کتاب حاضر اثری است برآمده از تجربه مؤلف در زمینه ادبیات کودکان و نوجوانان ایران و جهان که مباحث گوناگون این حوزه را با نظمی منطقی و زبانی مستند و با بهره گیری از شاهد مثال های متنوع تشریح نموده. در ساختار یک کتاب درسی به دانشجویان و سایر علاقه مندان ارائه می کند. تمرینهای پیشنهادی در پایان هر فصل راهکاری است جهت کاربردی کردن مباحث نظری، همچنین وجود فهرست منابع فرامتنی دعوتی است از دانشجویان و سایر علاقه مندان برای پژوهش و مطالعه عمیق تر و گسترده تر در این زمینه. اهمیت انتشار این کتاب با توجه به گسترش درسهای ادبیات کودکان در برنامه های درسی منسجم و مناسب، که انتشار آخرین آن به نیمه اول دهه پنجاه خورشیدی باز می گردد، روشن می شود.
فهرست مطالب کتاب
مقدمه
بخش اول: کودک و نوجوان، کتاب و خواندن
فصل اول: ویژگیهای جسمی و روانی کودکان و نوجوانان
مقدمه
کودک مخاطب کیست؟
از تولد تا سه سالگی
از سه تا شش سالگی
از شش تا دوازده سالگی
نوجوانی، دوازده تا شانزده سالگی
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل دوم: کودک و خواندن، تعاریف و نظریهها
مقدمه
تعاریف و نظریهها
نیازها، علایق و انگیزهها
موانع و مشکلات خواندن
پایگاههای ایجاد عادت به مطالعه و خواندن
الف) خانواده
ب) مدرسه
ج) کتابخانههای عمومی
د) سایر رسانههای همگانی
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل سوم: ادبیات کودکان و نوجوانان، تعاریف و نظریهها، تنوع موضوعی
مقدمه
تعاریف و نظریهها
تفاوت با ادبیات بزرگسالان
مطالب خواندنی و شبه ادبیات
تنوع موضوعی
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل چهارم: ضوابط کلی انتخاب کتاب برای کودکان و نوجوانان
مقدمه
کیفیت محتوا
کیفیت ساخت و پرداخت
کیفیت نگارش
کیفیت تصویر
کیفیت ارائه
ابزارهای انتخاب کتاب
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
بخش دوم: ادبیات کودکان، روند رشد در جهان و ایران و انواع
فصل پنجم: روند رشد ادبیات کودکان در جهان
مقدمه
ادبیات در عصر شفاهی
ظهور صنعت چاپ
گسترش آزاداندیشی و فراگیر شدن خواندن
ادبیات کودکان در قرن نوزدهم
گسترش فناوری و روند رشد ادبیات کودکان در قرن بیستم
دورنمای آینده
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل ششم: روند رشد ادبیات کودکان در ایران
مقدمه
ایران قبل از اسلام
ظهور اسلام تا مشروطیت
از مشروطیت تا دهه شصت
دهه شصت
دهه هفتاد
دورنمای آینده
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل هفتم: انواع ادبیات کودکان، ادبیات شفاهی قلمرو جادوی کهن
مقدمه
تعاریف و انواع
کاربرد قصههای قومی برای کودکان و نوجوانان
جایگاه تصویر در قصههای قومی
ضوابط ارزیابی و انتخاب قصههای قومی برای کودکان
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل هشتم: انواع ادبیات کودکان: داستانهای شگفتانگیز و نو و ...
