مجموعه مقررات مشاغل سخت و زیان آور (به انضمام آرای وحدت رویه هیات عمومی دیوان عدالت اداری)

وضع قوانین پیشگیرانه، کنترلی و حمایتی می‌تواند بسیاری از شرایط سخت و زیان آور حاکم بر محیط کار را حذف نماید و در این راستا اطلاع از آخرین و جدیدترین قوانین و مقررات حمایتی منطبق با آخرین اصلاحات و همچنین آرای وحدت رویه دیوان عدالت اداری در زمینه مشاغل سخت و زیان‌آور در مقطع کنونی به یک نیاز عمومی جامعه کارگری و کارفرمایی و همچنین کارشناسان این حوزه تبدیل گردیده و بر این اساس مجموعه حاضر مشتمل بر دو فصل تهیه شده است.

پیش گفتار

 دستیابی به فرهنگ ایمنی و استقرار ایمنی کامل در محیط کار ، مستلزم انجام اقدامات بنیادی در کلیه زمینه ها بوده و یکی ازمهمترین آنها ایجاد شرایط لازم جهت ارتقاء سطح دانش ، مهارت و بهینه سازی شرایط محیط کار بالاخص در مشاغل سخت وزیان‌آور می باشد ، لذا « راهبرد قانون » به عنوان مهمترین محور کار ، با وضع قوانین پیشگیرانه ،کنترلی ، حمایتی و دستوری می تواند شرایط سخت وزیان‌آور حاکم بر محیط های کار را حذف نماید ودر این راستا اطلاع از آخرین وجدیدترین قوانین ومقررات حمایتی و همچنین آرائ وحدت رویه دیوان عدالت اداری در زمینه مشاغل سخت وزیان‌آور در مقطع کنونی به یک نیاز عمومی جامعه کارگری و کارفرمایی و همچنین کارشناسان این حوزه تبدیل گردیده وبر این اساس تدوین یک مجموعه کامل و مدون در این خصوص ، "با وجود برخی کتب و مقالات بطور پراکنده در این زمینه " ضروری است .
 لذا بمنظور رسیدن به اهداف مورد نظر این کتاب با اهتمام و مشارکت آقایان محمود خالقیـان رئیس اداره بررسی کارهای سخت وزیان‌آور و امیر عباس پرکنی از کارشناسان اداره مذکور و دبیر خانه شورای عالی حفاظت فنی تهیه گردید ه که مشتمل بر دو فصل می باشد که در فصل اول ،قوانین ، آئین نامه ها ودستورالعمل های موجود در زمینه مشاغل سخت وزیان‌آور منطبق با آخرین اصلاحات و در فصل دوم مجموعه آرائ وحدت رویه صادره از سوی هیات عمومی دیوان عدالت اداری در زمینه مشاغل سخت وزیان‌آور ، از سال 1367 گردآوری گردیده است،علی ای حال مجموعه حاضر مقدمه ای است بر تلاش و کار بیشتر در آینده تا با یاری خداوند متعال و استفاده از نقطه نظرات شما خواننده گرامی کاستی های بعدی آن مرتفع گردد .

