مقدمه ی دکتر بانکی
در سال 1348 که تازه از دانشکده فنی تهران فارغ التحصیل شده و مشغول انجام سربازی بودم برای اتمام سربازی به یزد اعزام و در اداره آبادانی و مسکن مشغول به کار شدم.
در ساعات پس از کار اداری در یکی از شرکت های پیمانکاری که مشغول ساخت بیمارستان افشار یزد بود، مشغول بودم و کارهای تهیه صورت وضعیت و کنترل کیفیت کار انجام میدادم.
اولین حساسیت بنده به ایمنی در کارگاه های ساختمانی با حادثه ای که در این کارگاه رخ داد رقم خورد. بر اثر اتصالی در لوله ای که متصل به پمپ آب از استخری بود جوانی بروجردی جان خود را از دست داد. مسئله اصلی این بود که این جوان در کنار چند جوان دیگر از بروجرد توسط گروهی به گارگاه گسیل شده بودند و بدون کوچکترین آموزش در مورد کار با برق و دستگاه های برقی مشغول کارهای برقی شده بود جرقه بزرگ دردناک بود، هرچه بیشتر بررسی کردم فقدان فکر ایمنی و حفظ جان انسان ها را بیشتر و بیشتر حس کردم.
برای ادامه تحصیل راهی آمریکا شدم جوانی، فقر طبقه کارگر نه از بعدی مالی بلکه فرهنگی ذهن مرا مشغول می کرد.
در ادبیات و در بررسی های های لازم برای یافتن مطالب قابل مطالعه برای برای اخذ دکترا متوجه شدم که چه فرق عظیمی بین نگرش دنیای صنعتی با دنیای جهان سوم ما وجود دارد.
هزاران مقاله و کتاب در آن زمان بین دهه 1970 در آن جهان صنعتی نشر یافته و مرتب مطالعات مختلف برای کاهش صدمات و حوادث در کارگاه های ساختمانی سرلوحه کار محققین بود.
نکته ای که توجه ام را جلب کرد این بود که نگرش عموم مردم نسبت به انسان، زن یا مردجوان یا کهنسال با نگرش موجود در جهان سوم فرق داشت و فرقی عمیق و شگرف. این دره عظیمی که بین این دو نگرش هست باید پر شود وباید افکار عموم به ارزش انسان ها واقف شوند تا بتوان در مورد ایمنی و اهمیت آن و ضرورت اجرای قوانین ایمنی خوش بین شد این مهم با آموزش امکان پذیر است.
از دردهای بی درمان نویسنده این بوده که در یک کارگاه بسیار کوچک و ساده ساختمانی مثل ساختمان مسکونی 5 یا 6 طبقه هرگز در مقابل چاله آسانسور موانع لازم برای ایجاد ایمنی گذاشته نمی شود. بلا استثنا از موارد متعددی بازدید کرده و خاطر نشان کردم که اگر OSHA در ایران رسم شود و مامور OSHA وارد این کارگاه کوچک شود حتما مدیر کارگاه را دستگیر می کند. باید دقت شود اینکه اینهمه قدرت به یک مامور ایمنی ساده داده می شود به این جهت است که تفکر عمومی جامعه پایبندی به ارزش نهادن به جان انسان ها است. گذاشتن چند میله ی فلزی و جوش دادن آنها به ستون های دو طرف آسانسور کمترین هزینه را برای کارگاه های ساختمانی دارد اما ضرورت ارزش نهادن به جان آدمیان در این کشور گم شده است.
به ضرس قاطع می گویم که بسیار جامع و دقیق نگارش یافته است و نسبت به ادبیات نوشته شده در این زمینه بسیار روشن تر و جامع تر به بیان موضوع و ارائه راه حل های عملی پرداخته است و از این منظر بر نوشته های گذشته ترجیح دارد.
بنده خود که در سالیان متمادی در مورد ایمنی در کارگاه های ساختمانی مطالعات متعدد و کار و تحقیقی کرده ام و حتی کتاب جامع و مفیدی را ترجمه نموده ام از صفحه به صفحه این کتاب لذتی زائدالوصف برده ام.
یقین دارم کار ارزشمند مولف محترم کتاب چراغ راه عزیزانی است که به جان انسان ها در این کشور ارج می نهند و برای تعالی و پیشرفت راه کار هایی اجرایی ایمن سازی کارگاه های ساختمانی دلسوز هستند.
