.jpg)
سخن مولفین
كتاب « اصول جامع بازرسی اتصالات پیچ و مهره ای سازه ها» به عنوان Hand Bookو Guide book (کتاب راهنما و مرجع) بازرسی و نظارت بر اتصالات پیچ و مهره ای سازه های فلزی از سری کتابهای دوگانه اصول جامع بازرسی و نظارت بر اتصالات پیچ و مهره ای به پیشنهاد و همکاری معاونت آموزش و تحقیقات شركت بازرسی و کنترل کیفیت صنعت سامان و همچنین گردآوری، ترجمه، تالیف و تدوین آقایان مهندسین پرهام کاظمی و فرزین شریفی، طی مدت 20 ماه در اسفندماه 1393 تکمیل و در پایان به انتشارات تخصصی فدک ایساتیس جهت انجام مراحل چاپ و نشرواگذار گردید. جهت آشنايي با محتواي كتاب به مقدمه آن به شرح ذيل اشاره مي‌گردد:
دستیابی آسان و سریع، غیر متناقض و تفکیک شده به اسناد پركاربرد در عرصه فعالیت نظارتی و بازرسی با توجه به ماهیت بین رشته‌ای این دانش و همچنین تعدد و تنوع قوانین، مقررات و منابع متناقض موجود که موجب سردرگمی مخاطبان میگردد، از دغدغه‌های فعالاناین عرصه اعم از مدیران و كارشناسان دستگاه‌های كارفرمایی و پیمانکاری و مهندسان مشاور بوده است لذا تدوین‌كنندگان این كتاب با درك ضرورت مستندسازی و امکان دسترسی سریع به منابع (سیستم مدیریت اسناد) و بنا به تجارب فعالیت چندین ساله مولفین در حرفه کنترل فنی و نظارت کارگاهی و همچنینآگاهی ازرشد صعودی نیازهای مخاطبین مختلف (بازار کسب و کار- جامعه مهندسی) در این حوزه، اقدام به تدوین كتاب حاضر نموده‌اند. از سوی دیگر، شاغلین و فارغ‌التحصیلان رشته های عمران، مکانیک و متالورژی (بنا به ماهیت بین رشته‌ای موضوع مذکور) در آغاز و حتی در اثنای فعالیت در این عرصه، با وجود کسب تجربه و گذراندن واحدهای درسی متعدد در موضوعات مرتبط، اغلب فاقد دانش کاربردی موجه(علمی-عملی) و آگاهی لازم از مطالب نظری پركاربرد در این رشته هستند. همچنین به نظر میرسد به دلیل ارتباط ضعیف میان مجامع دانشگاهی و حرفه‌ای (صنعت)، این تجارب به دانشجویان عزیز انتقال پیدا نمی‌كند لذا مطالب جامع، فشرده، دقیق و پركاربرد این كتاب به عنوان مجموعه‌ای مدون و چكیده بیش از 10کتاب و مقالات متعدد مورد مطالعه عزیزان و همچنین گردآوریتجارب چندین ساله و نتایج تحقیقات جامع گروه مولفین میتواند راهگشای موفقیت‌های آتی دست اندرکاران در فعالیت‌های حرفه‌ای گردد.
انتظارات از این كتاب: با توجه به هدف اصلی تدوین این كتاب {ترجمه و تدوین مباحث اساسی و پركاربرد از منابع داخلی و خارجی در مجلدی كم‌حجم برای پاسخگویی به نیاز متعدد مخاطبان، علی الخصوص بخش عمرانی}لذا مجموعه حاضرنه تنها میتواند جوابگوی نیاز (شغلی) آموزشی و اجرایی در این عرصه باشد، بلکه به منظور امکان یادآوری و بررسی سریع مباحث پركاربرد نیز موضوعیت دارد و البته جهت یادگیری تمام و کمال جزِئیات این مباحث، توصیه میشود به حضور در دوره های آموزشی و یا مطالعه دقیق منابع و مراجع معرفی شده اقدام گردد.