 محمد اصابتی
 مدیرکل بازرسی کار و دبیر شورایعالی حفاظت فنی

مقدمه

 پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران برای اولین بار در تاریخ 27/12/1358 لایحه قانون بازنشستگی پیش از موعد در مورد مشمولین قانون تأمین اجتماعی مصوب تیرماه 1354 در 6 ماده تصویب و تا پایان سال 1359 اجرا گردید متعاقب آن در تاریخ 28/2/1367 ماده واحده قانون بازنشستگی پیش از موعد بیمه شدگان تأمین اجتماعی در ده تبصره برای اجرا به مدت یکسال از تاریخ تصویب آئین نامه اجرایی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید که به موجب تبصره 4 همین ماده واحده سابقه پرداخت حق بیمه کارگران در کارهای سخت و زیان‌آور به ازاء هر سال معادل 5/1 سال سابقه پرداخت حق بیمه محاسبه می‌شد.
 قانون مذکور به موجب ماده واحده قانون تمدید مهلت بازنشستگی پیش از موعد بیمه شدگان تأمین اجتماعی مصوب 24/6/1370 از تاریخ تصویب به مدت یکسال تمدید شد.
 اما در ماده واحده قانون اصلاح تبصره (2) الحاقی ماده (76) قانون تأمین اجتماعی مصوب 14/7/1380 تبصره مذکور بدون تعیین مدت زمان اجرا و صرفاً در خصوص مشاغل سخت و زیان‌آور و با حذف تسری مزایای کارهای سخت و زیان‌آور به شاغلین مشمول قانون تأمین اجتماعی در مناطق بد آب و هوا اصلاح و تصویب شد و مطابق « قانون تفسیر جزء (1) بند (ب) تبصره (2) ماده (76) قانون تأمین اجتماعی اصلاحی مصوب 1379» که در جلسه علنی روز سه‌شنبه مورخ بیست و نهم شهریور ماه یکهزار و سیصد و نود مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 6/7/1390 به تائید شورای نگهبان رسید، سابقه پرداخت حق ‌بیمه در کارهای سخت و زیان‌آور به هر میزان، قبل یا بعد از اشتغال در مشاغل عادی به ازاء هر سال سابقه یک و نیم (5/1) سال محاسبه خواهد شد.
 در حال حاضر سخت و زیان‌آوری مشاغل تابع قوانین زیر می‌باشد:
 الف. قانون تأمین اجتماعی
 ب. قانون کار
 ج. قانون حفاظت در برابر اشعه
 د. قانون بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور مصوب 1/9/67 و اصلاحیه‌های بعدی آن
 هـ. تصویب‌نامه شماره 130808 ت 21908 مورخ 17/7/79 هیات وزیران
 و. دستورالعمل شماره 5214/15/1 مورخ 8/12/78 سازمان امور اداری و استخدامی سابق در خصوص تشخیص مشاغل سخت و زیان‌آور مشمولین قانون استخدام کشوری
 ز. قانون ارتقاء بهره‌وری کارکنان بالینی نظام سلامت با عنوان لایحه تعدیل ساعت کار شاغلین رسته‌های بهداشتی درمانی

فهرست مطالب

فصل 1 قوانین، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها 1

بخش اول: مقررات حین کار در مشاغل سخت و زیان‌آور 2
موادی از قانون کار جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با مشاغل سخت و زیان‌آور 2
آیین‌نامه‌ کارهای‌ سخت‌ و زیان‌آور موضوع تبصره ماده 52 قانون کار 3

بخش دوم: مقررات بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور 7
قانون بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور موضوع ماده واحده قانون اصلاح تبصره (2) الحاقی ماده 76 قانون تأمین اجتماعی مصوب 1380 7
قانون استفساریه اصلاحیه تبصره (2) الحاقی به ماده (76) قانون تأمین اجتماعی مصوب 1380 9
قانون تفسیر جزء (1) بند (ب) تبصره (2) ماده (76) قانون تأمین اجتماعی اصلاحی مصوب 1379 10
متن آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور 11
دستور العمل اجرایی نحوه فعالیت کمیته‌های بدوی و تجدید نظر استانی تطبیق و تشخیص مشاغل سخت و زیان‌آور و نظارت برآنها 19
اصلاح آیین‌نامه اجرایی بند (5) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (2) الحاقی ماده (76) قانون اصلاح مواد (72) و (77) و تبصره ماده (76) قانون تأمین اجتماعی مصوب 1354 و الحاق دو تبصره به ماده (76) مصوب 1371ـ مصوب 1380 22
اصلاح آئین‌نامه اجرائی بند (5) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصرة (2) الحاقی مادة 76 قانون اصلاح مواد (72) و (77) و تبصرة مادة (76) قانون تأمین اجتماعی 23

