کتاب راهکارهای ارگونومیک در صنایع فرآیندی اثر دنیس ای اتوود ترجمه مهدی جهانگیری ناشر فدک ایساتیس

پیشگفتار

 دانش ارگونومی چند سالی است که در کشور ما اعتبار یافته و از عرصه‌ی تئوری به ضرورتی عملی تبدیل شده است. اگر چه کتاب‌های فراوانی در این زمینه به رشته‌ی تحریر درآمده، ولی در این آثار، به مقوله‌ی ارگونومی و فاکتورهای انسانی و مباحث کاربردی آن در صنایع فرآیندی نظیر صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، انرژی هسته‌ای و صنایع شیمیایی کمتر پرداخته شده است.
 تجربیات عملی در عرصه‌ی صنعت پتروشیمی، ما را بر آن داشت تا در میان انبوهی از آثار موجود در این زمینه، کتاب حاضر را به عنوان مجموعه‌ای کاربردی از اصول ارگونومی در صنعت پتروشیمی و صنایع مشابه ارجح دانسته و به ترجمه‌ی آن مبادرت ورزیم.
 هدف اصلی این کتاب، ارائه‌ی راهکارهای عملی به منظور اجرای اصول علمی ارگونومی در صنایع بوده و سعی شده تا مباحث مربوط به آن به گونه‌ای ارائه شود که بیشتر متخصصین علم ارگونومی، مدیران، مهندسین و عموم کارکنان قادر باشند در محیط کار خود از محتوای آن بهره‌مند شوند.
 این کتاب از نه فصل تشکیل شده است. در فصل اول ضمن مرور اجمالی فصل‌های کتاب، مدل‌های پیشنهادی برای اجرای نظام‌مند برنامه‌های ارگونومی، استانداردهای ارگونومی و اولویت‌بندی و تجزیه و تحلیل سود – هزینه‌ی این برنامه‌ها مورد بحث قرارگرفته است. در فصل دوم توانائی‌ها و محدودیت‌های کارگران از نظر حسی، فیزیکی و شناختی و تأثیر این توانایی‌ها بر عملکرد آنها معرفی شده است. در فصل‌های سوم و چهارم به ترتیب فاکتورهای فیزیکی (حمل و نقل دستی بار و اختلالات ترومای تجمعی) و عوامل استرس‌زای محیطی، نظیر روشنایی، صدا، ارتعاش و دما (گرما و سرما) بر روی عملکرد انسان تشریح گردیده است. مباحث ارگونومی و ایمنی مربوط به تجهیزات (کنترلگرها، نمایشگرها و پانل‌های کنترل میدانی) و طراحی محیط کار در فصل‌های پنجم و ششم مورد بحث قرار گرفته و مسائل و مشکلات مربوط به نوبت کاری، خستگی، استرس، تجزیه و تحلیل وظایف شغلی و همچنین برنامه‌های ایمنی مبتنی بر رفتار در فصل هفتم مطرح گردیده است.
 در فصل هشتم پردازش اطلاعات، تئوری‌ها و روش‌های بررسی و پیشگیری از خطاهای انسانی ارائه شده و نهایتاً در فصل نهم بکارگیری فاکتورهای انسانی در برنامه‌ریزی، طراحی و اجرای پروژه‌ها و لحاظ‌کردن مسائل فاکتورهای انسانی در ارزیابی ریسک بررسی شده است.
 از دیگر نقاط قوت این کتاب، علاوه بر کاربردی بودن آن در صنایع فرآیندی، می‌توان از تعامل نزدیک مباحث مطرح شده در آن با اصول ایمنی نام برد، به نحوی که با بکارگیری و اجرای اصول ارگونومی در این صنایع، از طریق طراحی تجهیزات و پیشگیری از خطاهای انسانی، می‌توان کاهش چشمگیر حوادث ناگوار را در این صنایع شاهد بود.
 با توجه به موارد مذکور مطالعه‌ی این کتاب به کلیه‌‌ی مهندسین و متخصصین رشته‌های مرتبط با ارگونومی، بهداشت حرفه‌ای، ایمنی، مهندسی صنایع، متخصصین بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) و همچنین کلیه‌‌ی مدیران و مهندسین شاغل در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و سایر صنایع فرآیندی توصیه می‌شود.

