌های ایمنی ۸۱
۳-۶: اندازه‌گیری توابع مطلوبیت ایمنی ۸۵
۳-۷: ترجیحات مدیریت ایمنی - منحنی‌های بی‌تفاوتی ایمنی ۸۷
۳-۸: اندازه‌گیری منحنی‌های بی‌تفاوتی ایمنی ۹۰
۳-۹: محدودیت بودجه و فرموله کردن مسئله بیشینه‌سازی n بعدی ۹۷
۳-۱۰: تعیین ترجیحات بهینه مدیریت ایمنی در محدودیت بودجه برای یک مسئله دو بعدی ۱۰۰
۳-۱۱: نتیجه‌گیری ۱۰۲
پیوست ۳ ۱۰۳
منبع ۱۰۶
منابع ۱۰۷
فصل ۴: ایمنی عملیاتی، تصمیم‌گیری و اقتصاد ۱۰۹
۴-۱: نظریه‌های اقتصادی و تصمیمات ایمنی ۱۱۰
۴-۲: تصمیم‌گیری برای مقابله با ایمنی عملیاتی ۱۲۷
۴-۳: تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری ایمنی - سوالی درخصوص هزینه‌ها و سودها ۱۴۱
۴-۴: درجه ایمنی و حداقل هزینه کلی ۱۴۷
۴-۵: هرم‌های حوادث نوع I و II ۱۵۲
۴-۶: محاسبه سریع هزینه‌های حادثه نوع I ۱۵۶
۴-۷: محاسبه سریع هزینه‌های حادثه نوع II ۱۶۰
۴-۸: هزینه‌ها و سودها و انواع مختلف ریسک ۱۷۰
۴-۹: مطلوبیت ایمنی نهایی و تصمیم‌گیری ۱۷۳
۴-۱۰: پذیرش ریسک، معیارهای ریسک و مقایسه ریسک - جنبه‌های اخلاق فردی و ارزش (غیر) ایمنی و ارزش زندگی انسان ۱۷۹
۴-۱۱: تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاری ایمنی برای انواع مختلف ریسک ۲۱۵
۴-۱۲: نتیجه‌گیری ۲۴۲
پیوست ۴ ۲۴۳
پیوست ۵ ۲۴۸
منابع ۲۵۴
فصل ۵: تجزیهوتحلیل هزینه – سود ۲۶۷
۵-۱: مقدمه‌ای بر تجزیهوتحلیل هزینه - سود ۲۶۸
۵-۲: مفاهیم اقتصادی مرتبط با تجزیهوتحلیل سود - هزینه ۲۷۰
۵-۳: محاسبه هزینه‌ها ۲۸۱
۵-۴: محاسبه سودها (اجتناب از هزینه‌های حادثه) ۳۰۴
۵-۵: هزینه انجام تجزیهوتحلیل هزینه-سود ۳۴۱
۵-۶: تجزیهوتحلیل هزینه-سود برای سرمایه‌گذاری‌های ایمنی نوع I ۳۴۲
۵-۷: تجزیهوتحلیل هزینه-سود برای سرمایه‌گذاری‌های ایمنی نوع II ۳۴۳
۵-۸: مزایا و معایب تجزیهوتحلیل بر اساس هزینه‌ها و سودها ۳۶۴
۵-۹: نتیجه‌گیری ۳۶۵
پیوست ۶ ۳۶۶
منبع ۳۶۷
منابع ۳۶۸
فصل ۶: تجزیه و تحلیل هزینه-اثربخشی ۳۷۱
۶-۱: مقدمه‌ای بر تجزیهوتحلیل هزینه-اثربخشی ۳۷۲
۶-۲: نسبت هزینه-اثربخشی ۳۷۳
۶-۳: تجزیهوتحلیل هزینه-اثربخشی با استفاده از قیدها ۳۷۶
۶-۴: رویکرد کاربرپسند به تجزیهوتحلیل هزینه-اثربخشی تحت قید بودجه ۳۷۸
