کتاب مدیریت رفتار سازمانی پیشرفته اثر احمد سرداری ناشر فدک ایساتیس

مقدمه
كتاب مديريت رفتار سازماني پيشرفته به منظور تامين دانش جامع رفتاري جهت تدريس در مقطع كارشناسي ارشد، تهيه و تنظيم شده است. برحسب محتواي درس و صلاح‌ديد استادان محترم (دكتر سيدمهدي الواني، دكتر مهدي ايران‌نژاد پاريزي، دكتر علي رضائيان) مي‌توان تمام يا بعضي از فصول آنرا بر اساس اهداف معيّن هر دوره انتخاب نمود.
از اين رو بررسي و تحليل رفتار انسان در سازمان يا موضوع رفتار سازماني همواره در عرصة مديريت و سازمان از اهميت بسزايي برخوردار مي‌باشد و توان در اين رشته كتب و مقالات بسياري را به چاپ رسانده‌اند.
كتاب حاضر به بهره‌ گرفتن از تجربة سال‌ها تدريس حقير در سطوح كارشناسي و كارشناسي ارشد تهيه، ترجمه و تنظيم شده است. فصل‌هاي كتاب به طريقي انتخاب شده كه مباحث نظري و كاربردي را براي خوانندگان پوشش مي‌دهد. براي تحرير اين فصول از كتب معتبر جهاني، به ويژه كتب جميز گيبسون (2011)، گري‌يفين و مورهد (2014)، استافون رابنيز (2013)، گرت جونيز و جنيفر جورج (2012)، فرد لوتانز (2011)، جوزف چامپوكس (2011)، استيون مك‌شاين (2008)، و ساير كتب مرجع مهم استفاده شده است.
امروزه با توجه به عصر شتابان فناوري اطلاعات و اينترنت، امور با سرعت هر چه بيشتر به پيش مي‌رود و رقابت‌ها در فضاهاي كسب و كار فشرده شده است.اغلب مشتريان مي‌خواهند به محصولات و خدمات با كيفيت، دسترسي سريع با كمترين هزينه داشته باشند، بنابراين، مديران به‌طور همزمان با چالش‌هاي توليد محصول، سرعت، كاهش هزينه و بهبود كيفيت كه رعايت اصول اخلاقي و مسئوليت اجتماعي بر همه آنها نيز حاكم است، مواجهه مي‌شوند. صرف‌نظر از اندازه و هدف‌هاي سازمان‌ها و فناوري مورد عمل، افراد وقتي‌كه با اين چالش‌ها مواجه مي‌شوند، همه تحت تاثير قرار مي‌گيرند. موفقيت يا عدم موقعيت سازمان‌ها به توانايي در ميزان جذب، آموزش، انگيزش، شناخت و آگاهي افراد متخصّص بستگي دارد و انسان به عنوان عامل اصلي آن قلمداد شده است.
كتاب مديريت رفتار سازماني پيشرفته بررسي رفتار در سازمان را به همراه آثار بي‌شماري كه براي محل كار جديد در بردارد، مصرف مي‌كند. محتواي كتاب شامل مطالبي است كه نزديك به يك دهه گذشته به ويژه در سال‌هاي اخير، شاهد تحولات و تغييرات بسيار وسيعي بوده و سعي شده كه مجموعه كاملي از ايده‌ها، نظريه‌ها و فنون كاربردي اين رشته از دانش بشري در اختيار خوانندگان قرار گيرد و يافته‌هاي جديد در مورد پيشرفت‌هاي علمي و فناوري مربوط به موضوع را از نظر خوانندگان اين اثر جامع بگذراند.
اكنون فرصت را مغتنم مي‌شمارم كه محتواي كتاب را از نظر جامع بودن و كيفيت مورد بحث قرار داده تا خوانندگان با نگاه اجمالي به اهميّت آن آگاه شوند و در تصميم‌گيري جهت انتخاب آن ياري نمايند.
كتاب حاضر برخوردار از شانزده فصل جامع مي‌باشد كه از كُتب معتبر و از صاحب‌نظران مطرح جهاني تهيه و ترجمه شده است و در اختيار خوانندگان محترم قرار گرفته است. اميد است با ارشاد و نقطه‌نظرات خود ما را در چاپ‌هاي بعدي ياري فرمائيد.
 