انتخاب منابع و مأخذ كتاب:سعی بر ان بوده است که با توجه به جمع اوری اطلاعات مفید کتب داخلی موجود در نشر مرتبط با موضوع مذکور، نظم کتاب به گونه ای باشد که ضمن آنکه محتوای مفید کتاب های مذکور برای بازرسی اتصالات پیچ و مهره ای به صورت مفصل و یکپارچه ذکر گردد، حتی المقدور به احترام مولفان و نویسندگان مراجع فوق الذکر از دخل و تصرف در متون نقل شده، جلوگیری به عمل آید. همچنین ایین نامه های بین المللی مورد اشاره در مبحث دهم از مقررات ملی ساختمان مانند ISO , DIN , RCSC نیز به طور ویژه مورد توجه گروه مولفین قرار گرفته و در خلال بخش های کتاب مورد استفاده قرار گرفته است تا جایی که خواننده در سطح مهندسی عمران از مراجعه به کتب دیگر بی نیاز می گردد.
با توجه به تأكید و اهمیت كاربردی بودن موضوعات، منابع و مآخذ اصلی كه در این كتاب مورد استفاده قرار گرفته است، عمدتاً مورد استناد و رجوع گروه‌های مختلف این حرفه می‌باشدلذا با وجود برخی ایرادات و ضعف هایی كه از نقطه نظر كارشناسی به این آئین نامه ها، مصوبات یا مستندات وارد است، این مطالب صرفاً به دلیل وجاهت قانونی و جایگاه حقوقی و یا استفاده مكرر در مجامع حرفه‌ای بهمراه مطالب تکمیلی و راه کارهای اجرایی ارائه شده است. توضیح اینکه متاسفانه با در نظر گرفتن شرایط بازار نشر کشورمان، خلاء مستندات و كتب ارزنده و قابل بهره‌برداری دیگری جهت مطالعات بنیادی، علمی و نظری در موضوعات مرتبط با کتاب به چشم می خورد.
انتخاب نام كتاب: این كتاب در قالب مجموعه ای مرکب با عناوین Hand Bookو Guide book تدوین شده است که متاسفانه به دلیل نبود معادل های فارسی مقبول اصطلاحات مذکور و همچنین جامعیت موضوعات و مطالب کتاب، از عبارت «اصول جامع بازرسی اتصالات پیچ و مهره ای سازه ها» به عنوان نزدیك ترین عنوان مرتبط با محتوای كتاب استفاده گردید.
به روز رسانی مطالب كتاب: برخی موضوعات طرح شده در این كتاب بنا به ماهیت‌شان در طی زمان تغییر یافته یا اصلاح می‌شوند و نسخه هایی با ویرایش های جدید ارائه میشود لذا تلاش گردیده تا از آخرین ویرایش ها در این کتاب بهره گیری شود و البته پر واضح است که هرگونه تغییرات جدید در ویرایش های بعدی كتاب نیز پیگیری خواهد شد. شایان ذكر است ارائه نقطه نظرات اصلاحی و تكمیلی خواننده گرامی در رفع نواقص آن مزید امتنان خواهد بود.
پدیدآورندگان كتاب: این كتاب با همكاری مشترك آقایان مهندسین پرهام کاظمی و فرزین شریفی و اعضای معاونت آموزش و تحقیقات شرکت بازرسی و کنترل کیفیت صنعت سامان (آقایان مهندس علی ایمان یزدان پناه خرمشاهی، فرشید فرهمند قوی، علی کاظمی، محمدرضا خسروی، پیام همتی زاده، پدرام کاظمی ترکی) و همچنین با مشاوره و راهبرد ،بازخوانی، تصحیح و تكمیل فصول کتاب توسط اساتید محترم آقایان دکتر نعمت حسنی (دانشیار دانشگاه شهید بهشتی تهران) ودکتر حامد ثابت (استادیار دانشگاه آزاد واحد کرج ) تدوین گردیده است كه در این مجال از دقت نظر، لطف و بذل توجه ایشان تقدیر میگردد.