۶-۵: محاسبات هزینه-اثربخشی غالباً مورد استفاده در صنعت ۳۹۲
۶-۶: تجزیهوتحلیل هزینه-مطلوبیت ۳۹۳
۶-۷: نتیجه‌گیری ۳۹۴
پیوست ۷ ۳۹۵
منبع ۳۹۶
منابع ۳۹۷
فصل ۷: فراتر از روش‌های برتر و پیشرفته موجود اقتصاد ایمنی عملیاتی: نظریه تصمیم بیژین ۳۹۹
۷-۱: مقدمه ۴۰۰
۷-۲: نظریه تصمیم بیژین ۴۰۲
۷-۳: پارادوکس آلایس ۴۰۹
۷-۴: پارادوکس اِلزبرگ ۴۱۵
۷-۵: تفاوت در ریسک‌پذیری بین وقایع نوع I و نوع II ۴۱۶
۷-۶: بحث ۴۲۳
۷-۷: نتیجه‌گیری ۴۲۵
منابع ۴۲۷
فصل ۸: تبدیل تفکر اقتصادی پیشرفته به‌عنوان بخشی از تصمیم‌گیری ایمنی ۴۲۹
۸-۱: فرآیند تصمیم‌گیری برای یک تحلیل اقتصادی ۴۳۰
۸-۲: بکارگیری تحلیل هزینه – مطلوبیت برای ریسک‌های نوع I ۴۳۲
۸-۳: رویکرد درختی تحلیل تصمیم ۴۴۳
۸-۴: رویکرد تابع ارزش ایمنی ۴۴۸
تبدیل تفکر اقتصادی پیشرفته به‌عنوان بخشی از تصمیم‌گیری ایمنی ۴۵۰
۸-۵: رویکرد مطلوبیت چند ویژگی (چند مشخصه‌ای) ۴۵۳
۸-۶: رویکرد الگوریتم بوردا ۴۵۶
۸-۷: شبکه‌های بیژین در رابطه با اقتصاد ایمنی عملیاتی ۴۵۸
۸-۸: رویکرد نمودار تأثیر حافظه محدود (LIMID) ۴۶۸
۸-۹: شبیه‌سازی مونت کارلو برای اقتصاد ایمنی عملیاتی ۴۷۳
۸-۱۰: تجزیهوتحلیل چندمعیاره (MCA) در رابطه با اقتصاد ایمنی عملیاتی ۴۷۷
۸-۱۱: ملاحظات نظریه بازی در رابطه با اقتصاد ایمنی عملیاتی ۴۸۵
۸-۱۲: اثبات مفید بودن عامل عدم تناسب (DF) برای ریسک‌های نوع II: یک مسئله گویا (اسباب بازی) ۴۹۵
۸-۱۳: فرآیند تصمیم‌گیری برای انجام یک تحلیل اقتصادی با توجه به ایمنی عملیاتی ۵۰۷
۸-۱۴: نتیجه‌گیری ۵۱۲
منابع ۵۱۳
فصل ۹: نتیجه‌گیری کلی ۵۱۵
واژه‌نامه ۵۱۹
مقدمه
در دنیای امروز، ایمنی عملیاتی در صنایع شیمیایی و فرآیندی از اهمیت بالایی برخوردار است. تصمیم‌گیری‌های استراتژیک در این حوزه میتواند به کاهش خسارات و افزایش بهره‌وری کمک کند. کتاب "اقتصاد ایمنی عملیاتی" نوشته موعودی، به بررسی این موضوع و تحلیل انتخاب‌های ایمنی سازمان‌ها میپردازد. این اثر به تفاوت‌های ایمنی عملیاتی با ایمنی مالی و عمومی اشاره کرده و راهکارهایی برای بهبود این انتخاب‌ها ارائه میدهد. در این مقاله، به بررسی مفاهیم و مدل‌های موجود در این کتاب خواهیم پرداخت.