بخش سوم: مقررات نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ... و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور 24
‌قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و‌زیان‌آور 24
‌آیین‌نامه اجرایی قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل‌سخت و زیان‌آور 26
‌قانون اصلاح قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب‌اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین‌مشاغل سخت و زیان‌آور، مصوب 1367 28
آیین نامه اجرایی قانون اصلاح قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور 29
قانون استفساریه تبصره (6) ماده واحده قانون اصلاح قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور مصوب 1367 31

بخش چهارم: مقررات تسری مفاد تبصره (3) قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور 32
‌قانون شمول تبصره 3 قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین‌مشاغل سخت و زیان‌آور به کارکنان واحدهای صنعتی و تحقیقاتی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح 32
‌قانون تسری مفاد تبصره (3) قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و‌شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور مصوب 1367 به شاغلان مشاغل سخت و زیان‌آور کلیه نیروهای نظامی و انتظامی،‌وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و سازمانهای وابسته 33
‌اصلاح آیین‌نامه اجرایی قانون شمول تبصره 3 قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و‌معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور به کارکنان واحدهای صنعتی و تحقیقاتی وزارت دفاع و پشتیبانی‌نیروهای مسلح 33
‌آیین نامه اجرایی قانون تسری مفاد تبصره 3 قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی‌و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور مصوب 1367 به شاغلان سخت و زیان‌آور کلیه نیروهای نظامی و ‌انتظامی، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و سازمان‌های وابسته 34
‌اصلاح ماده 11 آیین‌نامه اصلاحی قانون شمول تبصره 3 قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ‌تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور به کارکنان واحدهای صنعتی و تحقیقاتی وزارت دفاع و‌ پشتیبانی نیروهای مسلح 38
قانون شمول قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور مصوب 1367 بر جانبازان و آزادگان انقلاب و جنگ تحمیلی و معلولین عادی نیروهای نظامی و انتظامی و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح 39
قانون تسری قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور به بنیاد شهید و امور ایثارگران 40

بخش پنجم: تعیین مشاغل سخت و زیان‌آور مصوب هیئت محترم وزیران 41
دستورالعمل‌ تشخیص‌ مشاغل‌ سخت‌ و زیان‌آور موضوع‌ بخشنامه‌ شماره‌ 5214/15/1 مورخ 8/12/87 سازمان‌ امور اداری‌ و استخدامی‌ کشور 41
‌محسوب نمودن شغل پرستاری و بهیاری از مشاغل سخت و زیان‌آور و استفاده شاغلین حرف مذکور از مزایای تبصره 3‌ ماده واحده قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی 45
‌تعیین تعدادی از مشاغل در شرکت مخابرات ایران تحت عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور درجه 3 46
‌احتساب مشاغل کمپاکتورزن و مفصل بند در شرکت مخابرات ایران در زمره مشاغل سخت و زیان‌آور 46
‌تعیین تعداد 30 شغل از مشاغل راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور 47
‌تعیین مشاغل مددیار معلول و مربی امور آموزشی معلولان در سازمان بهزیستی کشور به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور درجه (3) 48
تعیین مشاغل سخت و زیان‌آور درجه (2) در سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور 48
‌تعیین مشاغل سخت و زیان‌آور درجه (1) در شرکت سهامی گوشت کشور مشروط بر اشتغال متصدیان آنها در سردخانه 49
‌تعیین مشاغلی در سیمان سپاهان به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور درجه 3 و درجه 2 49
تغیین شغل روانپزشکی در مرکز روانپزشکی رازی و مشاغلی در واحدهای توانبخشی و بازپروری سازمان بهزیستی کشور به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور درجه 1 50
‌تعیین مشاغل در سازمان پزشکی قانونی کشور به عنوان مشاغل درجه سه، درجه دو و درجه یک سخت و زیان‌آور 50
‌تعیین مشاغل سخت و زیان‌آور در سازمان پزشکی قانونی کشور 51
‌تعیین مشاغل تکنسین اتاق عمل و تکنسین آزمایشگاه به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور درجه یک 52