کلام آغازین
اجرای پروژه های عمرانی متقارن با طیف گسترده ای از مخاطرات از تصادفات ماشین آلات گرفته تا سقوط افراد از تبعات ناخواسته انفجار گرفته تا ریزش زمین و از مسمومیت های مختلف گرفته تا آسیب دیدگی افراد در اثر سهل انگاری سایر همکاران را شامل می شود. از طرف دیگر موقتی بودن کارگاه های عمرانی گستردگی جغرافیایی و پراکندگی محیط های کارگاه ها، پایین بودن سطح عمومی تحصیلات و دانش کارکنان صنعت ساخت و ساز به نسبت سایر صنایع وجود برخی مسائل فرهنگی، آشفتگی و بی نظمی بسیاری از کارگاه های عمرانی نرخ بالای برون سیاری و غیره بستری برای بالا بودن نسبی حوادث ناشی از کار در این پروژه هاست. آمار نشان میدهد کارگاه های عمرانی در زمره پر خطر ترین کارگا ها از بین فعالیت های صنعتی هستند.
تحقیقات حاکی از بالا بودن هزینه های مستقیم و غیر مستقیم حوادث ناشی از کارمی باشد. برای مثال هر حادثه منجر به فوت در محیط های کار، بین شش تا هفت هزار روزکاری را از بین می برد. گفته شده حوادث ناشی از کار حداقل چهار درصد از تولیدات ناخالص هر کشور را به خود اختصاص می دهد. اکونومیست تولید ناخالص داخلی ایران را در سال 2012 حدود 500 میلیارد دلار برآورد کرده که با این رقم می توان تخمین زد چنین حوادثی زیان سالانه 20 میلیارد دلاری ، به اقتصاد ملی وارد می کنند. از سال 1338 که آیین نامه حفاظت و بهداشت عمومی در کارگاه ها به تصویب رسیده است تا کنون اقدامات متعددی در جهت تدوین ضوابط و مقررات ملی ایمنی صورت گرفته و کتاب های متنوعی به رشته تحریر درآمده اند. به عنوان نمونه، اخرا استاد بزرگم جناب آقای دکتر محمد تقی بانکی کتابی با ارزش ایمنی کارهای ساختمانی را ترجمه کرده اندو نیز دفتر فنی تدوین ضوابط و معیارها نیز اقدام به انتشار نشریه مدیریت ایمنی در کارگاه های عمرانی نموده است. چنین زحماتی کار بنده را مشکل نموده تا جایی که دست از قلم کشیده ام و به این فکر کرده ام با وجود کارهای انجام شده و پایین بودن نرخ عمومی مطالعه وجود کتاب جدیدی در این زمینه چه فایده ای دارد؟ بنظرم پاسخ هایم به این سوال کلیدی را بعنوان مقدمه این نوشته با شما در میان بگذارم:
1) با وجود نرخ کاهشی تعداد حوادث مرگبار در دنیا کشور عزیزمان ایران، با افزایش حوادث ناشی از کار و مرگ و میر ناشی از آن در دهه 80 شمسی مواجه بوده است. و در یک دهه تعداد کشته شدگان بیش از سه برابر شده است. از طرف دیگر آمار حوادث ناشی از کار طی 20 سال گذشته در کشورهای ژاپن و سوئد 20 درصد و در فندلاند 62 درصد کاهش یافته است.گزاره وضعیت ایران نگران کننده بوده و گزاره دوم این امید را می دهد که اگر بخواهیم میشود یکی از راه های خواستن نوشتن مکتوبات جدید تحریر و تصویب قوانین بروز و البته مطالعه و بکاربندی آنهاست.
2) در جمع آوری اطلاعات مرتبط با حوادث به تنوع و تعدد و گاه تناقض هایی در در روش آمارگیری آمار ارائه شده و تحلیل های منبعث از آن ها برخوردار کردم مثلا یکی از مشکلات حوادث در ایران وجود ابهام در آمار افرادیست که تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی نیستند و این شامل تعداد زیادی از کارکنان کارهای ساختمانی می شود. شاید تلاش بنده و امثال من رای جمع آوری چنین اطلاعاتی جرقه ای برای ایجاد زیر ساخت های لازم برای داشتن مبانی آماری دقیق برای تصمیم گیران کشور باشد.
فهرست
فصل اول: نگاهی به آمار حوادث ناشی از کار
فصل دوم: حوادث، علل وقوع و هزینه های آن
فصل سوم: استانداردها ضوابط و مقررات مرتبط با ایمنی
فصل چهارم: روال اجرایی در کارگاه های عمرانی
فصل پنجم: روش های شناسایی، ارزیابی و کنترل خطرات
فصل ششم: سیستم مدیریت ایمنی و تدوین طرح ایمنی
فصل هفتم: نکات مشترک ایمنی در کارگاه های عمرانی
فصل هشتم: ایمنی و بهداشت کارکنان پروژه
فصل نهم: ایمنی ماشین آلات عمرانی
فصل دهم: ایمنی در کار های ساختمانی
فصل یازدهم: ایمنی در عملیات اجرایی راهسازی
فصل دوازدهم: ایمنی در پروژه های خط انتقال
.jpg)