والسلام
دكتر احمد سرداري
عضو هيات علمي دانشگاه شاهد
تير ماه 1394

 

فهرست مطالب

 

فصل 1  عملکرد سازمانی  1
تعریف عملکرد سازمانی    4
عملکرد میکروسازمانی    4
عملکرد مزوسازمانی    5
عملکرد ماکروسازمانی    5
مباحث معاصر    6
تنوع محیط کار    6
خلاقیت یا نوآوری گروه   6
پذیرش سازمانی    7
رشد بین المللی و توسعه    7
اصول اخلاقی    7
دانش عملکردی سازمانی در امور    8
تشخیص    8
راه حل    9
عملکرد    10
ارزیابی    10
مانند یک حلال مشکلات عمل نمایید    10
بازنگری این کتاب    11
خلاصه مطالب    11
سؤالات بازنگری    12

فصل 2  مدیریت و مدیران  13
تعریف مدیریت    14
سه نوع توزیع سازمانی    14
وظیفه    15
تقسیم کار    15
سلسله مراتبی در قدرت و سلطه    15
تعریف رسمی    16
مدیریت    17
طراحی    17
عملکرد هدایت    19
وظایف مدیران ارشد    19
مشاغل مدیریتی    20
مدیران ارشد    21
مدیران میانی    21
مدیران ناظر یا سرپرست    21
مهارت‌های مدیریتی    22
وظایف مدیریتی    23
وظایف متقابل    23
وظایف اطلاعاتی    24
وظایف تصمیم‌گیرنده    24
اختلافات میان مدیران    24
ماهیت وظایف مدیریتی    26
چارچوبی چشم‌انداز‌های مدیریت    26
سالهای 1940-1890 نگرش مدیریت علمی  27
فردریک .دبلیو.تایلور (1915-1856)    27
دیگر توزیع کنندگان    29
1950-1900: رويكرد مسئوليت‌پذيري    31
هنری فایول    31
ماکس وبر (1920-1864)    31
دیگر توزیع‌گران    32
1970-1930رويكرد روابط انسانی    33
مطالعات هاثورون    33
داگلاس مک گریگور(1964-1906)    34
دیگر شركت‌كنندگان    36
محیط‌های خوشه‌اي (جمعی) آرام    38
دیگر شركت‌كنندگان    39
ابداع یا نوآوری: نگرش عملکردی مثبت سازمان (چشم‌انداز مطلوب)    39
خلاصه مطالب    42

 فصل 3  مدیریت تنوع و تفاوت‌هاي فردي    45
سرمایه‌گذاری مبتني بر تفاوت‌های فردی  48
انتخاب    49
آموزش    50
مهندس مجدد    50
تنوع در توانايي فيزيكي    51
تنوع در توانايي شناختي    53
ابعاد سنتی توانایی شناختی    53
ابعاد تازه‌ای از توان‌مندي‌‌های شناختی 55
تنوع در شخصيت افراد (خصوصيت ويژه هر شخص)    58
چارچوب (ساختار) Big Five    58
تنوع جمعيتي    62
ويژگي‌هاي حقوقي (قانوني) و سياسي تنوع  63
ويژگي‌هاي رقابتي تنوع    64
 

فصل 4  ادراک و تصمیم‌گیری، نگرش وشخصیت    71
ادراک    72
خود ادراکی – خودشناختي    74
خود شناختی- عزت نفس - خود اظهاري  74
ادراک اجتماعی دیدگاهی در مورد دیگران  75
اجزای ادراک اجتماعی    76
فرایند اسناد    76
ارزیابی عملکرد    78
رابطه بین ادراک و تصمیم گیری فردی    78
تصمیم‌گیری در سازمان‌ها    79
مدل منطقی، عقلانیت محدود و شهود    80
تصمیم‌گیری مبتني بر عقلانيت    80
عقلانیت محدود    80
شهود    81
تعصبات و خطاهای رایج در تصمیم‌گیری  82
اعتماد بیش از حد    82
اثر تکیه گاهی    83
تمایل به تأیید    83
خرافات یا علم    84
تمایل به دسترس پذیری    85
تشدید تعهدات    85
خطای اتکا به شانس    85
تشدید تعهدات    86
نفرین برنده    86
تعصب ادراکی    86
عوامل اثرگذار بر تصمیم‌گیری    87
تفاوت‌های فردی و قیود سازمانی    87
رفتار سازمانی در خبرها    87
گوگل و نفرین برنده    87
نگرش    88
شکل گیری نگرش    89
تغییر نگرش    89
شخصیت    91
تئوری‌های شخصیت    91
هیجان و هوش هیجانی    93
ابعاد پنجگانه‌ شخصیتی    95
انواع شخصیت    96
مرکز کنترل   96
جنبه‌های بین‌المللی ادراک، نگرش وشخصیت    98
خلاصه فصل    99