بخش ششم: مقررات کار با اشعه 53
قانون حفاظت در برابر اشعه 53
‌آیین‌نامه اجرایی قانون حفاظت در برابر اشعه 59
اصلاح آیین‌نامه اجرایی قانون حفاظت در برابر اشعه 65

بخش هفتم: مقررات کارکنان بالینی (پرستاران، بهیاران و کارشناسان اتاق عمل) 67
قانون ارتقاء بهره‌وری کارکنان بالینی نظام سلامت 67
آیین‌نامه اجرایی قانون ارتقاء بهره‌وری کارکنان بالینی نظام سلامت 69

فصل 2 مجموعه آرای وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری (در مشاغل سخت و زیان‌آور) 71
اعمال ماده 53 الحاقی به آیین دادرسی دیوان عدالت اداری نسبت به دادنامة شمارة 137 مورخ 5/4/1379 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری 72
رأی شماره 225 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر اینکه بازنشستگی عادی افراد مانع از بهره‌مندی آنان از حقوق مکتسب و استفاده از مزایای مشاغل سخت و زیان‌آور نخواهد بود 76
رأی شماره 91 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری درخصوص صرف پرداخت حق بیمه از سوی کارفرما در ایام تعطیلی کارگاه موجب احتساب ایام مذکور به‌عنوان سابقه در مشاغل سخت و زیان‌آور نمی‌باشد. 78
رأی شماره 90 هیئت عمومی دیوان عدالت اداری درخصوص احراز شرایط و استحقاق بیمه شده جهت بازنشستگی پیش از موعد در کارهای سخت و زیان‌آور می‌بایست رسماً از سوی سازمان تأمین اجتماعی ابلاغ شود 80
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال بند 1/3 دستورالعمل شماره 30380/52 مورخ 28/8/75 سازمان تامین اجتماعی مبنی بر شرط احتساب ایام خدمت در جبهه جزء سنوات اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌آور منحصراًً از طریق استعلام از واحد بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی 83
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض آراء صادره از شعب 15 و 17 دیوان عدالت اداری مبنی بر احتساب مدت خدمت نظام وظیفه شاغلین مشمول قانون کار در جبهه، قبل یا حین اشتغال آنان 87
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال نامه شماره م الف – دم 86/7349 مورخ 16/8/86 و بخشنامه 36507/ط هـ م/5-800 مورخ 4/6/85 مبنی بر شرط استمرار کار با اشعه به جهت بهره مندی از فوق العاده کار با اشعه 89
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض آراء صادره از شعب 16 و 17 دیوان عدالت اداری مبنی بر استفاده از مزایای بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور برای مشمولین و بازنشستگان قانون تسهیل نوسازی صنایع کشور 91
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض آراء صادره از شعب 22 و 23 دیوان عدالت اداری مبنی بر محاسبه سنوات ارفاقی مشمولین قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی 93
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض آراء صادره از شعبه 18 دیوان عدالت اداری مبنی بر احراز حقوق و مزایای قانونی متقاضی شاغل در مشاغل سخت و زیان‌آور توسط هیئت‌های حل اختلاف 95
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض آراء صادره از شعب دوم، ششم، بیستم و بیست و دوم و بیست و سوم دیوان عدالت اداری در خصوص بازنشستگی کارهای سخت و زیان‌آور مشمولین صندوق بازنشستگی آینده ساز 97
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض آراء صادره از شعب اول، چهارم و دهم دیوان عدالت اداری مبنی بر شرط استمرار کار با اشعه به جهت بهره مندی از مزایای قانون حفاظت در برابر اشعه 99
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض آراء صادره از شعب 2 و 8 دیوان عدالت اداری در خصوص نحوه محاسبه فوق العاده کار با اشعه برای مشمولین 102
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض آراء صادره از شعب اول ودوم تجدید نظر دیوان عدالت اداری مبنی برتبیین شرح وظایف کمیته‌های استانی موضوع ماده 8 آیین نامه اجرایی تبصره(2) الحاقی ماده 76قانون تامین اجتماعی موضوع بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 104
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض آراء صادره از شعب 17،15و 18 دیوان عدالت اداری در خصوص شروط استفاده از مزایای بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور برای مستخدمین رسمی دولت و مشمولین مقررات خاص 107
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض آراء صادره از شعب 19 و 20 دیوان عدالت اداری در خصوص شکوائیه متقاضیان بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور به طرفیت شورایعالی حفاظت فنی 109
