ایمنی در برق

درباره ی کتاب

در این کتاب برق گرفتگی، آتش‌سوزی، صاعقه و دیگر مخاطرات الکتریکی بیان شده و همچنین وسایل و سیستم های حفاظتی و نجات افراد برق گرفته تشریح شده است. در انتها علاوه بر مقررات و آئین نامه های حفاظتی، نمونه سؤالات آزمون های استخدامی برای دانشجویان و داوطلبان سطوح مختلف به همراه پاسخنامه آورده شده است. این کتاب می تواند مورد استفاده دانشجویان، مهندسان، تکنسین ها و شاغلین در صنعت قرار گیرد.

مقدمه ناشر

خط‌مشی کیفیت انتشارات مؤسسه فرهنگی هنری دیباگران تهران در عرضه کتاب‌هایی است که بتواند
خواسته‌های به روز جامعه فرهنگی و علمی کشور را تا حد امکان پوشش دهد
حمد و سپاس ایزد منان را که با الطاف بیکران خود این توفیق را به ما ارزانی داشت تا بتوانیم در راه ارتقای دانش عمومی و فرهنگ این مرز و بوم در زمینه چاپ و نشر کتب علمی دانشگاهی, علوم پایه و به ویژه علوم کامپیوتر و انفورماتیک گام‌هایی هر چند کوچک برداشته و در انجام رسالتی که بر عهده داریم، مؤثر واقع شویم. گستردگی علوم و توسعه روزافزون آن، شرایطی را به وجود آورده که هر روز شاهد تحولات اساسی چشمگیری در سطح جهان هستیم. این گسترش و توسعه نیاز به منابع مختلف از جمله کتاب را به عنوان قدیمی‌ترین و راحت‌ترین راه دستیابی به اطلاعات و اطلاع‌رسانی، بیش از پیش روشن می‌نماید. در این راستا، واحد انتشارات مؤسسه فرهنگی هنری دیباگران تهران با همکاری جمعی از اساتید، مؤلفان، مترجمان، متخصصان، پژوهشگران، محققان و نیز پرسنل ورزیده و ماهر در زمینه امور نشر درصدد هستند تا با تلا‌ش‌های مستمر خود برای رفع کمبودها و نیازهای موجود، منابعی پربار، معتبر و با کیفیت‌ مناسب در اختیار علاقه‌مندان قرار دهند.
کتابی که در دست دارید با همت " آقایان مهندس حسن شادکام‌انور و مهندس سجاد عبدالملکی"و تلاش جمعی از همکاران انتشارات میسر گشته که شایسته است از یکایک این گرامیان تشکر و قدردانی کنیم.
اجرای کامپیوتری: معصومه گنجی‌پور
ویراستاری: انسیه پارسافر
طراح جلد: مینا دیده‌بان
ناظر چاپ: علیرضا گلشادی
در خاتمه ضمن سپاسگزاری از شما دانش‌پژوه گرامی درخواست می‌نماید با مراجعه به آدرس dibagaran.mft.info (ارتباط با مشتری) فرم نظرسنجی را برای کتابی که در دست دارید تکمیل و ارسال نموده، انتشارات دیباگران تهران را که جلب رضایت و وفاداری مشتریان را هدف خود می‌داند، یاری فرمایید.
امیدواریم همواره بهتر از گذشته خدمات و محصولات خود را تقدیم حضورتان نماییم.

مدیر انتشارات
مؤسسه فرهنگی هنری دیباگران تهران
publishing@mftmail.com

مقدمه مؤلفان

با سپاس از پروردگار منان که ما را در مسیر علم و پژوهش قرار داد و به ما توفیق تألیف این کتاب را ارزانی داشت تا بتوانیم در دنیای علم سهم کوچکی از این دریای بیکران داشته باشیم.
با توجه به اهمیت ایمنی در برق و نبود منابع کافی در این زمینه تصمیم گرفتیم تا با جمع‌آوری مقالات علمی و کتاب‌های موجود در بازار و برای سهولت دسترسی شما عزیزان به منبع جامع‌تر، این کتاب را تهیه و تنظیم نماییم. امیدواریم که این کتاب در راهبرد علمی شما عزیزان نقش بسزایی را ایفا کند.
از آن‌جایی‌که مخاطبان این کتاب دانشجویان و شاغلین مرتبط با برق هستند لذا سعی شده تا حد امکان مطالب به زبان ساده و قابل فهم ارائه شود. قطعاً این کتاب عاری از اشکالات سهوی نیست، لذا از کلیه اساتید بزرگوار و دانشجویان عزیز خواهشمندیم اشتباهات و نقایص را مطرح نمایند تا در چاپ‌های بعدی اصلاح شود.
در این کتاب خطرات الکتریکی در زمینه‌های مختلف و راهکارهای پیشگیری از این خطرات تشریح شده است انشاءالله با رعایت نکات ایمنی هیچ‌گونه حادثه‌ای برای شما عزیزان اتفاق نیفتد.
در پایان از زحمات تمام کسانی که ما را در این کتاب یاری نمودند تشکر و قدردانی می‌نماییم.