دعوت به همکاری و همیاری: طی بررسی در بازار نشر کشورمان، کاستی و خلاء كتب ارزنده، متنوع وکاربردی جهت بهره‌برداری علمی و نظری در موضوعات مرتبط با کتاب مشاهده میشود. این کتاب اولین اثر از سری کتابهای دو گانهاصول جامع بازرسی و نظارت بر اتصالات پیچ و مهره ایگروه مؤلفین می‌باشد. لذا از تمامی صاحب نظران فعال در عرصه هایمرتبط دعوت میگردد به منظور تدوین و انتشار مجلدات بعدی با رویکرد مؤکد ارائه مباحث کاربردی، از طریق عضویت در وب سایت باشگاه هواداران صنسا به آدرسwww.sanatsamanco.com و همچنین ارسال نقطه نظرات، مقالات و مطالب مرتبط با پست الکترونیک admin@sanatsamanco.com با ماتماس حاصل فرمایند. برآن هستیم به منظور جلب رضایت مخاطبان در این عرصه، هرگونه مطالب نو و یا تغییرات جدیددر مستندات قانونی و آئین نامه های اجرایی را از طریق خبرنامه باشگاه و همچنین برگزاری کارگاه های آمورشی به اطلاع اعضائ محترم برسانیم. شایان ذكر است طرح سوالات کابردی و ارائه نظرات اصلاحی و تكمیلی خواننده گرامی در غنابخشی به مطالب کتاب و رفع نواقص آن مزید امتنان خواهد بود.
فهرست مطالب
فصل 1 مقدمه 1
1.1 مقدمه 2
1.2 مزایای اتصالات پیچی 2
1.3 معایب اتصالات پیچی 2
فصل 2 معرفي اجزاي اتصال 3
2.1 انواع رزوه 4
2.2 مزایای دنده ریزها 5
2.3 معایب دنده ریزها 5
2.4 کلاس لقی یا محکم بودن پیچ ها 9
2.5 اندازه گیری رزوه ها 11
2.6 درجه بندی استحکام پیچ ها 12
2.7 درجه بندی مهره ها 14
2.8 پیچ های مهره خور و پیچ های خودکار معمولی 16
2.9 چگونگی اندازه گیری پیچ ها 17
2.10 کد خوانی پیچ های متریک 18
فصل 3 معرفي آچارهاي اندازه‌گيري 23
3.1 آشنایی با وسایل بستن و پیش تنیدگی در اتصالات 24
3.2 تورک مترها 24
3.3 تجهیزات مخصوص تورک متر 26
3.4 استفاده از یک تورک متر 29
3.5 تنظیم ترک متر 31
3.6 نگهداری و کالیبره کردن آچارهای دقیق و تورک مترها 33
3.7 اچارافزایش دهنده نیرو (MULTI PLIERS) 34
فصل 4 تئوري پيچ و مهره 37
4.1 بررسی نیروهای اعمالی 38
4.2 معرفی پیچ های پر مقاومت 38
4.3 رفتار یک تک پیچ در کشش تحت نیروی استاتیکی 40
4.4 پیچ در برش 43
4.5 پیچ در بار ترکیبی کشش و برش 45
4.6 سطح مقطع موثر در پیچ ها 48
4.7 بررسی نیروها در یک اتصال پیچ شده 49
4.8 رفتار و واکنش یک اتصال پیش تنیده شده 50
4.9 تاثیر وجود و عدم وجود نیروی پیش تنیده 51
4.10 مخروط فشار در اتصالات 51
4.11 نظارت بر پیچ های پر مقاومت 52
4.12 انتخاب اتصال اتکایی یا پیش تنیده در پیچ ها 53
4.13 اتصالات با استفاده از پیچ اتصال اتکایی 54
4.14 اتصالات با استفاده از پیچ های پیش تنیده 54
4.15 اتصالات اصطکاکی 54
4.16 اتصالات با استفاده از بستن پیچ به روش اتصال اتکایی 55
4.17 سوراخ های بزرگ و یا لوبیایی 55
4.18 استفاده از پیچ های بلند 57
4.19 استفاده از پیچ های مصرف شده 57
4.20 پیچ های گالوانیزه 59
4.21 شکست در پیچ و مهره (FAILURE) 60
4.22 شل شدن پیچ ها 62
4.23 شل شدگی گردشی 63