 فصل 5  انگیزش در محیط کار  101
اهداف یادگیری    102
انگیزش کارکنان    102
انگیزه‌ها، محرک‌ها و عوامل برانگیختن کارکنان    103
دیدگاه سنتی (دیدگاه هرتزبرگ)    104
نظریه انگیزش مک کلند    104
انگیزش در موفقیت- برتری و موفقیت در استانداردها    105
نظریه‌های معاصر انگیزش    105
نظریه خودرأیی    106
انتخاب اخلاقی    106
انگیزه استقلال جهانی    107
اشتغال كاركنان    108
شناخت دلایل اشتغال کارکنان برای مدیریت    109
نظریه تقویت    114
نظریه تعیین هدف    109
نظریه خودکارآمدی    112
تأثیرات پیوسته اهداف و خودکارآمدی بر عملکرد    113
مقایسه و تقابل نظریه تعیین هدف و مدیریت با اهداف    114
تأثیرات پیوسته اهداف و خودکارآمدی بر عملکرد    114
تئوری انصاف    116
عدالت توزيعي و عدالت رويه‌اي    116
نظریه برابری    118
مدل انصاف سازمانی    120
عدالت توزیعی- عدالت میزان و اختصاص پاداش‌ها در میان افراد    121
نظریه انتظار    121
مفاهيم اصلي تئوري انتظار    122
ارتباط ميان انتظارات و ظرفيت    122
موانع فردي و سازماني    124
تلفیق نظریه‌های معاصر با انگیزه    126
جمع‌بندی و نقش مدیران    127
نظریه سلسله مراتبی انگیزش مازلو    129
نقش مازلو در نظریه‌های برانگیزش    130
تئوری چهار عاملی    132
چهارعامل اصلی    132
عواملی در دستيابي به اهداف    132
تحریک برای ارتباط    133
تحریک برای یادگیری    133
تحریک برای دفاع و حمایت کردن    133
ارزیابی چهار نظریه مطرح شده    134
نظریه امید به انگیزه    137
ظرفیت پیامد اصلی    138
نظریه احتمال در سطوح عملکردی    139
افزایش احتمال E به P:    139
ویژگی‌های چشم‌انداز مؤثر    141
منابع چشم‌انداز   143
ارزیابی تنظیم هدف و چشم‌انداز    143
عدالت سازمانی    143
عدالت توزیعی و نظریه برابری و عدالت    144
ارزیابی برابری و عدالت    145
تفاوت‌های فردی: حساسیت در برابری شغلی 146
عدالت رویه‌ایی    147
اصول ساختاری عدالت    147
پیامدهای عدالت رویه‌ایی    148
عدالت سازمانی در سطوح عملکردی    149
خلاصه فصل    150
سؤالات مفهومی فصل    151
سؤالات مروری بحث و بررسی فصل    152

 فصل 6  رضايت‌مندي و استرس 153
تعریف رضایت‌مندي و استرس    155
استرس    156
هزینه‌های سازمانی عدم رضایت‌مندی و استرس    158
عملکرد در سطح سازمانی و فردی    158
هزینه‌های سلامت و بهداشت    159
غیبت و جابه جایی    159
شهروندی ضعیف و كاهش تعهد سازمانی  160
خشونت محل‌کار و خرابکاری    161
منابع استرس و عدم رضایت‌مندی    162
محیط فیزیکی و اجتماعی    162
تفاوت‌هاي فردی    164
وظايف سازمانی    165
پیچیدگی وظايف    165
فشار فیزیکی    165
معنادار بودن کار    166
نقش‌های سازمانی    167
ابهام نقش    167
تضاد نقش    167
حوزه نقش    168
حذف و کنار آمدن با نارضایتی و استرس  169
تعیین علائم عدم رضايت‌مندي و استرس  169
حذف شرایط استرس مضاعف و ناراحت‌کننده  170
مدیریت علائم نارضایتی و استرس    171
خلاصه    173