 مترجمین
 

مقدمه

 اجازه دهید بحث را با تبیین معنای عنوان کتاب برای خوانندگان شروع کنیم :
 اول این‌که تمایز بین ارگونومی و فاکتورهای انسانی، ده‌ها سال مورد بحث انجمن‌های بزرگ فنی و ملی ارگونومی و فاکتورهای انسانی بوده است. راهکار ما ساده است. ما در این‌کتاب تمایزی بین فاکتورهای انسانی و ارگونومی قائل نشده‌ایم و این دو اصطلاح در یک مفهوم به‌کار رفته‌اند.
 دوم اینکه منظور از اصطلاح صنایع فرآیندی، فقط صنایع نفت و پتروشیمی نبوده بلکه کلیه‌ی صنایعی را که تکنولوژی فرآیندی، هسته‌ی کنترل تولید محصول است، شامل می‌شود. محصول ممکن است برق ناشی از نیروگاه‌های هسته‌ای یا فسیلی، پساب تصفیه شده‌ی ناشی از تأسیسات شهری، آب پاک ناشی از عملیات نمک زدائی یا محصولات تولید شده‌ی فرآیندهای مداوم باشد.
 سوم اینکه واژه‌ی "راهکارها" تعمداً انتخاب شده است. با گذشت بیش از60 سال از آغاز جنگ جهانی دوم، وقتی ارگونومی آغاز شد، تحقیقات علمی در این زمینه به سرعت رشد یافت. محققان بزرگی همچون سندرز و مک‌کورمیک (1993)، گراندجان (1988)، ولفورد (1968) و چاپانیز (1959) درباره‌ی موضوع کلی فاکتورهای انسانی کتاب‌هایی نوشته‌اند. به علاوه کتاب‌هایی نیز در ارتباط با موضوعات تخصصی این رشته توسط افرادی همچون کونز (1979)، وان‌کت و کینکاد (1972) و آتوود (1996) نوشته‌ شد که هر یک از آنها تحقیقاتی پایه‌ای را برای دانشجویان و محققان فراهم آوردند که می‌تواند در شکل‌گیری فرضیه‌ها و تدوین ابزارها مورد استفاده قرار گیرد. هدف ما در این‌کتاب، فراهم‌سازی اطلاعات علمی برای متخصصین ارگونومی نیست، بلکه تمرکز این کتاب، کاربران غیرمتخصص فاکتورهای انسانی است تا از تئوری‌های این علم در تدوین مجموعه‌ای از ابزارها و دستورالعمل‌های ساده به منظور به‌کارگیری در واحد‌های صنعتی استفاده کنند. برای این کار لازم است تا پاره‌ای از تئوری‌ها فقط در حد تشریح و توجیه کاربرد ارگونومی در میدان عمل ارائه شوند.
 با در نظر داشتن این مسأله، درک جایگاه فاکتورهای انسانی و ارگونومی اهمیت خاصی دارد. ما معتقدیم که یک مهندس با تجربه و آموزش دیده می‌تواند در واحد مربوطه، ابزارهای فاکتورهای انسانی و فرآیندهای ذکر شده در صفحات این کتاب را به‌کار گیرد. این، بدان معنا نیست که ما اعتقاد داشته باشیم فاکتورهای انسانی و ارگونومی تنها یک "حس مشترک " بیش نیست.
 ما بر این باوریم که در سطح واحد، کاربران و سرپرستانی که می‌خواهند متفاوت باشند، ابزارهای مناسبی را در اختیار دارند و آموزش دیده‌اند تا از آنها به نحو صحیح استفاده کنند، می‌توانند مسائل را شناسایی کنند، سپس آنها را اولویت‌بندی کرده، داده‌های لازم را جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل کرده، مداخلات لازم را انجام داده و اثرات آن را اندازه‌گیری کنند.
 متخصصان نیز جایگاه خود را دارند، ولی جایگاه آنها انجام وظایف روزمره‌ی فاکتورهای انسانی که به دانش مقطعی افراد یا واحدها نیاز دارند، نیست. به اعتقاد ما متخصص فاکتورهای انسانی / ارگونومی مرجعی است که ‌باید برای تدوین برنامه‌ها، آموزش مهندسان و فراهم سازی دانش تفصیلی مورد نیاز برای به حرکت در آوردن کارکنان واحد، مورد استفاده قرار گیرد.
 بنابراین، از شما دعوت می‌کنیم که از دانش و ابزارهای مندرج در این کتاب استفاده کنید. ما امیدواریم که بتوانیم چگونگی و علت سال‌ها استفاده از دانش فاکتورهای انسانی / ارگونومی را به نحو نظام‌مند و واضح تشریح کنیم.

