پيش گفتار

در سال‌هاي اخير، صنعت ساخت‌‌ در سطح جهاني شاهد يک تغيير مسير محسوس در گسترش استفاده از قابليت‌هاي فناوري مدلسازي سه‌بعدي اطلاعات ساختمان BIM  در انجام فرايندهاي مختلف چرخه حيات پروژه‌ها بوده است. قابليت‌هاي‌ فناوري بيم در ارائه اطلاعات يکپارچه فني و مديريتي پروژه‌ها در يک بستر نمايشي متصل به پايگاه داده، باعث شده است که مزاياي بهره‌گيري از آن در دسترس ذينفعان مختلف اين صنعت قرار گيرد و کارکردهاي آن به تدريج جايگزين روش‌هاي سنتي در انجام فرايندهاي ساخت شود. خوشبختانه در ايران نيز استفاده از اين فناوري در چند سال اخير مورد توجه کارفرمايان، کارشناسان و سرمايه‌گذاران قرار گرفته و از برخي از قابليت‌هاي آن به‌ويژه در بخش فني و مهندسي در تعدادي از پروژه‌ها استفاده شده است.

اگرچه به نظر مي‌رسد با مطرح شدن قابليت‌هاي اين فناوري در محافل فني و مديريتي، همگان درباره مزاياي آن اتفاق نظر دارند، با اين حال، بواسطه وارداتي بودن اين فناوري، هنوز هم درباره معني اصلي “بيم کردن” و اين‌که چگونه مي‌توان يک پروژه بيم را با موفقيت به اتمام رسانيد، اتفاق نظر وجود ندارد. علاوه بر اين، هنوز ادبيات مشترکي در مورد اين فناوري بين افراد درگير در پروژه‌ها مشاهده نمي‌شود. به نحوي که هرکدام از ذينفعان پروژه، تنها با توجه به شنيده‌ها و تجربيات خود در پروژه‌اي که با اين فناوري آشنا شده‌اند، از جزئيات آن اطلاع دارند.

در چند سال گذشته براي ترويج اين فناوري به عنوان آينده صنعت ساخت کشور تلاش‌هاي زيادي شده است. همگام با اين تلاش‌هاي ارزشمند، ما در اين کتاب سعي کرديم تا با استفاده از دانش جهاني و تجارب نگارندگان کتاب در زمينه مدلسازي اطلاعات ساختمان، حداقل اطلاعات عمومي که لازم است کارفرمايان و متخصصان فعال در اين صنعت، براي برنامه‌ريزي و پياده‌سازي فناوري بيم در پروژه‌ها داشته باشند را گردآوري کرده و با بر‌طرف کردن کمبودهاي اطلاعاتي موجود، گامي هرچند کوچک در ايجاد يک ادبيات مشترک براي تعامل ذينفعان پروژه در پياده‌سازي فناوري بيم برداريم.

اين کتاب شامل 5 فصل و دو پيوست است. دو فصل ابتدايي به تعريف مفاهيم، معرفي استانداردها و شرح کارکردهاي اين فناوري اختصاص داده شده است. در فصل اول کتاب، فناوري بيم و ابعاد آن شرح داده شده است و براي آشنايي بيشتر با دوران گذار از روش‌هاي سنتي انجام کار به روش‌هاي مدرن، تفاوت‌هاي ساختاري و ماهيتي اين فناوري با روش‌هاي سنتي مرسوم بررسي شده و در انتهاي اين فصل مزاياي بهره‌گيري درست از اين فناوري در پروژه‌ها بيان شده است.

در فصل دوم، ابتدا مفاهيم و اصطلاحات اصلي مرتبط با اين فناوري، به منظور ايجاد زبان مشترک بين افراد مختلف که با اين فناوري سروکار دارند تعريف شده است. در ادامه اين فصل، استانداردهاي تدوين شده در کشورهاي پيشگام در فناوري بيم ارائه شده است و سطح پوشش اين استانداردها در هر يک از حوزه‌هاي مرتبط با روش و سطح پياده‌سازي فناوري بيم مشخص شده است. در پايان اين فصل، بر پايه استاندارد BS 1192،  ستون‌هاي هشت‌گانه بيم، به عنوان راهنمايي براي پذيرش و پياده‌سازي سطح دو فناوري بيم بر اساس استانداردهاي بريتانيا ارائه شده است.

در فصل سوم، با نگاه اجرايي‌تر به چگونگي پياده‌سازي فناوري بيم در سطح سازمان و پروژه پرداخته شده است. مهمترين موضوعات مطرح شده در اين فصل عبارتند از مباحث مربوط به شرح فرايندهاي پياده‌سازي و استفاده از فناوري بيم، نيازهاي اطلاعاتي کارفرما EIR ، برنامه اجرايي بيم BEP ، تحويل يکپارچه پروژه IPD ، نقش‌ها، مسووليت‌ها و شرح وظايف متخصصين بيم و در انتهاي اين فصل با توجه به شايع شدن پديده‌اي به نام بيم تقلبي در سطح جهان، راهکارهايي براي شناسايي مصداق‌هاي اين پديده ارائه شده است.

در فصل چهارم کتاب، ضمن ارائه توضيحي مختصر در خصوص کارکردهاي فازهاي مختلف پروژه، به بررسي نقش فناوري بيم در پيشبرد کارآمد هرکدام از اين فازها پرداخته شده است و نهايتا در فصل پاياني، با نگرشي کلي‌تر آينده پيش روي اين فناوري به تصوير کشيده شده است.

به منظور درک بهتر از مفاهيم ارائه شده در فصل‌هاي کتاب، در پيوست يک، با ارائه يک نمونه مطالعه موردي از يکي از پروژه‌هاي انجام شده مبتني بر فناوري بيم در کشور سعي شده است تا برخي کارکردهاي اين فناوري به شکل ملموس‌تر به خوانندگان عزيز معرفي شود و نهايتا از آن جايي که مسئله سطح توسعه يافتگي مدل اطلاعاتي جزو مهم‌ترين موضوعات بيم است، در پيوست دوم، به آن هم به صورت جزئي‌تر پرداخته شده است.

در پايان، اميدواريم مجموعه مطالب ارائه شده در اين کتاب بتواند در ترويج و بکارگيري موثر از قابليت‌هاي گسترده فناوري بيم در پروژه‌هاي عمراني کشور موثر باشد و با فراهم کردن امکان استفاده بهينه و موثر از منابع، مسيري جديد و روشن براي دستيابي به پيشرفت و موفقيت کشور عزيزمان ايران فراهم کند.