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض آراء صادره از شعب 11 و 18 دیوان عدالت اداری در خصوص تناوب اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌اور به واسطه غیبت غیر موجه بیش از 10 روز در هر سال 111
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض آراء صادره از شعبه اول تجدید نظرو 19 دیوان عدالت اداری در خصوص حداقل سابقه پرداخت بیمه برای استفاده از مستمری بازنشستگی (موضوع ماده 76 قانون تامین اجتماعی) 113
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض اراء صادره از شعب سوم و نوزدهم دیوان عدالت اداری در خصوص شرط اشتغال به کار متقاضیان بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 115
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال تبصره 7 ماده یک تصویبنامه شماره 22686ک /ت 3350 هـ مورخ 6/3/85 هیئت محترم وزیران (قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی) در خصوص تعیین حداقل سن بازنشستگی برای مشمولین مرد و زن 117
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال ماده (2) آیین نامه اجرایی قانون اصلاح نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور مصوبه شماره 22686ت 33750 هـ مورخ 6/3/85 هیئت وزیران در خصوص ملاک محاسبه حقوق باز نشستگی بر مبنای آخرین حکم استخدامی 120
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال مصوبه شماره 1816/ت 19969/هـ مورخ 17/3/1378 هیئت وزیران مبنی بر مبنای محاسبه فوق العاده کار با اشعه 122
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال مصوبه 16/12/85 شورایعالی حفاظت فنی در خصوص بررسی مجدد مشاغلی که به موجب آراء دیوان عدالت اداری رأی به بررسی مجدد کمیته‌های استانی اصدار گردیده است 124
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض آراء صادره از شعب 2،4،15،17، 32 و شعبه اول تجدیدنظر دیوان عدالت اداری مبنی بر عدم تسری تصمیمات قبلی کمیته استانی به تصمیمات جدید آن در خصوص سخت و زیان‌آوری برخی مشاغل کارخانه سیمان تهران 126
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض آراء صادره از شعب 2 و 17 دیوان عدالت اداری در خصوص کارخانه سیمان تهران (بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور) 129
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض آراء صادره از شعب 15 و 17 دیوان عدالت اداری درخصوص شکوائیه متقاضیان به طرفیت شورای عالی حفاظت فنی 130
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض آراء صادره از شعب اول،3،4،6 و 10 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری در خصوص اشتغال به کار مجدد بازنشستگان پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 132
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض آراء صادره از شعب اول و پنجم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری در خصوص بازنشستگی پیش از موعد شاغلین شرکت ملی فولاد ایران 135
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال جزء(الف) از بند (3) ماده (13) آیین نامه اجرایی بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 137
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص فوق العاده کار با اشعه 138
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض آراء صادره از شعب 21 و 17 دیوان عدالت اداری مبنی بر مسئولیت سازمان تامین اجتماعی در مواردی که کارفرما از پرداخت حق بیمه به سازمان استنکاف می نماید (و بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور) 139
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال ماده 5 بخشنامه شماره 45 مستمری‌های سازمان تامین اجتماعی در خصوص ماده واحده قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی 141
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال بند یک دستورالعمل 1311/2/34/ب مورخ 18/1/86 مبنی بر انجام معاینات دوره‌ای شاغلین (و شاغلین مشاغل سخت و زیان‌آور) 143
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال رأی مورخ 3/3/81 کمیته بررسی کارهای سخت و زیان‌آور کرج 145
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض آراء صادره از شعب 15 و 20 بدوی و 12 تجدیدنظر در خصوص شرط استمرار کار با اشعه به جهت استفاده از مزایای قانون حفاظت در برابر اشعه 147
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال دستورالعمل شماره 36058 مورخ 22/4/83 معاون روابط کار وزارت کار و امور اجتماعی در خصوص تعیین مرجع تجدیدنظر آراء کمیته‌های استانی بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 149