فهرست مطالب

 فصل اول مقدمه 1
 1.1 مقدمه 3
 2.1 مرور فصل‌ها 6
 2.1.1 فصل دوم : فاکتورهای فردی 6
 2.2.1 فصل سوم : فاکتورهای فیزیکی 7
 1.2.2.1 حمل و نقل دستی بار 7
 2.2.2.1 اختلالات ترومای تجمعی 7
 3.2.1 فصل چهارم : فاکتورهای محیطی 7
 4.2.1 فصل پنجم : طراحی تجهیزات 8
 5.2.1 فصل ششم : طراحی محیط کار 8
 6.2.1 فصل هفتم : فاکتورهای شغلی 8
 1.6.2.1 برنامه‌های کاری : خستگی و چرخش شیفت‌ها 8
 2.6.2.1 استرس 8
 3.6.2.1 تجزیه و تحلیل شغل 8
 4.6.2.1 فرآیندهای تیمی 9
 5.6.2.1 ایمنی مبتنی بر رفتار(BBS) 9
 7.2.1 فصل هشتم : پردازش اطلاعات 9
 1.7.2.1 تئوری و روش بررسی خطای انسانی 9
 2.7.2.1 برچسب‌ها و علائم نصب شده در واحدها 9
 3.7.2.1 دستورالعمل‌ها 10
 4.7.2.1 آموزش 10
 5.7.2.1 بار کاری ذهنی 10
 8.2.1 فصل‌نهم : به‌کارگیری فاکتورهای‌انسانی در برنامه‌ریزی، طراحی و اجرای پروژه 11
 3.1 مدل‌پیشنهادی برای اجرای‌نظام‌مند فاکتورهای ‌انسانی/ ارگونومی 11
 1.3.1 تدوین یا پذیرش استانداردها 11
 2.3.1 جلسات توجیه مدیریت 14
 3.3.1 آموزش پرسنل واحد 16
 4.3.1 شناسایی مشکلات 18
 5.3.1 تعیین اولویت‌ها 18
 6.3.1 تجزیه ‌و تحلیل مسائل و ارزیابی فاصله‌ی آنها با استاندارد 20
 7.3.1 تجزیه و تحلیل سود – هزینه 20
 8.3.1 اولویت‌بندی مسائل فاکتورهای انسانی 23
 9.3.1 تدوین و اجرای راهبرد برای مسائل مهم 23
 10.3.1 اندازه‌گیری نتایج 24
 11.3.1 بهبود سیستم‌های مدیریتی 25

 فصل دوم عوامل انسانی 29
 1.2 مقدمه 31
 2.2 ظرفیت‌‌‌های حسی ادراکی 31
 1.2.2 حس بینایی 32
 1.1.2.2 تطابق چشم 33
 2.1.2.2 میدان بینایی 34
 3.1.2.2 فرآیند سازش 34
 4.1.2.2 دید رنگی 35
 5.1.2.2 حدت بـینایی 35
 6.1.2.2 سن 39
 2.2.2 حس شنوایی 40
 3.2.2 توانایی‌‌های شناختی 41
 1.3.2.2 توجه 41
 2.3.2.2 درک 43
 3.3.2.2 حافظه 44
 4.3.2.2 تصمیم‌گیری 48
 4.2.2 خلاصه پردازش اطلاعات 49
 3.2 توانایی‌های فیزیکی 50
 1.3.2 قدرت و استقامت عضلانی 51
 1.1.3.2 عوامل مؤثر بر روی قدرت 52
 2.1.3.2 مقاومت و خستگی 54
 2.3.2 آنتروپومتری : اندازه‌ی بدن 54
 1.2.3.2 منشأ گوناگونی ابعاد بدن 55
 2.2.2.3 اصول کاربرد اندازه‌ی بدن 59
 4.2 مطالعه موردی 59
 1.4.2 روش 60
 1.1.4.2 شرکت‌کنندگان 60
 2.1.4.2 تجهیزات 60
 3.1.4.2 روش کار 61
 2.4.2 داده‌‌های جمع‌آوری شده 61
 1.2.4.2 تحلیل داده‌‌ها 62
 2.4.33.4.2 نتیجه‌گیری 62