مقدمه
تعریف داستان و تفاوت آن با قصه
قصههای جن و پری جدید
فانتزی
داستانهای تخیلیـ علمی
جایگاه داستانهای شگفتانگیز و نو در زندگی کودکان و نوجوانان
ضوابط ارزیابی داستانهای شگفتانگیز و نو
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل نهم: انواع ادبیات کودکان: داستانهای واقع‌گرا
مقدمه
واقع‌گرایی، رمان، داستان کوتاه
جایگاه داستان واقعی در زندگی کودکان و نوجوانان
انواع داستانهای واقعی
عناصر متشکله داستان خوب
ضوابط ارزیابی داستان
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل دهم: انواع ادبیات کودکان: شعر
مقدمه
تعاریف، ویژگیها، ساختار
شعر کودک، درون‌مایه و ساختار
انواع شعر کودک
ضوابط ارزیابی و انتخاب شعر برای کودکان ـ جایگاه تصویر
شعر برای نوجوانان
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل یازدهم: انواع ادبیات کودکان: آثار مستند (کتابهای علمی و دانش اجتماعی)
مقدمه
تعاریف، ویژگیها، ساختار و تصویرگری آثار مستند
کتابهای علمی، انواع و ضوابط ارزیابی
کتابهای دانش اجتماعی، انواع و ضوابط ارزیابی
در چگونگی ارزیابی کتابهای دانش اجتماعی
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل دوازدهم: انواع ادبیات کودکان: کتابهای مستند، کتابهای فلسفی، ...
مقدمه
علوم انسانی: مطالب فلسفی، دینی، اخلاقی و روان‌شناختی
زندگینامه و سفرنامه
بازی و سرگرمی و هنر
کتابهای مرجع
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
بخش سوم: کتاب کودک، رسانهها و راهکارها
فصل سیزدهم: کتاب تصویری، کتابهای مصور، وضعیت تصویر در کتابهای کودکان
مقدمه
تعریف کتاب تصویری و تفاوت آن با کتاب مصور
کودکان و کتابهای تصویری
انواع کتابهای تصویری
ضوابط ارزیابی کتابهای تصویری
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل چهاردهم: ادبیات کودکان و سایر رسانههای ارتباط جمعی
مقدمه
روزنامه
مجلات
ویژگی مجلات خوب
برنامههای رادیویی و تلویزیونی
نمایش و سینما و کودک و نوجوان
سایر رسانههای صوتی و تصویری
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل پانزدهم: فعالیتهایی جهت اشاعه کتاب و خواندن
مقدمه
قصهگویی و کتاب‌خوانی
کتاب‌سازی
معرفی شفاهی کتاب
مراحل انجام کار
نمایشگاه کتاب
مسابقات کتاب
باشگاه کتاب و حلقههای مطالعاتی
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
پیوستها
پیوست یک: مؤسسههای ملی و بینالمللی ادبیات کودکان و نوجوانان
الف) مؤسسهها و سازمانهای ایرانی
ب) مؤسسههای بینالمللی ادبیات کودکان و نوجوانان
کتابنامه
پیوست دو: نمایشگاهها و جوایز ملی و بینالمللی کتاب کودک
الف) جوایز و نمایشگاههای ملی
ب) جوایز و نمایشگاههای بینالمللی
کتابنامه
نمایه موضوعی
بخش اول: کودک و نوجوان، کتاب و خواندن
فصل اول: ویژگیهای جسمی و روانی کودکان و نوجوانان
مقدمه
کودک مخاطب کیست؟
از تولد تا سه سالگی
از سه تا شش سالگی
از شش تا دوازده سالگی
نوجوانی، دوازده تا شانزده سالگی
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل دوم: کودک و خواندن، تعاریف و نظریهها
مقدمه
تعاریف و نظریهها
نیازها، علایق و انگیزهها
موانع و مشکلات خواندن
پایگاههای ایجاد عادت به مطالعه و خواندن
الف) خانواده
ب) مدرسه
ج) کتابخانههای عمومی
د) سایر رسانههای همگانی
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل سوم: ادبیات کودکان و نوجوانان، تعاریف و نظریهها، تنوع موضوعی
مقدمه
تعاریف و نظریهها
تفاوت با ادبیات بزرگسالان
مطالب خواندنی و شبه ادبیات
تنوع موضوعی
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل چهارم: ضوابط کلی انتخاب کتاب برای کودکان و نوجوانان
مقدمه
کیفیت محتوا
کیفیت ساخت و پرداخت
کیفیت نگارش
کیفیت تصویر
کیفیت ارائه
ابزارهای انتخاب کتاب
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
بخش دوم: ادبیات کودکان، روند رشد در جهان و ایران و انواع
فصل پنجم: روند رشد ادبیات کودکان در جهان
مقدمه
ادبیات در عصر شفاهی
ظهور صنعت چاپ
گسترش آزاداندیشی و فراگیر شدن خواندن
ادبیات کودکان در قرن نوزدهم
گسترش فناوری و روند رشد ادبیات کودکان در قرن بیستم
دورنمای آینده
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل ششم: روند رشد ادبیات کودکان در ایران
مقدمه
ایران قبل از اسلام
ظهور اسلام تا مشروطیت
از مشروطیت تا دهه شصت
دهه شصت
دهه هفتاد
دورنمای آینده
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل هفتم: انواع ادبیات کودکان، ادبیات شفاهی قلمرو جادوی کهن
مقدمه
تعاریف و انواع
کاربرد قصههای قومی برای کودکان و نوجوانان
جایگاه تصویر در قصههای قومی
ضوابط ارزیابی و انتخاب قصههای قومی برای کودکان
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل هشتم: انواع ادبیات کودکان: داستانهای شگفتانگیز و نو و ...
