مقدمه مؤلف
امروزه گسترش شبکهها و محاسبات رايانهاي و نياز به استفاده از آن جزء جداييناپذير يک فعاليت اعم از تجاري و غيرتجاري به شمار ميآيد، به اين معني که شرکتها و مؤسسات گوناگون نه تنها ناگزير به استفاده از اين تکنولوژي جهت تسريع فرايند دستيابي به اهداف تعيين شده سازماني خود ميباشند، بلکه بايد شرايطي را فراهم آورند تا بتوانند بيشترين تطبيق را با تغييرات محيط رقابتي داشته باشند. از سوي ديگر استفاده از اين تکنولوژيها وابستگيها و مشکلات خاص خود را به همراه دارد. امروزه يکي از چالشهاي بزرگ، خرابي شبکه و مشکلات سختافزاري و نرمافزاري است که منجر به فلج شدن کليه فعاليتهاي سازمان ميگردد. هر چند ممکن است اين مشکلات براي زمان محدودي رخ دهند ولي نتايج آن براي سازمان زيانآور و پرهزينه خواهد بود.
اهميت مجازيسازي
چه راهکاري را ميتوان به منظور حداقل سازي هزينهها به کار برد؟ چه راهکاري را ميتوان به منظور سرمايهگذاري مفيد در دوران رکود اقتصادي جهان به کار گرفت؟ چگونه ميتوان با سرمايهگذاري مناسب ، ريسک بحران شديد اقتصادي که کشورمان را تهديد ميکند کاهش داد؟ چگونه ميتوان در صنعت IT به حفظ محيط زيست کمک نمود؟
مجازي سازي ميتواند راهکاري بسيار مناسب باشد. فکر کنيد به جاي آنکه ده سرور فيزيکي داشته باشيد که ده سيستم عامل مختلف روي آنها نصب شده باشد و هر يک سرويس خاصي را به کاربران ارائه دهند، تنها دو سرور فيزيکي داشته باشيد و در عين حال ده سيستم عامل که روي اين دو سرور به صورت همزمان به کاربران سرويسدهي نمايند. جالبتر اينکه اگر بدانيم راهکار دوم ، کارايي شبکه را نيز افزايش ميدهد و زمان از کارافتادگي سرويسها را چه به صورت سختافزاري و چه نرمافزاري به ميزاني کاهش ميدهد که کاربر نهايي هرگز متوجه اين اختلال نشود، ميتوانيم با اطمينان خاطر به سمت پيادهسازي اين راهکار حرکت نماييم.
(Virtual Desktop Infrastructure) VDI چيست؟
VDI نگاه و روش جديدي است براي کاربري. در اين روش سيستمعامل ( Desktop ) روي سرورها در مراکز داده نصب ميشود و به جاي خريد کامپيوترهايي با کاربري بالا براي نرمافزارهاي سنگين (به عنوان مثال AutoCAD و 3D Max ) از کامپيوترهايي به نام Zero Client با قيمت بسيار پايينتر استفاده ميشود . مجازيسازي سرورها از چندين سال قبل بسيار رايج شده است با اين هدف که بتواند چندين سرور مختلف را به صورت همزمان روي يک سرور فيزيکي نصب و به طور مستقل اجرا کرد . در حال حاضر به علت مزايايي که اين روش دارد از همين تکنولوژي براي Desktopها نيز استفاده ميشود و استفاده از آن روز به روز در حال گسترش است به نحوي که در آينده کاملاً جايگزين PCهاي فيزيکي فعلي خواهد شد .
چرا مجازيسازي Desktop ؟
دلايل متفاوتي براي اينکه يک سازمان تصميم به پيادهسازي Desktop مجازي در محيط خود بگيرد ، وجود دارد. بسياري از سازمانها مدتهاست که با مزاياي مجازي سازي سرورها آشنا هستند:
v Server consolidation : سختافزار فيزيکي کمتر براي سرويس دهي به بار کاري يکسان.
v Simplified management : منابع فيزيکي کمتر براي مديريت.
v More energy-efficient : برق مصرفي و سيستم سرمايشي کمتر.
v Hardware independence : اجراي ماشينهاي مجازي روي هر نوع پلتفرمي بدون هيچ گونه تغيير.