 فصل سوم فاکتورهای فیزیکی 69
 1.3 اختلالات اسکلتی ـ عضلانی 71
 2.3 وظایف حمل‌ونقل دستی بار 74
 1.2.3 ریسک فاکتورهای حمل‌ونقل دستی بار 74
 2.2.3 روش‌های ارزیابی وظایف حمل‌ونقل دستی بار 77
 1.2.2.3 چک ‌لیست ‌های مشا هده‌ی وضعیتی برای وظایف حمل‌ونقل دستی بار 78
 2.2.2.3 محاسبه‌ی وزن مجاز برای بلندکردن بار با دو دست 79
 2.2.3.3 مدل‌های بیومکانیکی 82
 3.3 وظایف تکراری دست با نیروی زیاد 87
 1.3.3 ریسک‌فاکتورها 87
 2.3.3 ابزارهای بررسی و مشاهده 89
 3.3.3 ابزارهای دستی 89
 4.3 رفتار 91
 5.3 برنامه ارگونومی 94
 1.5.3 طراحی یک برنامه ارگونومی 94
 2.5.3 فرآیند ارزیابی ریسک 97
 3.5.3 راه‌کارهای کنترلی 98
 4.5.3 ارزیابی برنامه‌ی ارگونومی 100
 6.3 مطالعه موردی 101
 7.3 سؤالات مروری 111

 فصل چهارم عوامل محیطی 115
 1.4 مقدمه 117
 2.4 شدت روشنایی 117
 1.2.4 کمیت روشنایی 119
 2.2.4 عوامل مربوط به شغل 119
 3.2.4 عوامل مربوط به سن 120
 4.2.4 کیفیت روشنایی 122
 1.4.2.4 رنگ نور 122
 2.4.2.4 خیرگی 123
 3.4.2.4 نسبت درخشندگی 124
 3.4 دما 126
 1.3.4 تأثیر گرما بر عملکرد 127
 1.1.3.4 وظایف شناختی 128
 2.1.3.4 فعالیت‌های فیزیکی 128
 2.3.4 تأثیر سرما بر عملکرد 128
 1.2.3.4 وظایف شناختی 129
 2.2.3.4 فعالیت‌‌های فیزیکی 129
 3.3.4 تأثیر گرما بر سلامتی 130
 1.3.3.4 محیط‌‌های گرم 130
 2.3.3.4 محیط سرد 131
 4.3.4 محدوده‌ی آسایش و ناراحتی 133
 5.3.4 تحمل‌کاری در محیط گرم 133
 6.3.4 توصیه‌هایی برای بهبود شرایط کاری 135
 1.6.3.4 راهنماهایی برای شرایط آب و هوایی گرم 135
 2.6.3.4 راهنماهایی برای شرایط سرد 136
 4.4 صدا 137
 1.4.4 تأثیر صدا بر عملکرد 138
 1.1.4.4 مکالمه و برقراری ارتباط کلامی 139
 2.1.4.4 عملکرد شناختی 140
 3.1.4.4 مزاحمت و حواس پرتی 140
 2.4.4 تأثیر صدا بر سلامتی 141
 1.2.4.4 افت شنوایی ناشی از افزایش سن 142
 2.2.4.4 افت شنوایی ناشی از صدا 142
 3.4.4 دستورالعمل‌هایی برای کنترل صدا 143
 1.3.4.4 کنترل صدا در منبع 144
 2.3.4.4 کنترل صدا در محیط انتشار 144
 3.3.4.4 کنترل صدا در محل دریافت 145
 5.4 ارتعاش 145
 1.5.4 تأثیر ارتعاش بر عملکرد 147
 1.1.5.4 کنترل حرکتی 147
 2.1.5.4 عملکرد بینایی 147
 2.5.4 تأثیر ارتعاش بر سلامتی 148
 3.5.4 توصیه‌هایی برای کاهش یا کنترل ارتعاش 150
 6.4 مطالعه‌ی موردی 151
 1.6.4 روش 151
 2.6.4 نتایج 151
 3.6.4 توصیه‌‌ها 152
 4.6.4 نصب یک سیستم روشنایی آزمایشی 152
 5.6.4 نتایج نهایی 153

