یکی از مسائلی که بشر در طول تاریخ زندگانی خویش همواره با آن سروکار داشته و هرچند یک بار گرفتارش می شده مسئله جنگ است. جنگ چنان جنبه بین المللی و مداومی داشته است و چنان جزء زندگی ملت ها درآمده است که دانشمندان جامعه شناس آن را به منزلۀ یک مؤسسه اجتماعی می دانند. یکی از معضلات و مشکلات اجتناب ناپذیر و پیچیده هر جنگی مسئله اسارت و اسیر است. در جنگ وقتی عده ای از افراد به دست دشمن و جبهۀ مقابل گرفتار و به اصطلاح اسیر می شوند معمولا دچار سرنوشتی رقت بار و داستانی غم انگیز می گردند. قبل از اسلام عموما اسیران جنگی را به طرز فجعیی می کشتند و تعدادی را نیز به بردگی و بیگاری می کرفتند و به اعمال شاقه وا می داشتند. اسلام به وضعیت اسیر سرو سامان داد و حقوقی برای وی قائل شد. کشتن اسیران را جز در مواردی خاص و اضطراری ممنوع کرد و در احترام و احسان به آنان و مراعات حقوقشان سفارش اکید نمود و مسلمانان را از راه های گوناگون به آزاد سازی اسیران تشویق و ترغیب کرد. علما و دانشمندان اسلامی از دو زاویه به این بحث نگریسته اند؛ یکی بعد تاریخی که معمولا در کتاب های تاریخ اسلام و گاهی نیز به مناسبت آیات جنگ در تفاسیر قرآن آمده است. بعد دیگر بحث حقوقی و احکام فقهی آن بوده که در کتاب های فقهی و در مبحث جهاد به آن پرداخته شده است.
کتاب حاضر که اصل آن به نام اسیر در تاریخ و فقه اسلام رسالۀ دکتری نویسنده بود، در رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی تدوین شده ولی از هردو منظر تاریخی و فقهی به موضوع اسارت پرداخته است و در بعد تاریخی آن تاریخ اسیر از صدر اسلام تا سال چهلم هجرت بررسی شده است. کتاب شامل دو بخش و یک خاتمه است:
بخش اول: جنگ و جهاد
بخش دوم: اسارت و بردگی
خاتمه: حقوق اسیر