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال دستورالعمل شماره 22441/100 مورخ 28/8/85 سازمان تامین اجتماعی در خصوص آیین نامه اجرایی قانون اصلاح نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی 150
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعارض آراء صادره از شعب 5 و 22 دیوان عدالت اداری مبنی بر احتساب سنوات ارفاقی مشمولین قانون اشعه ارتش جمهوری اسلامی ایران 152
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال بخشنامه شماره 6 مورخ 7/12/81 سازمان تامین اجتماعی مبنی بر الزام کارفرمایان به پرداخت 4% حق بیمه اضافه به تامین اجتماعی قبل از تقاضای مستمری بازنشستگی مشمولان بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 154
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال ماده(2) دستورالعمل نحوه اجرای قانون حفاظت در برابر اشعه مصوب نیروی هوائی ارتش جمهوری اسلامی ایران 157
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال آیین نامه اجرایی قانون اصلاح تبصره (2) الحاقی ماده 76 قانون تامین اجتماعی موضوع بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 159
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر اعلام تعارض آراء صادره از شعب اول بدوی و نهم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری در خصوص اعتراض به نظرات و آراء کمیته‌های استانی بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 160
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال بند 3-3 بخشنامه شماره 40 مستمری ها، بند 2 بخشنامه شماره 27 مستمری ها، بند 3 بخشنامه شماره 28 مستمری ها، بند (ب) بخشنامه شماره 30 مستمری ها، بند 4-1 بخشنامه شماره 42 مستمری ها، بند (د) بخشنامه شماره 4 بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور در خصوص نفی قابلیت احتساب مدت سنوات ارفاقی (کارهای سخت و زیان‌آوری) در احتساب مزایا و فوق العاده‌های مشمول 161
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر اعلام تعارض آراء صادره از شعب 2 بدوی و 5 و 10 و 11 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری در خصوص آراء کمیته‌های استانی در مورد کارخانه سیمان تهران 166
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال مصوبه شماره 24026-115/1425 مورخ 5/3/83 هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران مبنی بر احتساب هر سال 10 روز سنوات خدمت بازنشستگان پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 168
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر اعلام تعارض آراء صادره از شعبه 6 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری مبنی بر احتساب 5/1 سال سابقه و حقوق بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 171
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تغییر و اصلاح قانون بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور در خصوص تسری سخت و زیان‌آوری به شغل مکانیک 172
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال بند یک بخشنامه شماره 1/4 سازمان تامین اجتماعی در خصوص شرط اشتغال مشمولین بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 173
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال ماده 16 تصویبنامه شماره 58352/ت 25960 هـ مورخ 27/12/80 هیئت وزیران در خصوص اخذ 4% میزان مستمری برقراری نسبت به سنوات قبل به طوریک جا از کارفرمای کارگاه‌های مشمول بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 176
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال مصوبه شورایعالی حفاظت فنی در خصوص متقاضیان بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 178
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال بخشنامه شماره 8119/52 مورخ 9/9/81 سازمان تامین اجتماعی در خصوص غیبت‌های غیرموجه و توالی و تناوب اشتغال مشمولین بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 179
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال قسمتی از کتاب امور بیمه در خصوص شرط اشتغال به کار سخت و زیان‌آور مشمولین بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور در هنگام برقراری مستمری بازنشستگی آنان 181
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال دستورالعمل شماره 19718/503 مورخ 5/3/1381 سازمان تامین اجتماعی درخصوص بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور مشمولین شرکت صنایع الکترونیک 183