 فصل 7  كارايي، انگيزش و كيفيت در طراحي شغل انگیزش در محیط کار    175
چشم‌انداز كارآيي    176
مهندسي روش‌ها    176
اندازه‌گيري شغل: مطالعات زمان و حركت    178
ارزيابي كارايي مديران صنايع و سازماني    179
بُعد انگيزش    180
توسعه افقي مشاغل    180
توسعه عمودي مشاغل    182
غني‌سازي شغل جامع    184
مدل ريچارد و اولدهام هاكمن    185
ارزيابي رويكرد انگيزش    189
چشم‌انداز كيفيت    191
چرخه كيفيت    192
تيم‌هاي خود مديريتي(كنترلي)    193
اتوماسيون و رباتيك (خودكار و ماشيني شدن)    194
مديريت فرآيندها    195
ارزيابي بُعد كيفيت    195
خلاصه    197

 فصل 8  وابستگی متقابل وروابط مبتني بر نقش    199
الگوهای وابستگی متقابل و نقش‌های سازمانی    201
انواع وابستگی متقابل    202
مفاهیم مرتبط با وابستگی متقابل    203
پذیرش و ایجاد نقش    204
هنجارها و معرفت‌شناسي نقش    206
فرآیندهای برقراری ارتباط در وابستگی متقابل    209
پیام‌های ارتباطی و رسانه    209
موانع برقراری ارتباط مؤثر    211
اجتماعی کردن نقش‌های جدید    213
زن‌ها، اقلیت‌ها و فرهنگ‌هاي متفاوت فردي    216
اهداف و تدبيرهاي اجتماعی    218
طراحی برنامه‌های اجتماعی کردن    220
کیفیت نقش روابط دربین افراد    221
عدالت و مقایسه‌های اجتماعی    221
عدالت توزیعی، رویه‌اي و تقابلی (فعل وانفعالی)    222
واکنش‌ها به بی‌عدالتی    226
مدیریت بر وضعیت‌های غیرمنصفانه    226
خلاصه    228

 فصل 9  پویایی گروهي و اثربخشی گروهي    231
شکل‌گیری و توسعه گروه    233
تشکیل گروه    235
توسعه گروه    238
گروه و بهره¬وری فردی    240
آسيب‌هاي فرآیند    241
هم افزایی گروهي    242
گروه‌ها و تیم‌ها    244
عوامل اثربخشی تیم مرحله راه‌اندازی  245
ساختار وظیفه‌ای    245
ساختار ارتباطی    246
اندازه گروه    248
ترکیب گروه    250
تنوع وظیفه‌ای    250
تنوع شخصیت    250
تنوع جمعیتی    251
تنوع فرهنگی    251
مرزهای جداکننده: ناهمگونی همگرا    252
مدل¬های ذهنی مشترک    252
نکات اثربخشی تیم مدیریت فرآیند  253
انگیزش در گروه‌ها    253
انسجام گروهي    254
تضاد گروهی    256
خلاصه    257
مرور سؤالات    229

فصل 10  رهبري گروه‌ها و سازمانها  259
الگوي يكپارچه رهبري    262
ويژگي‌هاي رهبر    264
سبك‌هاي تصميم‌گيري در رهبري    265
رفتار رهبران    267
رهبري متفاوت    268
رهبري نامناسب    269
شرايط ويژه‌گي‌هاي پيروان    270
جانشين‌هاي رهبري    273
تئوري‌هاي جامع رهبري    273
تئوري اقتضايي فيلدر    274
خلاصه    281
سوالات مروري فصل    282

 فصل 11  قدرت و سياست  283
قدرت شخصی رهبران برجسته در حوزه کسب و کار    284
قدرت و اختیار    285
قدرت میان‌فردی    286
قدرت قانونی    286
قدرت پاداش    287
قدرت اجبار    287
قدرت تخصص (خبره‌گی)    288
قدرت مرجعیت    288
نیاز به قدرت    289
قدرت ساختاری و موقعیتی    291
قدرت تصمیم‌گیری    292
قدرت اطلاعاتی    292
جریان رو به بالای قدرت    293
قدرت میان‌بخشی    294
مقابله با عدم قطعیت    295
محوریت    296
جایگزین‌پذیری    297
اطاعت در مقابل اختیار    297
راهبردها و روش‌های سیاسی    300
پژوهش در زمینه سیاست    300
مدیریت اثر بخش    302
عملکرد سیاسی    304
راهبردهای سیاسی    305
مهارت سیاسی     307
شناخت سیاسی    308
ائتلاف‌ها    309
شبکه‌های سیاسی    310
دروغگویی    311
تهدید    312
جوانب بین‌المللی قدرت و عملکرد سیاسی در سازمانها    312
موضوعات اخلاقی مربوط به قدرت و عملکرد سیاسی در سازمانها    313
خلاصه    314
بازی سیاست    315
بازی تمرد یا سرپیچی    315
بازی مقابله با تمرد یا سر پیچی    316
بازی تشکیل ائتلاف    317
بازی کارکرد مستقیم و غیرمستقیم (صف و ستاد)  317
بازی افشای اطلاعات    318
اخلاق، قدرت، و سیاست    318
خلاصه نکات کلیدی فصل    320
تحلیل موردکاوی    322
معمای‌تری    322