 فصل پنجم طراحی تجهیزات 161
 1.5 تعامل انسان و سیستم 163
 2.5 کنترلگرها 164
 1.2.5 نیازمندی‌های فیزیکی کنترلگرهای عملیاتی 166
 2.2.5 انواع کنترلگرها 166
 3.2.5 برچسب‌ها و شناسایی کنترلگرها 169
 4.2.5 رفتارهای کلیشه‌ای 169
 5.2.5 دسترسی به کنترلگرهای عملکردی 170
 6.2.5 پیشگیری از عملکرد اتفاقی 171
 7.2.5 شیرها 171
 3.5 نمایشگرهای دیداری 175
 1.3.5 انواع نمایشگرها 175
 2.6.5 نصب نمایشگر‌ها 178
 4.5 ارتباط میان کنترلگر‌ها و نمایشگرهای ‌دیداری 180
 5.5 آلارم‌های شنیداری (هشدارهای صوتی) 182
 6.5 تابلوهای کنترل میدانی 183
 1.6.5 جانمایی تابلوهای میدانی 184
 2.6.5 برچسب تابلوهای میدانی 188
 3.6.5 اصلاح تابلوهای کنترل میدانی 191
 7.5 نمایشگرهای کنترل فرآیند 192
 1.7.5 تعامل نمایشگر کنترل فرآیند 194
 1.1.7.5 ترتیب علائم و اشکال بر روی نمایشگر 195
 2.1.7.5 محتوای نمایشگرها 195
 3.1.7.5 جانمایی نمایشگر 196
 4.1.7.5 اختصارات و برچسب‌ها 197
 5.1.7.5 آلارم‌ها 197
 6.1.7.5 پیام‌های نوشتاری 199
 7.1.7.5 خطوط و بردارها 199
 8.1.7.5 مقادیر عددی 199
 9.1.7.5 استفاده از رنگ 199
 10.1.7.5 دسترسی به نمایشگر 200
 11.1.7.5 نمادها 201
 5.7.2 رویکرد تدوین نمایشگرهای کنترل فرآیند 202
 1.2.7.5 بررسی مقدماتی 202
 2.2.7.5 محدوده اصلاحات (بهبودها) 203
 3.2.7.5 آماده‌کردن تیم طراحی تعامل 204
 4.2.7.5 آگاه‌کردن اپراتورهای اتاق‌کنترل 204
 5.2.7.5 اجرای طراحی تعامل 205
 6.2.7.5 دریافت بازخورد اپراتور 208
 7.2.7.5 انتقال به سیستم جدید 209
 8.2.7.5 خلاصه 210
 8.5 مطالعه‌ی موردی 211
 ضمیمه 5.1 چک لیست طراحی تجهیزات 213