v Enhanced capabilities : استقرار سرورهاي مجازي جديد بسيار سريعتر از سرورهاي فيزيکي و با فعاليت کمتر
تکنولوژي Desktop مجازي به سازمانها قابليتهاي بيشتري علاوه بر مزاياي مجازي سازي سرورها ميدهد که عبارتند از :
v Desktopهاي مجازي در مراکز داده قرار دارند و ميتوان آنها را از هر جايي و با هر نوع وسيلهاي مورد دستيابي قرار داد. با اين نوع Desktop ديگر نگراني در مورد دزديده شدن، رها شدن در فرودگاهها و مواردي از اين دست وجود ندارد.
v توقف پشتيباني سختافزاري از PCها: چرا که ديگر نگراني در مورد کامپيوترهاي روميزي کاربران وجود ندارد بلکه تمام پشتيبانيها در مراکز داده متمرکز ميشود.
v عدم احتياج بهروزرساني تمام Desktop ها به صورت جداگانه: زيرا با استفاده از View Linked-clone ميتوانيد يکبار Patch ها را اعمال نموده و سپس Desktopها را با استفاده از Base Image به يکباره به روز کنيد.
v برق مصرفي و سيستم سرمايشي کمتري مورد نياز است . Zero Client و Thin Client معمولاً نسبت به کامپيوترهاي روميزي متداول ، برق کمتري مصرف ميکنند و گرماي کمتري نيز توليد مينمايند.
v رها شدن از پروسههاي زمانبر اشکاليابي Desktopها.: اگر ويندوز دچار مشکل شود در عرض چند دقيقه Desktop جديد را مستقر نماييد. با استفاده از قابليتهايي نظير View Persona Management براي محافظت از دادههاي شخصي کاربران و ThinApp به منظور اتوماتيکسازي استقرار برنامههاي کاربردي که روي Image اصلي قرار نميگيرند ، Desktopها ديگر چندان با اهميت نميباشند . اگر يک مشکل در Desktop به بيش از ده دقيقه زمان براي برطرف شدن نياز دارد، با سادگي يک Desktop جديد را جايگزين آن کنيد.
تکنولوژي Zero Client
يک مدل تحت سرور که در آن کامپيوتر کاربر فاقد سختافزار کاربري ميباشد، بدين معني که اين کامپيوتر تمامي سختافزار خود را از سرور دريافت ميکند. ميتوان به صورت ساده بيان کرد که زيرو کلاينت يک Box کوچک است که صفحه كليد ، صفحه نمايش ، ماوس و کابل شبکه را به سرور راه دور متصل ميکند ، سروري که سيستمهاي عامل اين دستگاه را در خود جاي داده است، ميتواند به صورت کابلي يا بيسيم در دسترس باشد. تمام پردازشها در سمت سرور صورت ميگيرد، تمام دادهها تبديل به پيکسل شده و رمزگذاري ميشوند. در سمت Zero Client هيچ پردازشي صورت نميگيرد و تصاوير رمزگذاري شده، رمزگشايي شده و روي مانيتور نمايش داده ميشود.
VMware Horizon View
هدف VMware Horizon View طراحي و پيادهسازي زيرساخت Desktop مجازي (Virtual Desktop Infrastructure ) يا VDI ميباشد و يکي از بهترين ابزارهاي پيادهسازي اين زير ساخت، مجموعهView شرکت VMware است . مثالهاي آورده شده در اين کتاب شما را با مفاهيم مبنايي طراحي زير ساخت View و سپس نصب و پيکربندي هر يک از عناصر اين مجموعه آشنا خوهد کرد. با استفاده از اين کتاب ميتوانيد نيازهاي اوليه زيرساخت View را شناسايي کرده و سپس نسبت به پيادهسازي و مديريت محيط View خود اقدام نماييد.
آنچه در اين کتاب پوشش داده ميشود:
در هر فصل مطالب زير ارايه ميشود :
فصل اول: طراحي زيرساخت VMware Horizon View، مباحث مهم درباره طراحي زيرساخت View را پوشش ميدهد که شامل عملکرد اجزاي مختلف مجموعه View ، ملزومات اوليه زيرساخت و نحوه دسترسي به پيشنيازهاي منابع Desktop مجازي ميباشد.
فصل دوم: پيادهسازي VMware Horizon View Connection Server ، ملزومات زيرساخت، تعيين اندازه، محدوديتها، قابليت در دسترسپذيري بالا، نصب، پيکربندي، پشتيبانگيري و بازيابي Connection Server در اين فصل بيان ميشود.