4.24 شل شدن گردشی تحت بارهای کششی 65
4.25 شرایط بروز شل شدن گردشی 65
4.26 شل شدن غیر گردشی در پیچ ها 66
4.27 شل شدن پیچ در اثر افزایش طول پلاستیک پیچ 67
4.28 شل شدن پیچ در اثر انبساط حرارتی 68
4.29 فرم مناسب پیچ برای جلوگیری از شل شدن آن 70
4.30 پیچ های دوسررزوه 71
4.31 احتیاط های لازم به هنگام سفت کردن پیچ تا ناحیه پلاستیک 71
4.32 بازدهی تعداد پیچ ها 72
فصل 5 معرفي روش‌ها و گشتاور لازم براي محكم نمودن پيچ‌هاي متريك 73
5.1 گشتاور پیچ های متریک 74
5.2 فرا صوتی (کشش آمدگی)ULTRA SONIC 76
5.3 کنترل حرارتی (HEAT TIGHTENING) 77
5.4 واشر فیلر (TENSION INDICATING METHOD)(DTI) 77
5.5 کنترل گشتاور هوشمند (SMART BOLT METHOD) 78
5.6 TC BOLTS 79
5.7 ترتیب و توالی بستن پیچ ها 80
5.8 روش های جلوگیری از شل شدگی تحت بار دینامیکی در اتصالات 83
5.9 اتصالات دو مهره ای 83
فصل 6 بازرسي چشمي و آزمايشگاهي 87
6.1 بازرسی 88
6.2 بازرسی های در حین ساخت 89
6.3 مدارک ارائه شده از سوی سازنده برای بررسی و امضا 90
6.4 نمونه برداری برای انجام بازرسی 90
6.5 بازرسی ظاهری 95
6.6 ترک‌ها 97
6.7 بازرسی ظاهری مهره ها 102
6.8 نکات بازرسی اتصال 106
6.9 سطوح تماس قطعات متصله با پیچ و مهره 108
6.10 بازرسی واشرها 109
6.11 بازرسی های غیر مخرب 112
6.12 بازرسی ابعادی 116
6.13 روش استفاده از شابلون 119
6.14 بازرسی پوشش 121
6.15 بازرسی نشانه گذاری 127
6.16 زنگ زدگی و جلوگیری از زنگ زدگی 128
فصل 7 بازرسي و روش‌هاي عملي پيش تنيدگي پيچ و مهره بر اساس استاندارد RCSC 131
7.1 انواع تیپ پیچ و مهره در RCSC 128
7.2 مهره ها 135
7.3 واشر ها 136
7.4 انواع واشرهای مطابق با RCSC 139
7.5 انواع واشر F436 140
7.6 واشر های گوه ای 141
7.7 ابعاد پیچ ویژه یا TCBOLT 142
7.8 نگهداری از اجزا اتصال 143
7.9 سوراخ های استاندارد 143
7.10 شرایط استفاده مجدد از پیچ و مهره 145
7.11 روش آزمایش اجزا اتصال قبل از نصب(PRE-INSTALLATION VERIFICATION TEST) 145
7.12 حداقل نیروی پیش تنیدگی 147
7.13 روش های سفت کردن پیچ 149
7.14 روش استفاده از ترک متر 151
7.15 روش TCBOLT 151
7.16 استفاده از واشر های DTI 152
7.17 موارد کالیبره کردن اچار 153
7.18 بحثی در باره پیش تنیدگی پیچ ها 154
7.19 میل مهار ها 157
7.20 سایز سوراخ های استاندارد میل مهار ها 159
7.21 نحوه سفت کاری میل مهار ها در کف ستون 160
7.22 مقادیر چرخش مورد نیاز برای سفت شدگی 160
7.23 اتصالات سازه های کامپوزیت(CFT) 161
فصل 8 استاندارد چيست؟ 165
8.1 تعریف استاندارد بر اساس راهنمای شماره ISO/IEC 1996 166
8.2 فواید استاندارد 166
8.3 سطوح استاندارد 167
8.4 نحوه بکار گیری استانداردهای اتصالات 168
8.5 الزامات مبحث ده از مقررات ملی ساختمان 169
فصل 9 وظايف بازرسان 171
9.1 وظایف اولیه بازرس پیچ و مهره 172
9.2 دستور کار بستن پیچ و مهره ها 173
9.3 بازرسی کمی و بسته بندی 174
پيوست 177
منابع و مراجع 187
واژه نامه انگليسي 189