 فصل ششم طراحی محیط کار 221
 1.6 مقدمه 223
 2.6 اصول طراحی محیط کار 224
 1.2.6 مقدمه 224
 2.2.6 کنترلگرها و نمایشگرها باید در جای مناسب قرار گیرند 224
 3.2.6 تجهیزات باید در معرض دید قرارگیرند 224
 4.2.6 محیط کار باید برای جمعیت استفاده‌کننده طراحی شود. 224
 1.2.4.6 افراد از نظر داشتن خصوصیات مورد نیاز برای فعالیت در محیط کاری با یکدیگر متفاوتند. 224
 2.2.4.6 محیط‌‌های کاری باید متناسب با حدود بالا و پائین جمعیت استفاده‌کننده طراحی شوند. 225
 3.2.4.6 محیط‌‌های کاری باید مطابق خصوصیات جامعه‌ی استفاده‌کننده تنظیم شوند 227
 5.2.6 تجهیزات باید از نظر ابعاد فیزیکی قابل دسترس باشند 229
 1.5.2.6 راهروها و کریدورها 229
 2.5.2.6 فواصل بین قطعات و تجهیزات نزدیک به هم230
 3.5.2.6 نردبان‌ها، پلکان‌ها، رمپ‌ها، مسیرهای عبور و سکوها 232
 1.3.5.2.6 پلکان، نردبان و رمپ‌ 232
 4.5.2.6 مسیرهای عبور و سکوها 236
 5.5.2.6 موانع موجود در معابر 237
 6.2.6 موقعیت کار باید به‌خوبی برای اپراتور درنظر گرفته شده باشد 237
 1.6.2.6 موقعیت کاری در محدوده‌ی حرکتی بدن 238
 2.6.2.6 ابزار و مواد مورد استفاده را در فاصله‌ی‌ دسترسی آسان قرار دهید 238
 3.6.2.6 از حمل بار به صورت استاتیک و داشتن پوسچر‌های کاری ثابت خودداری کنید 239
 4.6.2.6 طراحی را به منظور ترغیب افراد به تغییرات مکرر پوسچر بدن انجام دهید 240
 5.6.2.6 از اعمالی که باعث قرار گرفتن دست‌ها بالاتر از سطح شانه‌ها می‌شود، خودداری نمائید. 240
 6.6.2.6 از کارهایی که باعث پیچ خوردگی در ستون فقرات می‌شود خودداری شود 242
 7.6.2.6 مطمئن شوید که نیروی وارده بر اندام‌ها و مفاصل در محدوده‌ی توانائی انسان است 242
 8.6.2.6 حمل دستی بار را به حداقل برسانید 243
 9.6.2.6 وسایل مخصوصی برای کاهش استرس وارده بر بدن فراهم کنید 243
 7.2.6 طراحی ایستگاه‌کاری و محل‌های استقرار باید برطبق استاندارد‌های پذیرفته شده‌ی فاکتور‌های انسانی طراحی شوند 245
 1.7.2.6 تقسیم بندی عمده‌ی ایستگاه‌های کاری در محیط‌‌های فرآیندی 246
 2.7.2.6 انتخاب طراحی مطلوب ایستگاه کاری 248
 3.7.2.6 استاندارد‌های طراحی ایستگاه کاری 249
 4.7.2.6 نشستنگاه 256
 8.2.6 نگهداری و نگهداشت‌پذیری 259
 1.8.2.6 ملاحظات طراحی 259
 2.8.2.6 ملاحظات تعمیر و نگهداری 261
 9.2.6 خلاصه‌ای از اصول طراحی 262
 3.6 تکنیک‌های تجزیه و تحلیل در طراحی محیط‌کار 262
 1.3.6 تجزیه و تحلیل فعالیت 264
 2.3.6 تجزیه و تحلیل شغل 265
 3.3.6 تجزیه و تحلیل زنجیره‌ی ارتباطی 266
 4.6 فرآیند‌های طراحی فاکتور‌های انسانی برای ایستگاه‌های‌کاری جدید و ایستگاه‌های‌کاری موجود 268
 1.4.6 ایستگاه‌های کاری موجود 268
 1.1.4.6 آشنایی 268
 2.1.4.6 شناسائی مشکل 268
 3.1.4.6 سابقه 269
 4.1.4.6 جمع‌آوری اطلاعات و تحلیل آنها 270
 5.1.4.6 ارزیابی 270
 6.1.4.6 پیشنهادها 270
 7.1.4.6 پیگیری 270
 2.4.6 ایستگاه‌های کاری جدید 270
 5.6 مطالعه موردی 271
 1.5.6 آشنایی 272
 2.5.6 شناسائی مشکل 272
 3.5.6 سابقه 273
 4.5.6 جمع‌آوری داده‌ها و تحلیل آنها 274
 1.4.5.6 تجزیه و تحلیل وابستگی 274
 2.4.5.6 میزان فضای مورد نیاز 277
 3.4.5.6 تحلیل ارگونومیک 277
 5.5.6 ارزیابی 277
 6.5.6 پیشنهادها و طراحی مجدد 281

