مقدمه
در دوره‌های نثر
از دیدگاه تاریخی انواع نثر عبارت است از:
نثر مرسل (ساده)، این نثر معادل سبک خراسانی بوده و قرن سوم و چهارم و نیمه اول قرن پنجم را دربر‌می‌گیرد.
نثر بینابین، در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم به کار می‌رفته است.
نثر فنی، مربوط به قرن ششم است.
نثر مصنوع (صنعتی)، این نوع نثر در قرن هفتم کاربرد داشته است.
نثر صنعتی و ساده، مربوط به قرن هشتم می‌باشد.
نثر ساده، در قرن نهم تا اوایل قرن دهم به کار رفته است.
نثر ساده¬ی معیوب، مربوط به قرن دهم تا اواسط قرن دوازدهم است.
نثر قائم مقام و تجدید حیات (نثر دوره‌ی قاجار) این نوع نثر، ساده و خوب می‌باشد.
نثر مردمی، مربوط به دوره¬ی مشروطه می¬باشد. مانند: نثر روزنامه.
نثر جدید، مانند: نثر رمان و نثر دانشگاهی
به لحاظ سبک شناسی انواع نثر سه دسته اند:
1. نثر مرسل (ساده) 2. نثر فنی 3. نثر موزون (مسجع)
نثر موزون (مسجع) خود به دو دسته‌ي زير قابل تقسیم است:
1. نثر موزون مرسل: مناجات خواجه عبدالله انصاری 2. نثر موزون فنی: مقامات حمیدی
1. در کدام قرن، نثر مصنوع (صنعتی) کاربرد داشته است؟ (ص15 س 12)
الف. قرن هفتم ب. قرن دهم ج. قرن هشتم د. قرن دوازدهم
انواع نثر از نظر معنایی عبارتند از:
1. تاریخی 2. مذهبی 3. صوفیانه 4. داستان¬های رمزی، عاشقانه، حماسی و....
نکته: در ادبیات برای تقسیم¬بندی انواع نوشته دو شکل بیرونی و درونی آن را در نظر می‌گیرند، شکل درونی، همان موضوعات معنوی از قبیل: لحن اثر، قصد گوینده و موضوع است. ولی شکل بیرونی بیشتر به ساختمان بیرونی اثر توجه دارد. مثل: لفظ، وزن و قافیه.
پرسش:
مراد از غزل چیست؟ شعری عاشقانه (شکل درونی) است که معمولاً از هفت بیت تشکیل شده است و قافیه و تخلص (شکل بیرونی) در آن مشخص است.
داستان‌های تمثیلی معمولاً نمونه¬هایی در نثر مرسل دارند مثل: داستان¬های بیدپای، همچنین نمونه‌هایی نیز در نثر فنی دارند مثل: کلیله و دمنه.
از جمله کتاب‌هایی که به نثر عرفانی مرسل نوشته شده¬اند می¬توان از «کشف‌الاسرار» و کتاب¬هایی که به نثر عرفانی فنی نوشته شده¬اند «مرصاد العباد» را نام برد.
1. کدام یک جزء انواع نثر به لحاظ معنایی نیستند؟ (ص16 س9)
الف. نثرصوفیانه ب. نثرمذهبی ج. نثر مرسل د. نثر تاریخی
2. کدام یک از داستان‌های تمثیلی نمونه‌هایی در نثر مرسل دارند؟ (ص16 س20)
الف. مرصادالعباد ب. کشف‌الاسرار ج. لیلی و مجنون د. داستان‌های بیدپای
فهرست مطالب
فصل1 نثر مرسل 1
دوران سامانيان 2
دوره‌ي غزنوي 6
فصل2 نثر بينابين 13
سلجوقيان 14
فصل3 نثر موزون 23
طبقات صوفيه 24
يادگار شعر ايران پيش از اسلام 25
فصل4 عصر سلجوقي، نثر فني 31
مقدمه 32
نثر فني 32
فصل5 نثر ساده و بينابين قرن ششم 41
نثر بينابين 43
برخي از واژگان مهم 44
فصل6 دو جريان ادبي در قرن ششم 49
تمايل به زبان و ادب عربي 50
تزيين و آرايه‌بندي 50
فصل7 ادامه نثر فني در قرن هفتم 55
فصل8 امتزاج نثر موزون مرسل و فني در قرن هفتم 63
فصل9 هم مرسل، هم فني 71
مؤخره در كتب ساده‌ي قرن هفتم 73
فصل10 اثرات حمله مغول 77
فصل11 كتب ساده تاريخي قرن هشتم 85
جامع‌التواريخ 86
فصل12 كتب ادبي و عرفاني قرن هشتم 93
فصل13 نثر در قرن نهم (عهد تيموري و شاهرخي) 101
حركت به سوي ساده نويسي 103
رواج لغات تركي 103
تنزل تحقيق و تتبع 103
مردمي شدن شعر 104
برخي ويژگي‌هاي نويسندگان اين دوره 107
فصل14 نثر دوره صفوي (از قرن دهم تا ميانه قرن دوازدهم) 111
اوضاع نثر 113
تذكره نويسي 114
فرهنگ نويسي 114
دساتير (لغات جعلي) 115
رمان نويسي 116
داستان‌هاي دوره‌ي صفوي 118
فصل15 از ميانه قرن دوازدهم تا اواسط قرن چهاردهم (عصر قاجار) 123
عصر قاجار 124
نثر دوره مشروطه 126
فصل16 نثر دوره معاصر 131
داستان نويسي 132
نثر تحقيقي يا دانشگاهي 133
مقاله نويسي 133
فصل17 در خاتمه كتاب 137
نحوه‌هاي مختلف بررسي سبك نثر 138
توجه به كتب تاريخي 138
عقايد نويسندگان قديم در مورد انواع نثر 138
