کتاب شناخت، تشخیص و درمان دردهای مفصلی (به انضمام پوکی استخوان، شکستگی ها، ورزش های حین حاملگی و بعد از زایمان و دارونامه) اثر مریم سرکرده ناشر فدک ایساتیس

مقدمه

استخوان‌پزشکی یا ارتوپدی (Orthopedic surgery) به شاخه‌ای از علم پزشکی گفته می‌شود که شامل درمان بیماری‌ها و اصلاح ناهنجاریهای مربوط به استخوان‌ها و مفاصل است و به عبارت دیگر شاخه‌ای از جراحی است که در حیطه سیستم حرکتی بدن فعالیت دارد. سیستم حرکتی شامل استخوان‌ها، مفاصل، عضلات و دیگر بافت‌هایی است که در اندام‌های حرکتی وجود دارند.
ارتوپدی از ترکیب دو لغت یونانی ارتو (ortho) یعنی راست و مستقیم و پدوس (peados) یعنی کودک بوجود آمده است. این اصطلاح برای اولین بار در سال 1741 بوسیله آقای نیکلاس آندره (Nicholas Andre) متداول شد. علت این ترکیب آن بود که در ابتدا ارتوپدی بدنبال صاف کردن اندام‌ها در بچه هایی بود که دست و پا یا ستون فقرات کج داشتند.
بشر از زمان های قدیم درگیر شکستگی‌ها و بیماری‌های گوناگون استخوان و مفاصل بوده و است. اسکلت‌های به دست آمده از قرن ها قبل از میلاد در نقاط مختلف دنیا و آثار بدست موجود در اجسام مومیایی شده مصری موید وجود ضایعات مختلف مفاصل و استخوان بوده است.
قابل ذکر است زکریای رازی‌، دانشمند ایرانی، اولین کسی است که از گچ برای ثابت کردن شکستگی‌ها استفاده نموده است.
فیزیوتراپی (physiotherapy) شیوه‌ای از درمان بیماری‌ها و اختلالات عصبی- ماهیچه‌ای- اسکلتی با استفاده از تجهیزات مکانیکی، جریان‌های الکتریکی، مانورهای دستی، تمرینات ورزشی و عوامل فیزیکی دیگر است. در این روشها از ورزش، نور، پرتوهای فرابنفش و فروسرخ، گرما و جریان برق استفاده می‌شود. در واقع فیزیوتراپی حیطه‌ای از پزشکی است که هدف آن پیشگیری از بیماری‌ها، درمان، توانبخشی و بالا بردن سطح سلامت می‌باشد.
واژه فیزیوتراپی از «فیزیو= جسمانی و یا طبیعی» و «تراپی=درمان»، به‌معنای ترکیبی درمان جسم ساخته شده‌است.
درمان در فیزیوتراپی به طور کلی به سه گروه اصلی تقسیم می‌شود:
۱- تمرین درمانی: فیزیوتراپیست به وسیله تجویز؛ انجام و آموزش ورزشهای درمانی خاص؛ ماساژ؛ ورزش در آب (Hydrotherapy)؛ اقدام به درمان بیمار یا افزایش سطح سلامت وی می‌کند.
۲- الکتروتراپی: درمان به وسیله دستگاههای ویژه انجام می‌شود، این دستگاهها معمولاً امواج خاصی را ( مثل امواج مایکرو ویو؛ امواج کوتاه رایویی؛ امواج مافوق صوت؛ امواج الکتریکی) ایجاد می‌کنند که همگی توسط دستگاه به شکل خاصی تولیدشده و تغییر می‌یابند(مدوله می‌شوند).
۳- مهارتهای درمان با دست(Manual Therapy)