مفهوم ایمنی عملیاتی
ایمنی عملیاتی به فرآیندها و انتخاب‌های مرتبط با فعالیت‌های سازمانی اشاره دارد. این مفهوم شامل تمامی جنبه‌های ایمنی، از کارکنان تا تجهیزات و خدمات میشود. ایمنی عملیاتی به مجموعه‌ای از تصمیم‌گیری‌ها اشاره دارد که میتواند به کاهش خسارات کمک کند. این مفهوم نه‌تنها به ایمنی فیزیکی مربوط میشود، بلکه جنبه‌های اقتصادی و اجتماعی را نیز در بر میگیرد.
تأثیر انتخاب‌های استراتژیک بر ایمنی
یکی از نکات مهم در کتاب موعودی، تأثیر تصمیمات استراتژیک بر ایمنی است. این تصمیمات شامل انتخاب تجهیزات، فرآیندها و سیاست‌های ایمنی میشود. انتخاب‌های
نادرست میتواند عواقب سنگینی داشته باشد. بنابراین، شناخت دقیق این انتخاب‌ها و تأثیرات آن‌ها بر عملکرد سازمان ضروری است.
ارتباط ایمنی و اقتصاد
کتاب به بررسی ارتباط دو سویه بین ایمنی و اقتصاد میپردازد. ایمنی عملیاتی میتواند به کاهش خسارات و بهبود عملکرد اقتصادی سازمان‌ها کمک کند. انتخاب‌های نادرست در این حوزه میتواند هزینه‌های بالایی به همراه داشته باشد. نویسنده مدل‌های اقتصادی ارائه میدهد که به مدیران در تصمیم‌گیری بهتر کمک میکند.
مدل‌های محاسباتی و کاربردی
کتاب موعودی مدل‌های محاسباتی و کاربردی را معرفی میکند که میتواند به بهبود ایمنی کمک کند. این مدل‌ها به مدیران کمک میکنند تا تصمیمات خود را بر اساس داده‌ها و تحلیل‌های دقیق اتخاذ کنند و ریسک‌ها و خسارات احتمالی را شناسایی کنند.
چالش‌های موجود در ایمنی عملیاتی
سازمان‌ها با چالش‌های مختلفی در زمینه ایمنی مواجه هستند. این چالش‌ها شامل عدم قطعیت در تصمیم‌گیری و تفاوت‌های دیدگاه‌ها بین مدیران و کارکنان است. کتاب به تحلیل این چالش‌ها و ارائه روش‌هایی برای مدیریت آن‌ها میپردازد.
بهینه‌سازی انتخاب‌های ایمنی
بهینه‌سازی انتخاب‌های ایمنی یکی از موضوعات کلیدی در کتاب است. نویسنده به روش‌ها و ابزارهایی اشاره میکند که میتوانند به مدیران در انجام انتخاب‌های بهینه کمک کنند. این فرآیند شامل شناسایی اولویت‌ها و ارزیابی ریسک‌ها است.
نیاز به فرهنگ ایمنی در سازمان‌ها
ایجاد فرهنگ ایمنی قوی در سازمان‌ها از مسائلی است که در کتاب به آن پرداخته شده است. این فرهنگ میتواند به کاهش حوادث و بهبود عملکرد کمک کند. نویسنده به بررسی روش‌های ایجاد این فرهنگ در سازمان‌ها میپردازد.
ارزیابی و مدیریت ریسک
کتاب به روش‌های ارزیابی و مدیریت ریسک میپردازد. این فرآیند شامل شناسایی خطرات و ارائه راهکارهایی برای کاهش آن‌ها است. این بخش به ویژه برای مدیران صنایع شیمیایی اهمیت دارد.
نتیجه‌گیری
کتاب "اقتصاد ایمنی عملیاتی" به عنوان منبعی ارزشمند برای درک روابط بین ایمنی و
اقتصاد در صنایع شیمیایی محسوب میشود. این اثر میتواند به مدیران کمک کند تا تصمیمات بهتری اتخاذ کرده و ایمنی را در سازمان‌های خود بهبود بخشند. خوانندگان تشویق میشوند تا با مطالعه این کتاب، به ارتقاء ایمنی و فرهنگ ایمنی در سازمان‌های خود کمک کنند.
منابع
1. موعودی، م. (1403). اقتصاد ایمنی عملیاتی. نشر دانش بنیاد.
