درباره کتاب
شاید تاکنون توجه زیادی به حضور زنان و تاثیرشان در ماندگاری و بقای ترانه و استمرار آنها در مراسم گوناگون فردی و اجتماعی نشده است. این کتاب حاصل تلاش زنانی است که با تلاش شگرف خود بند بند زندگی مردم این دیار را زنده دلانه و جسورانه به ترانه پیوند زدهاند و هیچ مظهری از مظاهر حیات را از شعر بیبهره نگذاشتهاند تا جایی که میتوان آنان را شاعرترین زنان جهان دانست.
مقدمه
دنیای ترانه ها نه تنها با هیچکس بیگانه نیست، بلکه، با همگان آشناست . و باخود آرامشی و در خود وزشی دارد به فرحناکی نسیم بهشتی ، آنچنان که هر زخم درونی را مرهم است و هر روح مضطربی را پناه.
راه دور نرویم زمزمههای گاه بلند و گاه کوتاه ترانهها وسیلهی انسان در ابراز هیجانات ناشی از سرخوشی و نشاط و اندوه و ماتم و پناه بردن به خویش از همان جلوههاست.
دونکته حائز اهمیت که در مورد ترانههایی که زنان ایران در گسترهی فرهنگ مردم این دیار سرودهاند به چشم میخورد عبارتند از:
اول کمیت وتنوع حیرتانگیزشان . چه میبینیم که برای فرزند از شبی که میخواهد متولد شود تا روزهای ششم و هفتم و گاه تا چهاردهم و نیز روز و ساعت نامگذاریش ترانههای زیادی ساخته و پرداختهاند که ضمن انجام مراسمی شادمانه میخوانندشان بعد هم انبوه لالایی ها با گستردگی و تنوع در خور تأملشان و باریکاندیشی هایی که گاه لالایی شب با روز یا هنگام اشتغال به کار و یا فراغت از آن چه از نظر متن و چه نوا متفاوتند و ترانههای آموزش راه رفتن و حرف زدن و اصولا نوازش و سرگرم و شادکردنشان ویژگیهایی دارند و بالاخره انبوه ترانههایی که برای کلیه مراسم ازدواج از خواستگاری تا شب زفاف و حتی تا زمان باز کردن حجله : دعاها ، نذر و نیازها، مراسم رفع خطر و چشم زخم و قضا و بلا و برای سرگرمی حین کارهای سخت نظیر خرمن کوبی یا قالیبافی و نیز کارهای آسان چون انگورچینی همه با شعر وترانه و نوا همراهند.
دوم از لحاظ کیفیت و عمق –اگر از کیفیت و اعتبار اینگونه ترانه ها ، از لحاظ ظرافتهای حیرتانگیز شعری و تشابیه ناب موجود در آنها و نیز جوهرهی هنری درخشانشان سخن در میان است نباید این تصور حاصل شود که مراد همهی آنهاست. که هرگز چنین نیست، چنانکه در اشعار عروضی حتی شعرای نامدار نیز این اصل نمیتواند ساری و جاری باشد ولی با توجه به اینکه سرایندگان این ترانه ها زنانی هستند از توده واقعی مردم اعم از شهری و روستایی و ایلی و جنگلنشین و یا ساکن کویر که نه زبان شعر را چناچه منظور است میتوانند داشته باشند و نه نحوه به کارگیری ظرافتها را میشناسند ولی در عین حال گاه رگههای غنی هنری شعر ناب در تار و پود شعرشان میدرخشد و انسان را شدیدا تحت تأثیر قرار میدهد. رگههایی که شورانگیزی و هیجان و لطافت خاصی در خود و با خود دارند این درخشش گاه تشابیه، گاه در بیان حال، گاه در گزینش کلمات و نحوهی به کارگیری آنها و گاه در صداقت نهفته در پیام شعرشان است. به گونهای که خیلی زود و با خواننده ارتباط پیدا میکنند و بر دل خواننده آن اشعار یا شنونده آن مینشینند.
ترانههایی که زنان خود سروده و خود میخوانند و ذوق و ذهن و عواطف زنانهشان به بارزترین وجهی در آنها متجلی است در همهی نقاط ایران وجود داشته و هنوز هم وجود دارند با همه ویژگیهایشان که از آن جمله نامهای متفاوتشان در هر دیار است....