در تمام فصول این کتاب سعی شده است که به زبان ساده و در عین حال علمی به بیان اختلالات شایع ارتوپدی و درمان های فیزیوتراپی آنها که منطبق بر درمان های گروه اول ( تمرین درمانی) است بپردازیم، به گونه ای که بیمار بتواند با مطالعه این کتاب به علت، چگونگی تشخیص و درمان های طبی رایج اختلال موردنظر به همراه تمرین‌های فیزیوتراپی ساده که در منزل نیز قابل انجام است، دست یابد.
البته اگر در این کتاب گاهی از اصطلاحات پزشکی استفاده شده، هدف در واقع آشنایی با یکسری اصطلاحات رایج مورد استفاده در پزشکی و در عین حال بالا رفتن اطلاعات عمومی شما خوانندگان عزیز بوده است.
همچنین هدف از شروع هر فصل با عنوان درد آن ناحیه این بوده است که خواننده بتواند با رجوع به فصل مربوط به درد آن مفصل، علاوه بر راحت تر پیدا کردن اختلال مسبب آن درد، با سایر اختلالات شایع ایجاد کننده درد آن مفصل نیز آشنایی پیدا کند.
این کتاب به ترتیب شامل15 فصل علل شایع درد گردن، درد شانه، درد آرنج، درد مچ دست، درد کمر، درد دنبالچه، درد لگن و ران، درد زانو، درد مچ پا، آرتروز به انضمام اطلاعاتی در مورد پوکی استخوان، شکستگی ها، ورزش های حین بارداری و بعد زایمان و در آخر دارونامه ای محتوی داروهای شایع مورد استفاده در اختلالات ارتوپدی به همراه عوارض و ممنوعیت های مصرف آنها است.
که در هر یک سعی شده در ابتدا توضیحی مختصر در مورد خود بیماری و نحوه شیوع آن ارائه شود و در ادامه به علائم، نحوه تشخیص، درمان طبی شایع مورد استفاده و در آخر تمرین‌های فیزیوتراپی ساده پرداخته شود.
این کتاب حاصل جمع‌آوری و تدوین مطالب مناسب جهت ارائه بهترین خدمات درمانی با حداقل امکانات می باشد لذا خواهشمندیم در صورت ابتلا به بیماری‌های خاص و یا عدم اطمینان در تشخیص قطعی بیماری خود حتما قبل از انجام تمرینات با درمانگر و پزشک مربوطه مشاوره نمایید.
همچنین اضافه می کنیم در صورت هرگونه مشکل احتمالی یا افزایش ناگهانی درد، درمان پیشنهادی را متوقف نموده و به پزشک مربوطه مراجعه نمایید.
مطمئنا این کتاب خالی از اشتباه و نقص نبوده که با کمک پیشنهادها و انتقادهای شما عزیزان امید است در ویرایش‌های بعدی کامل‌تر شود.
نویسندگان این کتاب بر این باورند که با تهیه و تدوین این کتاب راهی در جهت ارتقا علم پزشکی در بین جامعه و قدمی در جهت کاهش درد و بازگشت هر چه سریعتر بیماران ارتوپدی به زندگی روزمره با انجام اقداماتی ساده در منزل برداشته شود.
بر خود لازم میدانیم از تمامی اساتید دانشگاه علوم پزشکی تهران که بی‌دریغ و قدم به قدم در تمامی دوره پزشکی ما را یاری کردند، نهایت قدردانی را به عمل آوریم.
در انتها خداوند منان را شاكريم كه ما را جزء بندگان خدمتگزارش قرار داده و توفيق گردآوري و تدوين اين مجموعه را به ما عطا كرده است. اميدواريم توانسته باشيم گامي هر چند كوچك در جهت كمك به بندگانش برداشته باشيم.