 فصل هفتم عوامل شغلی 291
 1.7 مقدمه 293
 2.7 نوبت‌کاری و برنامه‌های کاری 293
 1.2.7 خواب و اختلالات خواب 294
 1.1.2.7 خواب طبیعی 295
 2.1.2.7 الگوی خواب و اختلالات خواب 295
 3.1.2.7 خستگی 297
 2.2.7 تأثیر نوبت‌کاری بر عملکرد 299
 3.2.7 تأثیر نوبت‌کاری بر سلامت 301
 4.2.7 تأثیرات نوبت‌کاری بر زندگی روانی– اجتماعی 302
 1.4.2.7 برنامه‌ی نوبت‌کاری 302
 2.4.2.7 تفاوت‌‌های فردی 303
 3.4.2.7 زندگی فردی و اجتماعی 303
 5.2.7 طراحی برنامه‌ی نوبت‌کاری 304
 1.5.2.7 طول شیفت 304
 2.5.2.7 الگوی چرخش 304
 6.2.7 راهبردهایی برای کاهش عوارض نوبت‌کاری 306
 1.6.2.7 خواب 306
 2.6.2.7 رژیم غذایی 307
 3.6.2.7 حفظ هماهنگی و یکنواختی ساعت درونی بدن 307
 4.6.2.7 بهداشت فردی و روانی 308
 5.6.2.7 راهبردهایی برای کار شبانه 308
 6.6.2.7 راهبرد‌های سازمانی 308
 7.2.7 فرآیند ایجاد یا تغییر برنامه‌ی نوبت‌کاری‌ 310
 3.7 استرس 311
 1.3.7 منابع و علل بروز استرس 312
 2.3.7 راهبرد‌های مقابله با استرس 313
 4.7 تجزیه و تحلیل وظایف شغلی 314
 1.4.7 تجزیه و تحلیل وظایف شغلی 314
 1.1.4.7 اهداف تجزیه و تحلیل وظیفه شغلی 314
 2.1.4.7 چه زمانی از تجزیه و تحلیل وظایف شغلی استفاده کنیم؟ 314
 3.1.4.7 چه کسی می‌تواند تجزیه و تحلیل وظایف شغلی را انجام دهد؟ 315
 4.1.4.7 فرآیند تجزیه و تحلیل وظایف شغلی 315
 2.4.7 شناسایی و تجزیه و تحلیل وظایف بحرانی 317
 1.2.4.7 فرآیند شناسایی وظایف حساس و بحرانی 318
 2.2.4.7 تجزیه و تحلیل وظایف حساس و بحرانی 319
 3.2.4.7 مستندسازی تکمیلی 323
 7.5 رویکرد مبتنی بر کارگروهی 323
 1.7.5شیوه شناختی حل مساله kirton (KAI) 324
 2.7.5 مدل تیمی با عملکرد عالی Drexler–Sibbet 325
 3.7.5 ACUMEN 325
 4.7.5 مشاهده‌ی نظام‌مند چند سطحی گروه‌ها (SYMLOG) 326
 7.6ایمنی مبتنی بر رفتار (رفتار محور) 327
 1.7.6 درس‌های فراگرفته شده 327
 1.1.7.6 اجرا و پیاده سازی 327
 2.1.7.6 در حین آموزش 328
 3.1.7.6 مشاهدات 328
 4.1.7.6 اندازه‌گیری 328
 5.1.7.6 نتایج مثبت 329
 2.7.6 اجزای اصلی و فرعی توصیه شده‌ی برنامه‌ی BBS 329
 1.2.7.6 اجزای توصیه شده‌ی برنامه 329
 2.2.7.6 ملاحظات عملی در اجرا 331
 7.7 مطالعه‌ی موردی 332
 1.7.7مقدمه 332
 2.7.7 تجزیه و تحلیل وظایف شغلی 332