مقدمه
تعریف داستان و تفاوت آن با قصه
قصههای جن و پری جدید
فانتزی
داستانهای تخیلیـ علمی
جایگاه داستانهای شگفتانگیز و نو در زندگی کودکان و نوجوانان
ضوابط ارزیابی داستانهای شگفتانگیز و نو
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل نهم: انواع ادبیات کودکان: داستانهای واقع‌گرا
مقدمه
واقع‌گرایی، رمان، داستان کوتاه
جایگاه داستان واقعی در زندگی کودکان و نوجوانان
انواع داستانهای واقعی
عناصر متشکله داستان خوب
ضوابط ارزیابی داستان
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل دهم: انواع ادبیات کودکان: شعر
مقدمه
تعاریف، ویژگیها، ساختار
شعر کودک، درون‌مایه و ساختار
انواع شعر کودک
ضوابط ارزیابی و انتخاب شعر برای کودکان ـ جایگاه تصویر
شعر برای نوجوانان
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل یازدهم: انواع ادبیات کودکان: آثار مستند (کتابهای علمی و دانش اجتماعی)
مقدمه
تعاریف، ویژگیها، ساختار و تصویرگری آثار مستند
کتابهای علمی، انواع و ضوابط ارزیابی
کتابهای دانش اجتماعی، انواع و ضوابط ارزیابی
در چگونگی ارزیابی کتابهای دانش اجتماعی
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل دوازدهم: انواع ادبیات کودکان: کتابهای مستند، کتابهای فلسفی، ...
مقدمه
علوم انسانی: مطالب فلسفی، دینی، اخلاقی و روان‌شناختی
زندگینامه و سفرنامه
بازی و سرگرمی و هنر
کتابهای مرجع
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
بخش سوم: کتاب کودک، رسانهها و راهکارها
فصل سیزدهم: کتاب تصویری، کتابهای مصور، وضعیت تصویر در کتابهای کودکان
مقدمه
تعریف کتاب تصویری و تفاوت آن با کتاب مصور
کودکان و کتابهای تصویری
انواع کتابهای تصویری
ضوابط ارزیابی کتابهای تصویری
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل چهاردهم: ادبیات کودکان و سایر رسانههای ارتباط جمعی
مقدمه
روزنامه
مجلات
ویژگی مجلات خوب
برنامههای رادیویی و تلویزیونی
نمایش و سینما و کودک و نوجوان
سایر رسانههای صوتی و تصویری
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
فصل پانزدهم: فعالیتهایی جهت اشاعه کتاب و خواندن
مقدمه
قصهگویی و کتاب‌خوانی
کتاب‌سازی
معرفی شفاهی کتاب
مراحل انجام کار
نمایشگاه کتاب
مسابقات کتاب
باشگاه کتاب و حلقههای مطالعاتی
خلاصه فصل
فعالیتهای پیشنهادی
کتابنامه
پیوستها
پیوست یک: مؤسسههای ملی و بینالمللی ادبیات کودکان و نوجوانان
الف) مؤسسهها و سازمانهای ایرانی
ب) مؤسسههای بینالمللی ادبیات کودکان و نوجوانان
کتابنامه
پیوست دو: نمایشگاهها و جوایز ملی و بینالمللی کتاب کودک
الف) جوایز و نمایشگاههای ملی
ب) جوایز و نمایشگاههای بینالمللی
کتابنامه
نمایه موضوعی