فصل 12  ساختن سازمان   327
ساختن سازمان    328
هماهنگی ساختاری    328
مکانیسم‌های اولیه‌ی هماهنگی    329
تطابق دو سویه    329
نظارت مستقیم    330
استانداردسازی    331
مکانیزم‌هاي انتخابي    332
طبقه‌بندي عملكرد سازمان335
سلسله مراتب وتمركز    338
انواع ساختار سازماني    339
ساختارهاي پيش بوروكراتيك    340
ساختارهاي بوروكراتيك    341
ساختارهاي ماتريسي    346
ساختارهای فرا بوروکراتیک    348
خلاصه    350

 فصل 13  فناوري، محيط و طراحي سازماني    353
مدل انطباقي ساختار سازماني    354
اثربخشي سازماني    355
بويل‌هاي ساختاري    356
تكنولوژي، محيط و ساختار سازماني  359
اقتضائات ساختاري    359
اقتضاء چرخه حيات عصر و جايگاه توسعه  360
مراحل پيچيدگي و رسمي‌سازي    363
تكنولوژي مركزي    363
تكنولوژي مركزي (هسته‌اي)    363
فناوري‌هاي توليد جان وودوارد    364
تكنولوژي خدماتي تامپسون    367
اقتضائات فناوري: يكپارچگي    369
محيط خارجي    369
واحد تعامل و حل مشكل    373
احتمالات محيطي يكنواخت    376
احتمالات تغيير شكل    378
جمع‌بندي فصل    381
خلاصه بحث    381
سوالات مروري    381

فصل 14  فرهنگ، تغییر و توسعه سازمانی   383
فرهنگ سازمان    384
عناصر فرهنگ سازمان    385
قهرمانان    387
مدیریت فرهنگ سازمان    388
تغییر و توسعه سازمان    391
مقاومت در برابر تغییر    392
تحقيق عملي    394
مداخلات توسعه سازمان    397
مداخلات بين فردي    397
آموزش حساسيت    399
مداخلات گروهي    400
مشاوره فرآيند    400
توسعه گروهي    401
مداخلات درون گروهي    402
ايجاد صلح و آشتي با وساطت شخص ثالث  402
تيم‌سازي درون گروهي    403
مداخلات سازماني    405
بازخورد نظرسنجي    406
برنامه‌ريزي سيستم باز    406
ارزيابي تغيير و توسعه سازمان    407
خلاصه    409

فصل 15  رفتار سازمانی بین‌المللی  411
ابعاد بین¬المللی    412
اجتناب‌ از شك و ترديد    412
رفتارهای مردگرايي- زن‌گرايي (مرد، زن محور)    414
فرد گرایی- جمع گرایی    414
فاصله قدرت    415
گرایش¬های کوتاه و بلند مدت    416
تاثیرات رفتار سازمانی    416
تمایلات فرهنگی – چهار سناریو    417
تاثیرات سازمانی    418
تفاوت¬های فرهنگی    419
تصمیم گیری    419
انگیزه و نیروی محرکه    420
طراحی کار (شغل)    421
رهبری    424
ساختار سازمان‌ها    425
تغییرات سازمانی    425
مدیریت تفاوت¬های بین¬المللی    426
خلاصه    428
سوالات مروری    428

 فصل 16  مدیریت مبتنی برشواهد: تفکر انتقادی و یادگیری پیوسته   429
تفکر منتقدانه و فرایند علمی    433
شیوه‌های دانستن    433
اهداف علم    435
اثر متقابل تئوری و داده    436
مشخصات تئوری خوب و داده‌های خوب 439
استنتاج‌های علی و معلولی    442
معیارهايي برای استنتاج علت    442
طراحی مشاهدات برای استنتاج علت    448
تعمیم‌ نتایج تحقیق    452
نمونه شرایط و زمان    452
تسهیل تعمیم    453
تعامل علم و عمل در رفتار سازمانی    455
خلاصه فصل    456
سوالات مروری    457