سخن مؤلف اول
یکی از راه های مهم برای افزایش درک و عمق نگرش دانشجویان و مهندسان، طرح و حل مسائل مفهومی و کاربردی است. در برخورد با مسائل، قدرت تفکر و خلاقیت افزایش پیدا می‌کند. کتاب مبتنی بر مسأله باید خواننده را به تفکر وادارد و او را تشویق کند که دانسته های خود را تکمیل تر کند. چنين منبعي مي تواند علاوه بر استفاده هاي آموزشي در دانشگاه، مورد استفاده ی مهندسان نیز قرار گيرد. به‌منظور انجام وظيفه در راستاي اين رسالت، اينجانب بر آن شدم تا بر اساس دستاوردهاي مهندسي زلزله و با توجه به تجربيات مربوط به زلزله هاي گذشته، دوره ی «دستنامه ی مهندسي زلزله» را به جامعه ی مهندسي عمران و معماري کشور تقديم کنم.
اين دوره شامل مجموعه ی نسبتاً کاملي از مطالب علمي اين زمينه است. کتاب حاضر هفتمین کتاب از اين سري بوده و در شش فصل تدوين شده است. ترکیب‌بندی ارائه شده در این کتاب برای اولین بار صورت گرفته است. در فصل اول فرض بر این است که خواننده به طور مقدماتی با نرم افزارهای Bispec و Nonlin آشنا است. این آشنایی در کلاس درس و یا به‌طور خودآموز صورت می گیرد. در فصل دوم، مسائل سیستم های چنددرجه آزادی ارائه شده است. برای آشنایی بیشتر می توان به «دستنامه های 2و4» مراجعه کرد. مسائل مفهومی و کاربردی دیوارهای پرکننده در فصل سوم آورده شده است. پیشنهاد می شود این فصل با دقت خاصی بررسی شود. قبل از مطالعه ی این فصل بهتر است «دستنامه های 18، 19 و 20» مطالعه شود. اثر پی- دلتا با نگرش مفهومی و نرم افزاری در فصل چهارم ارائه شده است. این فصل دید خوبی به طراحان سازه می دهد. برای آگاهی با مفاهیم مربوطه می توان به «دستنامه ی 8» مراجعه کرد. در فصل پنجم، روش های کنترل سازه و مسائل مربوطه مورد تحلیل قرار گرفته است. تحلیل خطر لرزه ای به طور مفصل در فصل ششم آورده شده است.
امید است این کتاب قسمتی از نیازهای جامعه ی دانشگاهی و مهندسی عمران کشور را برطرف کند.
از زحمات سرکار خانم طلیعه قمری در تکمیل صفحه آرایی و بازخوانی قسمت هایی از کتاب تشکر می گردد. سرکار خانم ها مونا سروری و زهره احتشام فر بازخوانی قسمت های عمده ای از کتاب را بر عهده داشتند که از زحمات ایشان صمیمانه تقدیر می شود.
آقای محمد کرمی شاهنده کمک بی شائبه ای در فرآیند تولید این کتاب داشته اند. از لطف ایشان صمیمانه تشکر می شود. آقای رضا کرمی شاهنده علاوه بر مدیریت تولید انتشارات فدک ایساتیس، تلاش های زیادی در راستای افزایش کیفیت چاپ کتاب و صفحه آرایی آن انجام داده‌اند. آقای مجیدرضا زروئی مدیرعامل این انتشارات با دقت فراوانی فرآیند تولید کتاب را پی‌گیری می-کنند؛ از حوصله و زحمات این عزیزان تقدیر می شود.
از مهندسان و صاحب نظران محترم خالصانه تقاضا دارم که بنده را مورد منت قرار داده و نظرات و پيشنهادات خود را به اينجانب اطلاع دهند، تا مورد نظر قرار گیرد.
برای تهیه ی نرم افزارهای MDOF ANALYZER و PSHA با یکی از مؤلفین تماس بگیرید.
برای اطلاعات بیشتر از کتب دوره ی «دستنامه ی مهندسی زلزله» به سایت dastnameh.ir مراجعه شود.