فصل سوم: پيادهسازي VMware Horizon View Composer ، ملزومات زيرساخت، نصب، پيکربندي، پشتيبانگيري و بازيابي View Composer در اين فصل پوشش داده ميشود. مزاياي Linked-clone desktopها نيز در اين فصل بيان ميشود.
فصل چهارم: پيادهسازي VMware Horizon View Security Server ، نحوه استفاده از Security Server، تعيين اندازه ، محدوديتها، نصب، پيکربندي ، پشتيبانگيري و بازيابي Security Server در اين فصل پوشش داده ميشود.
فصل پنجم: مجازيسازي برنامههاي کاربردي با ThinApp، نحوه استفاده از ThinApp براي مجازيسازي برنامههاي کاربردي و Deploy کردن آنها با استفاده از View را پوشش ميدهد. ديد کلي در مورد ThinApp، مزايا ، محدوديتها و نحوه بهروز کردن بستههاي برنامهها با استفاده از ThinApp نيز در اين فصل بيان ميشود.
فصل ششم: پيادهسازي View Persona Management، چگونگي استفاده از Persona Managementبراي مديريت پروفايل کاربران ويندوز به همراه نيازمنديها، قابليتها و پيکربندي در اين فصل بيان ميشود.
فصل هفتم: مديريت مجموعههاي VMware Horizon View Desktop ، نحوه ايجاد Desktop Pool با استفاده از کنسول مديريتي View در اين فصل بيان ميشود. عناوين پوشش داده شده شامل گزينههاي انتخابي Desktop Pool ، انواع Desktop Pool ، مانيتورينگ ايجاد Pool ، واگذاري حق دسترسي به کاربران و مشکلات رايج آمادهسازي Poolها است.
فصل هشتم: options VMware Horizon View Client ، انواع متفاوت Clientهاي در دسترس براي View ، تفاوت بين Thin Client و Zero Client ، سيستمهاي پشتيباني شده و پيشنيازهاي آنها و نصب Client در اين فصل پوشش داده ميشود.
فصل نهم: مديريت نگهداشت View Desktop ، نحوه اجراي برنامه نگهداشت براي View Linked-clone desktop در اين فصل پوشش داده ميشود. عمليات سهگانه نگهداشت شامل Refresh ، Recompose و Rebalance و نحوه مديريت ديسکهاي دائمي Linked-clone مباحث بيان شده در اين فصل هستند.
فصل دهم: طراحي Desktop Master Image ، تکنيکهايي را که بايد زمان ايجاد Desktop Master Image مجازي استفاده شوند، بيان ميکند. اهميت بهينهسازي Desktop ، نتايج بهينهسازي و نحوه بهينهسازي سختافزار ماشين مجازي ، سيستم فايل ويندوز، سيستمعامل ويندوز و پروفايل کاربري ويندوز نيز در اين فصل پوشش داده ميشود.
فصل يازدهم: مديريت گواهينامههايView SSL ، نحوه تعويض گواهينامههاي پيشفرض SSL هر يک از اجزاي View به همراه ايجاد درخواست گواهينامههاي SSL و بهدست آوردن گواهينامههاي جديد با استفاده از Microsoft Active Directory Certificate Services در اين فصل بيان ميشود.
فصل دوازدهم: پيادهسازي VMware Horizon View Group Policy ، نحوه استفاده از الگوهاي View Active Directory Group Policy براي سفارشيسازي اجزاي مختلف نرمافزار View در اين فصل بيان ميشود.
ضمائم: جزييات پيشرفته در مورد قابليتهاي کليدي Horizon View ، اطلاعات تکميلي در مورد عناوين زير در اين فصل بيان ميشود : گزينههاي انتخابي Event Logging ، آمادهسازي vCenter، نامگذاري View Desktop ها و بهينهسازي پروتکل PCoIP.
در پايان لازم ميدانم از كليه دوستان و همكاراني كه ما را در تمام مراحل كتاب ياري نمودهاند تشكر نمايم بيشك اين اثر نيز همانند تمام آثار عاري از اشكال نيست لذا به منظور رفع نواقص و اشتباهات كتاب از كليه دانشپژوهان گرامي خواهشمنديم با انتقادات و پيشنهادات خود، ما را در بهبود اين مجموعه ياري دهند.