دکتر مریم سرکرده
فیزیوتراپیست هانیه چوبساز

فهرست مطالب

فصل1 درد گردن 1
1.1 كشيدگي عضلات گردن 3
1.2 فتق ديسك بين مهره‌اي گردني 3
1.3 دنده گردني 6
1.4 آرتروز گردن 7
1.5 درمان دردهاي گردني 7

فصل2 درد شانه 13
2.1 آرتروز مفصل شانه 15
2.2 اختلالات تاندون عضله دو سر بازويي 15
2.3 بيماري تاندون عضلات كلاهك چرخاننده شانه 17
2.4 شانه منجمد 21

فصل 3 درد مفصل آرنج 27
3.1 آرنج تنيس بازان 28
3.2 آرنج گلف بازان 29
3.3 آرتروز آرنج 31
3.4 بورسيت 32

فصل 4 بيماري‌هاي مچ دست و دست 35
4.1 گانگليون مچ دستي 36
4.2 بيماري دكوروان 38
4.3 سندروم مچ دست 39
4.4 آرتروز مچ دست 44

فصل 5 كمر درد 45
5.1 كمر درد حاد 47
5.2 كمر درد مزمن 48
5.3 اصول صحيح ايستادن، خوابيدن و نشستن 54
5.4 اصول صحيح حين بلند كردن و حمل اشياء 57
5.5 ورزش‌هاي مضر و مفيد در مبتلايان به كمر درد 59
5.6 تمرينات فيزيوتراپي براي درد پشت و كمر 60
5.7 آب درماني در درمان كمر درد 67

فصل 6 درد دنبالچه 71
6.1 درمان درد دنبالچه 73
6.2 تمرين‌هاي فيزيوتراپي جهت تسكين درد دنبالچه 74

فصل 7 درد مفصل ران 79
7.1 التهاب مفصل يا آرتريت 80
7.2 بورسيت 81

فصل 8 درد مفصل زانو 83
8.1 دردهاي قسمت داخلي زانو 85
8.2 دردهاي قسمت جلوي زانو 89
8.3 دردهاي قسمت خارجي زانو 93
8.4 ورزش‌هاي مضر براي زانو درد 93
8.5 تمرين‌هاي فيزيوتراپي اختصاصي جهت تقويت عضلات زانو 94
8.6 آب درماني در درمان زانو درد 97

فصل 9 بيماري‌هاي مچ پا و پا 103
9.1 پيچ خوردگي مچ پا 104
9.2 خارپاشنه 112
9.3 فرورفتن ناخن پا در گوشت 117
9.4 كف پاي صاف 118
9.5 هالوكس والگوس (بونيون) 121

فصل 10 آرتروز 125
10.1 آرتروز گردن 127
10.2 آرتروز مفصل شانه 133
10.3 آرتروز مچ دست 136
10.4 آرتروز مفصل بين اولين استخوان كف دست با مچ دست 137
10.5 آرتروز مفصل ران 140
10.6 عمل جراحي تعويض مفصل ران 141
10.7 آرتروز مفصل زانو 143
10.8 عمل جراحي تعويض مفصل زانو 146
10.9 آرتروز مچ پا 148
10.10 اصول كلي درمان آرتروز 150

فصل 11 شكستگي‌ها و انواع آن 157
11.1 تشخيص و درمان 160
11.2 نكاتي در مورد شكستگي‌ها 160

فصل 12 پوكي استخوان 167
12.1 علل ايجاد پوكي استخوان 170
12.2 تشخيص پوكي استخوان 171
12.3 درمان پوكي استخوان 171

فصل 13 ورزش‌هاي تقويت عضلات در حاملگي 177

فصل 14 حركات ورزشي بعد از زايمان 183
14.1 تمرين و ورزش در روزهاي اول بعداز زايمان 184
14.2 تمرين و ورزش بعداز 6 هفتگي 188
14.3 ورزش‌هاي سخت با تجويز پزشك (بعداز 6 هفتگي زايمان) 191

فصل 15 دارونامه 193
15.1 ناپروكسين 194
15.2 ديكلوفناك 195
15.3 استامينوفن 197
15.4 آسپرين 198
15.5 ايبوپروفن 200
15.6 ايندومتاسين 201
15.7 باكلوفن 203
15.8 سلكوكسيب 204
15.9 تريامسينولون 205
15.10 پيروكسيكام 206
15.11 پردنيزولون 208
15.12 متوكاربامول 209

منابع و مراجع 211