دکتر محمدرضا تابش پور
تهران، 1393
tabeshpour@sharif.edu
سخن مؤلف دوم
زندگی صحنه یکتای هنرمندی ماست،
هرکسی نغمه خود خواند و از صحنه رود،
صحنه پیوسته به جاست،
خرم آن نغمه که مردم بسپارند به یاد!
به علت گستردگی موضوعی مبحث مهندسی زلزله، دروس مختلفی در دانشگاه های کشور تحت عناوین متفاوت به این موضوع می‌پردازند. دروسی نظیر مبانی مهندسی زلزله، مهندسی زلزله ی پیشرفته، دینامیک سازه‌ها، طراحی لرزه‌ای و کنترل سازه‌ها از آن جمله است. این گستردگی موضوعی باعث شده‌است تا کتب مختلفی در این زمینه تألیف و ترجمه شود که هرکدام از این مراجع می‌تواند اطلاعات باارزشی را در اختیار علاقمندان قرار دهد. اما در میان همه ی منابع موجود، کمبود متنی که بتواند مباحث گوناگون مهندسی زلزله، نظیر تحلیل خطر، تحلیل سیستم‌های غیرخطی، اثرات دیوار پرکننده ی آجری و اثرات پی- دلتا، را به وسیله مثال های کاربردی ارائه دهد، به خوبی احساس می‌گردد. بی شک اکثر مدرسین و دانشجویان نیز با مؤلفین این کتاب هم عقیده هستند که میزان تأثیر آموزشی یک مثال، از تکرار مطالب تئوری به مراتب بالاتر است. البته زمانی مسائل عددی می‌توانند مؤثر باشند که پیش تر، خواننده با مفاهیم تئوری به خوبی آشنا باشد. بنابراین اینجانب هرگز مطالعه ی کتاب پیش‌روی را به عنوان جایگزین متن درسی پیشنهاد نکرده، بلکه تنها آن را مکملی در کنار کتب باارزش و جامع موجود در این زمینه، می‌دانم. درواقع تلاش مؤلفین در این جلد، در راستای تهیه ی کتابی بوده است که بتواند مفاهیم پیشرفته ی مهندسی زلزله را در قالب مثال های کاربردی و ساده ارائه نماید. بنابراین امید است تا مثال های جمع‌آوری شده برای دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و مهندسانی که با مفاهیم مهندسی زلزله پیشرفته آشنایی دارند، سودمند واقع شود.
اینجانب جهت تهیه ی بخشی از مسائل موجود در این کتاب، از تمرین های درسی که در دوران تحصیل از کارشناسی تا دکترا در دانشگاه صنعتی شریف گرد‌آوری شده، استفاده نموده‌ام. از همین روی لازم است تا از همه ی اساتید گران قدری که در این مدت نسبتاً طولانی افتخار شاگردی آن ها را داشته و دارم، صمیمانه قدردانی نمایم. در این میان لازم می‌دانم عمیق‌ترین قدردانی خود را نسبت به استاد بزرگوارم جناب دکتر قناد ابراز نمایم. در پایان ضمن تشکر از تمامی دوستانی که با نظرات خود در بهبود مطالب این کتاب مشارکت داشته‌اند، بی‌صبرانه در انتظار دریافت نظرات خوانندگان گرامی جهت بهبود مطالب کتاب و کاهش ایرادات موجود در آن می‌باشیم.
سید فرید قهاری
تهران، 1393
فهرست مطالب
فصل اول: ارتعاش سيستم يك درجه آزادي 1
فصل دوم: ارتعاش غيرخطي سيستم‌هاي يك درجه آزادي و طيف پاسخ 71
فصل سوم: بررسي نگاشت هاي زلزله 125
فصل چهارم: طيف پاسخ 145
فصل پنجم: پاسخ سيستم‌هاي چند درجه آزادي 209
فصل ششم: بارگذاري لرزه اي، آئين‌نامه ي 2800 (مبحث ششم) 249
فصل هفتم: اثر 309
فصل هشتم: مسائل ديوار پركننده‌‌ي آجري 321
فصل نهم: كنترل سازه‌ها 361
فصل دهم: تحليل خطر لرزه‌اي 409
پيوست ها:
پيوست اول: راهنماي استفاده از نرم افزار MDOF Analyzer 465
پيوست دوم: راهنماي استفاده از نرم افزار PSHA 477