با تشکر
مجتبي دشتپيما
m.dashtpeima@gmail.comمقدمه مؤلف
امروزه گسترش شبکهها و محاسبات رايانهاي و نياز به استفاده از آن جزء جداييناپذير يک فعاليت اعم از تجاري و غيرتجاري به شمار ميآيد، به اين معني که شرکتها و مؤسسات گوناگون نه تنها ناگزير به استفاده از اين تکنولوژي جهت تسريع فرايند دستيابي به اهداف تعيين شده سازماني خود ميباشند، بلکه بايد شرايطي را فراهم آورند تا بتوانند بيشترين تطبيق را با تغييرات محيط رقابتي داشته باشند. از سوي ديگر استفاده از اين تکنولوژيها وابستگيها و مشکلات خاص خود را به همراه دارد. امروزه يکي از چالشهاي بزرگ، خرابي شبکه و مشکلات سختافزاري و نرمافزاري است که منجر به فلج شدن کليه فعاليتهاي سازمان ميگردد. هر چند ممکن است اين مشکلات براي زمان محدودي رخ دهند ولي نتايج آن براي سازمان زيانآور و پرهزينه خواهد بود.
اهميت مجازيسازي
چه راهکاري را ميتوان به منظور حداقل سازي هزينهها به کار برد؟ چه راهکاري را ميتوان به منظور سرمايهگذاري مفيد در دوران رکود اقتصادي جهان به کار گرفت؟ چگونه ميتوان با سرمايهگذاري مناسب ، ريسک بحران شديد اقتصادي که کشورمان را تهديد ميکند کاهش داد؟ چگونه ميتوان در صنعت IT به حفظ محيط زيست کمک نمود؟
مجازي سازي ميتواند راهکاري بسيار مناسب باشد. فکر کنيد به جاي آنکه ده سرور فيزيکي داشته باشيد که ده سيستم عامل مختلف روي آنها نصب شده باشد و هر يک سرويس خاصي را به کاربران ارائه دهند، تنها دو سرور فيزيکي داشته باشيد و در عين حال ده سيستم عامل که روي اين دو سرور به صورت همزمان به کاربران سرويسدهي نمايند. جالبتر اينکه اگر بدانيم راهکار دوم ، کارايي شبکه را نيز افزايش ميدهد و زمان از کارافتادگي سرويسها را چه به صورت سختافزاري و چه نرمافزاري به ميزاني کاهش ميدهد که کاربر نهايي هرگز متوجه اين اختلال نشود، ميتوانيم با اطمينان خاطر به سمت پيادهسازي اين راهکار حرکت نماييم.
(Virtual Desktop Infrastructure) VDI چيست؟
VDI نگاه و روش جديدي است براي کاربري. در اين روش سيستمعامل ( Desktop ) روي سرورها در مراکز داده نصب ميشود و به جاي خريد کامپيوترهايي با کاربري بالا براي نرمافزارهاي سنگين (به عنوان مثال AutoCAD و 3D Max ) از کامپيوترهايي به نام Zero Client با قيمت بسيار پايينتر استفاده ميشود . مجازيسازي سرورها از چندين سال قبل بسيار رايج شده است با اين هدف که بتواند چندين سرور مختلف را به صورت همزمان روي يک سرور فيزيکي نصب و به طور مستقل اجرا کرد . در حال حاضر به علت مزايايي که اين روش دارد از همين تکنولوژي براي Desktopها نيز استفاده ميشود و استفاده از آن روز به روز در حال گسترش است به نحوي که در آينده کاملاً جايگزين PCهاي فيزيکي فعلي خواهد شد .
چرا مجازيسازي Desktop ؟
دلايل متفاوتي براي اينکه يک سازمان تصميم به پيادهسازي Desktop مجازي در محيط خود بگيرد ، وجود دارد. بسياري از سازمانها مدتهاست که با مزاياي مجازي سازي سرورها آشنا هستند:
v Server consolidation : سختافزار فيزيکي کمتر براي سرويس دهي به بار کاري يکسان.
v Simplified management : منابع فيزيکي کمتر براي مديريت.
v More energy-efficient : برق مصرفي و سيستم سرمايشي کمتر.
v Hardware independence : اجراي ماشينهاي مجازي روي هر نوع پلتفرمي بدون هيچ گونه تغيير.