حسن شادکام‌انور-سجاد عبدالملکی
b_shadkam@yahoo.com

فهرست مطالب
 

مقدمه ناشر 6
مقدمه مؤلفان 7

فصل اول: تعاریف و مقدمات ایمنی
مقدمه 9
برق خطرناک است 9
کمیت‌های الکتریکی 10
تقسیم‌بندی ولتاژ در تأسیسات الکتریکی 11
مقدمه‌ای بر ایمنی 12
ضرورت ایمنی در برق 13
زیان‌های ناشی از نبود سیستم ایمنی مناسب 13
مدل‌های ایمنی در برق 14
تدابیر ایمنی در برق 16

فصل دوم: مخاطرات الکتریکی
خطرات برق (الکتریسیته) 19
حداقل ولتاژ خطرناک 20
الکتریسیته ساکن 20
چگونگی ایجاد الکتریسیته ساکن 21
خطرات ناشی از الکتریسیته ساکن 22
انواع اتصالی 23
قوس الکتریکی و خطرات آن 24
مخاطرات اولیه و ثانویه 26
خطرات ناشی از خرابی عایق‌ها 27
خطرات ناشی از اضافه‌بار 27
خطرات ناشی از محیط‌های مرطوب 27
شوک‌های الکتریکی و خطرات آن 28

فصل سوم: برق‌گرفتگی و انواع آن
خطر برق‌گرفتگی 31
برق‌گرفتگی در فشار قوی و خطرات آن 31
بیشترین موارد برق‌گرفتگی در کارخانجات 32
انواع برق‌گرفتگی 32
اثرات فوری و تأخیری جریان برق روی بدن انسان 33
عوامل مؤثر در برق‌گرفتگی 36

فصل چهارم: حفاظت در برابر برق‌گرفتگی
حفاظت در برابر برق‌گرفتگی 49
روش‌های حفاظت در برابر برق‌گرفتگی 49
حفاظت و پیشگیری از خطر الکتریسیته ساکن 58

فصل پنجم: اتصال به زمین و اهداف آن
زمین کردن و انواع آن 61
تعاریف و اصطلاحات اتصال به زمین 62
هدف از اتصال به زمین 64
مزایای اتصال به زمین 64
احداث چاه زمین 65
الکترود زمین و انواع آن 66
محاسبه تقریبی طول الکترودهای زمین 68
محاسبه مقاومت الکترود 70
اندازه‌گیری مقاومت مخصوص زمین 73
اندازه‌گیری مقاومت الکترود زمین 74
عوامل مؤثر بر مقاومت زمین 76
شرایط یک اتصال به زمین خوب و مناسب 81
هادی‌های اتصال دستگاه به الکترود 81

فصل ششم: سوختگی، خطرات آتش‌سوزی و اطفای آن
سوختگی ناشی از برق و انواع آن 85
انواع شدت سوختگی 86
آتش‌ و عوامل به‌وجود آورنده آن 87
کلاس‌‌های آتش 88
آتش‌سوزی ناشی از جریان الکتریکی 89
دلایل ایجاد آتش‌سوزی الکتریکی 90
خطر انفجار ناشی از جریان الکتریکی 90
پیشگیری و اطفای حریق 91
انواع روش‌های اطفای حریق 92
عناصر خاموش‌کننده آتش 93
اطفای حریق کلاس‌های مختلف 94
انواع خاموش‌کننده‌ها 96
انواع خاموش‌کننده‌های دستی 97

فصل هفتم: صاعقه و حفاظت از آن
صاعقه 111
صدمات صاعقه 112
اصول حفاظت در برابر صاعقه 114
اجزای سیستم حفاظت از صاعقه 117

فصل هشتم: وسایل و سیستم‌های حفاظتی
مقدمه 123
انواع تجهیزات حفاظتی 123
فیوزها و انواع آن 135
انواع فیوز از نظر سرعت عملکرد 136
انواع فیوز از نظر ساختار 136
انواع فیوز از نظر کاربرد 142
سیستم‌های متداول توزیع برق 143

فصل نهم: نجات فرد برق‌گرفته
نجات فرد برق گرفته 149
تنفس مصنوعی و روش‌های انجام آن 151
ماساژ قلبی و طریقه انجام آن 160
نشانه‌های بهبودی 162
تشخیص بعضی از آسیب‌ها توسط علائم ظاهری 162

فصل دهم: آشنایی با مقررات و استانداردها
بخش اول: آیین‌نامه حفاظتی تأسیسات و وسایل الکتریکی در کارگاه‌ها 165
بخش دوم: آیین‌نامه وسایل حفاظت انفرادی 191
بخش سوم: آیین‌نامه ایمنی تأسیسات الکتریکی با اتصال به زمین 202

فصل یازدهم: نمونه سؤالات آزمون‌های استخدامی
پرسش‌های چهارگزینه‌ای 213
پاسخنامه تشریحی 239
واژه‌نامه 249