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر اعلام تعارض آراء صارده از شعب 20 بدوی، اول و نهم و دهم تجدیدنظر در خصوص پرداخت فوق‌العاده کار با اشعه 185
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر نقض رأی صادره در پرونده کلاسه ت/931/81/7 شعبه هفتم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری در خصوص بازنشستگی پیش از موعد متقاضی 187
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال ماده 4 آیین نامه اجرایی قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه قانون استخدام کشوری موضوع تصویب‌نامه شماره 80524/ت267 مورخ18/7/69 هیئت وزیران(باطرح قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی وجنگ تحمیلی مصوب 1367) 189
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال جزء (الف)بند (3) ماده (13) تصویبنامه شماره 58352/ت 25960 هـ هیئت وزیران در خصوص مرخصی انجام فریضه الهی حج واجب مشمولین بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 191
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال بند 42 بخشنامه شماره 9 سازمان تامین اجتماعی در خصوص احتساب مستمری بازنشستگی کارگران متوفی مشمول بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 193
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال بند (الف) جزء (3) ماده (13) آیین نامه اجرایی قانون بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 196
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر اعلام تعارض آراء صادره از شعب دوم، سوم و چهارم دیوان عدالت اداری در خصوص اشتغال مجدد بازنشستگان پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 198
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال بخشنامه شماره 10 سازمان تامین اجتماعی در خصوص بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 201
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال مواد 11 و 15 آیین نامه اجرایی بند(5) جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (2) الحاقی ماده 76 قانون تامین اجتماعی و هم چنین ابطال بخشنامه شماره 11 سازمان تامین اجتماعی در خصوص بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 203
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص اعلام تعارض آراء صادره از شعب اول 6،10،13،18،21 دیوان عدالت اداری مبنی بر مطالبه حق اشعه مشمولین 208
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال بخشنامه‌های شماره 2 و 1/2 بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور مبنی بر حداقل سابقه لازم به جهت بازنشستگی 212
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال بخشنامه شماره یک بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور مبنی بر حذف سخت و زیان‌آوری شاغلین مشروط به اشتغال در مناطق بد آب و هوای کشور 215
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال بخشنامه شماره 7 و بند 5 بخشنامه شماره 21 مستمری‌های سازمان تامین اجتماعی مبنی بر سن بازنشستگی 217
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال بند 5 ماده 14 تصویبنامه شماره 58352/ت 25960هـ مورخ 27/12/80 هیئت وزیران (بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور) 220
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال بخشنامه شماره 589 و 1/589 فنی سازمان تامین اجتماعی در خصوص مسئولیت و تعهدات قانونی سازمان تامین اجتماعی در مورد بیمه گذار (مشمولین بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور) 223
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در مورد ابطال بخشنامه شماره 23 مستمری‌های سازمان تامین اجتماعی مبنی بر نقل و انتقال حق بیمه و بازنشستگی از یک صندوق به صندوق بازنشستگی و بیمه دیگر 225
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در مورد مشمولین بازنشستگی پیش از موعد مشاغل سخت و زیان‌آور با سنوات خدمت مبنی بر سپردن تعهد رسمی مربوط به صلح بلاعوض رأی هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در مورد بازنشستگی پیش از موعد مشمولین تأمین اجتماعی با سنوات خدمت 227
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در مورد پاداش آخر خدمت کارگران مشمول بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 229
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در مورد ابطال دستورالعمل شماره 1/4969 مورخ 3/7/62 سازمان تامین اجتماعی مبنی بر اخذ تعهد و صلح بلاعوض از مشمولین بازنشستگی پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور 232