v Enhanced capabilities : استقرار سرورهاي مجازي جديد بسيار سريعتر از سرورهاي فيزيکي و با فعاليت کمتر
تکنولوژي Desktop مجازي به سازمانها قابليتهاي بيشتري علاوه بر مزاياي مجازي سازي سرورها ميدهد که عبارتند از :
v Desktopهاي مجازي در مراکز داده قرار دارند و ميتوان آنها را از هر جايي و با هر نوع وسيلهاي مورد دستيابي قرار داد. با اين نوع Desktop ديگر نگراني در مورد دزديده شدن، رها شدن در فرودگاهها و مواردي از اين دست وجود ندارد.
v توقف پشتيباني سختافزاري از PCها: چرا که ديگر نگراني در مورد کامپيوترهاي روميزي کاربران وجود ندارد بلکه تمام پشتيبانيها در مراکز داده متمرکز ميشود.
v عدم احتياج بهروزرساني تمام Desktop ها به صورت جداگانه: زيرا با استفاده از View Linked-clone ميتوانيد يکبار Patch ها را اعمال نموده و سپس Desktopها را با استفاده از Base Image به يکباره به روز کنيد.
v برق مصرفي و سيستم سرمايشي کمتري مورد نياز است . Zero Client و Thin Client معمولاً نسبت به کامپيوترهاي روميزي متداول ، برق کمتري مصرف ميکنند و گرماي کمتري نيز توليد مينمايند.
v رها شدن از پروسههاي زمانبر اشکاليابي Desktopها.: اگر ويندوز دچار مشکل شود در عرض چند دقيقه Desktop جديد را مستقر نماييد. با استفاده از قابليتهايي نظير View Persona Management براي محافظت از دادههاي شخصي کاربران و ThinApp به منظور اتوماتيکسازي استقرار برنامههاي کاربردي که روي Image اصلي قرار نميگيرند ، Desktopها ديگر چندان با اهميت نميباشند . اگر يک مشکل در Desktop به بيش از ده دقيقه زمان براي برطرف شدن نياز دارد، با سادگي يک Desktop جديد را جايگزين آن کنيد.
تکنولوژي Zero Client
يک مدل تحت سرور که در آن کامپيوتر کاربر فاقد سختافزار کاربري ميباشد، بدين معني که اين کامپيوتر تمامي سختافزار خود را از سرور دريافت ميکند. ميتوان به صورت ساده بيان کرد که زيرو کلاينت يک Box کوچک است که صفحه كليد ، صفحه نمايش ، ماوس و کابل شبکه را به سرور راه دور متصل ميکند ، سروري که سيستمهاي عامل اين دستگاه را در خود جاي داده است، ميتواند به صورت کابلي يا بيسيم در دسترس باشد. تمام پردازشها در سمت سرور صورت ميگيرد، تمام دادهها تبديل به پيکسل شده و رمزگذاري ميشوند. در سمت Zero Client هيچ پردازشي صورت نميگيرد و تصاوير رمزگذاري شده، رمزگشايي شده و روي مانيتور نمايش داده ميشود.
VMware Horizon View
هدف VMware Horizon View طراحي و پيادهسازي زيرساخت Desktop مجازي (Virtual Desktop Infrastructure ) يا VDI ميباشد و يکي از بهترين ابزارهاي پيادهسازي اين زير ساخت، مجموعهView شرکت VMware است . مثالهاي آورده شده در اين کتاب شما را با مفاهيم مبنايي طراحي زير ساخت View و سپس نصب و پيکربندي هر يک از عناصر اين مجموعه آشنا خوهد کرد. با استفاده از اين کتاب ميتوانيد نيازهاي اوليه زيرساخت View را شناسايي کرده و سپس نسبت به پيادهسازي و مديريت محيط View خود اقدام نماييد.
آنچه در اين کتاب پوشش داده ميشود:
در هر فصل مطالب زير ارايه ميشود :
فصل اول: طراحي زيرساخت VMware Horizon View، مباحث مهم درباره طراحي زيرساخت View را پوشش ميدهد که شامل عملکرد اجزاي مختلف مجموعه View ، ملزومات اوليه زيرساخت و نحوه دسترسي به پيشنيازهاي منابع Desktop مجازي ميباشد.
فصل دوم: پيادهسازي VMware Horizon View Connection Server ، ملزومات زيرساخت، تعيين اندازه، محدوديتها، قابليت در دسترسپذيري بالا، نصب، پيکربندي، پشتيبانگيري و بازيابي Connection Server در اين فصل بيان ميشود.