 فصل هشتم پردازش اطلاعات 341
 1.8 خطای انسانی 343
 1.1.8 مقدمه 343
 2.1.8 چرا انسان‌ها خطا می‌کنند 344
 3.1.8 خطاهای ذهنی 344
 4.1.8 خطاهای نمایشگر 349
 5.1.8 علل محیطی 349
 6.1.8 فاکتورهای ‌سیستمی که منجر به خطا‌ می‌شوند. 349
 2.8 علایم و برچسب‌های واحد 352
 1.2.8 برنامه برچسب‌گذاری تجهیزات 353
 2.2.8 طراحی علایم و برچسب‌ها 354
 1.2.2.8 محتوای پیام 354
 2.2.2.8 جانمایی پیام 356
 3.2.2.8 نمایش کاراکترها (نویسه‌ها) 356
 4.2.2.8 قرارگیری علامت یا برچسب 356
 3.2.8 راهنماهایی برای انواع خاص علایم و برچسب‌ها 358
 1.3.2.8 برچسب‌گذاری خطوط لوله (دپارتمان انرژی امریکا، 1993) 358
 2.3.2.8 برچسب‌گذاری سیم‌ها و کابل‌های الکتریکی 358
 3.3.2.8 برچسب‌های تجهیزات 358
 4.3.2.8 علایم تجهیزات 359
 5.3.2.8 نقاط نمونه‌گیری 359
 6.3.2.8 علایم اطلاعاتی 360
 7.3.2.8 علایم خطر 360
 3.8 دستورالعمل‌ها 362
 1.3.2.8 راهنماهایی برای تعیین زمان نیاز به یک دستورالعمل 363
 3.2.8 تدوین دستورالعمل‌ها 365
 3.3.8 قالب‌بندی دستورالعمل‌های مکتوب 365
 4.3.8 تعیین علت عدم استفاده از یک دستورالعمل 366
 5.3.8 ارزیابی دستورالعمل‌های مکتوب 367
 4.8 آموزش 368
 1.4.8 تدوین برنامه آموزشی 368
 2.4.8 تجزیه و تحلیل وظیفه شغلی به‌منظور تدوین برنامه‌ آموزشی 370
 3.4.8 محتوای یک بسته‌ی آموزشی 371
 4.4.8 آموزش مربیان 372
 5.4.8 زمان ارائه آموزش 372
 6.4.8 ارزیابی 372
 5.8 هوشیاری 373
 1.5.8 سیستم‌های حمل‌ونقل 374
 2.5.8 عملیات اتاق کنترل 375
 3.5.8 عملیات معدن‌کاری 376
 4.5.8 عملکرد رانندگی 377
 5.5.8 فاکتورهای مؤثر در کاهش هوشیاری 377
 6.5.8 تجزیه و تحلیل بار کاری اپراتور 378
 6.8 مطالعه موردی 381
 1.6.8 شرح چگونگی تعویض یک تایر 382
 ضمیمه 8.1 چک لیست ارزیابی دستورالعمل‌ها 384

 فصل نهم به‌کارگیری فاکتورهای انسانی در برنامه‌ریزی طراحی و اجرای پروژه 393
 1.9مقدمه 395
 2.9 مدیریت پروژه 396
 1.2.9 مدیریت پروژه‌های بزرگ 396
 2.2.9 مدیریت پروژه‌های پایه 398
 3.9 ابزارهای فاکتورهای‌انسانی برای مدیریت‌پروژه 399
 1.3.9 بانک اطلاعاتی ردیابی فاکتورهای انسانی (HFTDB) 400
 2.3.9 بررسی فاکتورهای انسانی : فاز برنامه‌ریزی 400
 3.3.9 بررسی بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست 401
 4.3.9 آموزش فاکتورهای انسانی برای تیم پروژه 402
 1.4.3.9 اهداف دوره 402
 2.4.3.9 محتوای دوره 403
 5.3.9 فاکتورهای انسانی در بررسی‌های خطر و عملیات 404
 1.5.3.9 ابزاری برای شناسایی مسائل فاکتورهای انسانی در طی فرآیند HAZOP 405
 6.3.9 دستورالعمل‌ها 409
 7.3.9 تکنیک‌های تجزیه و تحلیل 410
 1.7.3.9 تجزیه و تحلیل وظایف بحرانی 410
 2.7.3.9 تجزیه و تحلیل زنجیره ‌ارتباطی 413
 8.3.9 فرآیند بررسی تضمین کیفیت /کنترل کیفیت 416
 1.8.3.9 مقدمه 416
 2.8.3.9 اجرای فرآیند QA/Q 417
 9.3.9 بررسی فاکتورهای انسانی قبل از راه‌اندازی 424
 10.3.9 آگاهی دادن به پیمانکاران ساخت و ساز و پرسنل شرکت در زمینه‌ی فاکتورهای انسانی 425
 11.3.9 بررسی پس از اجرای پروژه 426
 ضمیمه‌ی 9.1 لیست‌های غربالگری فاکتورهای انسانی در HAZOP 429
 
 فهرست الفبایی 447