فصل سوم: پيادهسازي VMware Horizon View Composer ، ملزومات زيرساخت، نصب، پيکربندي، پشتيبانگيري و بازيابي View Composer در اين فصل پوشش داده ميشود. مزاياي Linked-clone desktopها نيز در اين فصل بيان ميشود.
فصل چهارم: پيادهسازي VMware Horizon View Security Server ، نحوه استفاده از Security Server، تعيين اندازه ، محدوديتها، نصب، پيکربندي ، پشتيبانگيري و بازيابي Security Server در اين فصل پوشش داده ميشود.
فصل پنجم: مجازيسازي برنامههاي کاربردي با ThinApp، نحوه استفاده از ThinApp براي مجازيسازي برنامههاي کاربردي و Deploy کردن آنها با استفاده از View را پوشش ميدهد. ديد کلي در مورد ThinApp، مزايا ، محدوديتها و نحوه بهروز کردن بستههاي برنامهها با استفاده از ThinApp نيز در اين فصل بيان ميشود.
فصل ششم: پيادهسازي View Persona Management، چگونگي استفاده از Persona Managementبراي مديريت پروفايل کاربران ويندوز به همراه نيازمنديها، قابليتها و پيکربندي در اين فصل بيان ميشود.
فصل هفتم: مديريت مجموعههاي VMware Horizon View Desktop ، نحوه ايجاد Desktop Pool با استفاده از کنسول مديريتي View در اين فصل بيان ميشود. عناوين پوشش داده شده شامل گزينههاي انتخابي Desktop Pool ، انواع Desktop Pool ، مانيتورينگ ايجاد Pool ، واگذاري حق دسترسي به کاربران و مشکلات رايج آمادهسازي Poolها است.
فصل هشتم: options VMware Horizon View Client ، انواع متفاوت Clientهاي در دسترس براي View ، تفاوت بين Thin Client و Zero Client ، سيستمهاي پشتيباني شده و پيشنيازهاي آنها و نصب Client در اين فصل پوشش داده ميشود.
فصل نهم: مديريت نگهداشت View Desktop ، نحوه اجراي برنامه نگهداشت براي View Linked-clone desktop در اين فصل پوشش داده ميشود. عمليات سهگانه نگهداشت شامل Refresh ، Recompose و Rebalance و نحوه مديريت ديسکهاي دائمي Linked-clone مباحث بيان شده در اين فصل هستند.
فصل دهم: طراحي Desktop Master Image ، تکنيکهايي را که بايد زمان ايجاد Desktop Master Image مجازي استفاده شوند، بيان ميکند. اهميت بهينهسازي Desktop ، نتايج بهينهسازي و نحوه بهينهسازي سختافزار ماشين مجازي ، سيستم فايل ويندوز، سيستمعامل ويندوز و پروفايل کاربري ويندوز نيز در اين فصل پوشش داده ميشود.
فصل يازدهم: مديريت گواهينامههايView SSL ، نحوه تعويض گواهينامههاي پيشفرض SSL هر يک از اجزاي View به همراه ايجاد درخواست گواهينامههاي SSL و بهدست آوردن گواهينامههاي جديد با استفاده از Microsoft Active Directory Certificate Services در اين فصل بيان ميشود.
فصل دوازدهم: پيادهسازي VMware Horizon View Group Policy ، نحوه استفاده از الگوهاي View Active Directory Group Policy براي سفارشيسازي اجزاي مختلف نرمافزار View در اين فصل بيان ميشود.
ضمائم: جزييات پيشرفته در مورد قابليتهاي کليدي Horizon View ، اطلاعات تکميلي در مورد عناوين زير در اين فصل بيان ميشود : گزينههاي انتخابي Event Logging ، آمادهسازي vCenter، نامگذاري View Desktop ها و بهينهسازي پروتکل PCoIP.
در پايان لازم ميدانم از كليه دوستان و همكاراني كه ما را در تمام مراحل كتاب ياري نمودهاند تشكر نمايم بيشك اين اثر نيز همانند تمام آثار عاري از اشكال نيست لذا به منظور رفع نواقص و اشتباهات كتاب از كليه دانشپژوهان گرامي خواهشمنديم با انتقادات و پيشنهادات خود، ما را در بهبود اين مجموعه ياري دهند.
با تشکر
مجتبي دشتپيما
m.dashtpeima@gmail.com