این کتاب شامل فصول زیر می باشد:
- آشنایی با تاریخچه، مقدمات و تعاریف شهر
- انواع شهر و تقسیمات سیاسی فضای شهری
- جنبه های گوناگون فضای شهری
- گردشگری شهری و تأثیر آن بر فضا و سیمای شهر
- شهر ایده ال
قسمتی از پیشگفتار
از بدو پیدایش زندگی اجتماعی توسط انسانها، توسعه شهرنشینی متناسب با توسعه
جوامع اجتماعی و توسعه ارتباطات گسترش یافته است. اما گاهی گسترش فضاهای شهری به صورت ناموزون تحت عواملی به عنوان حوادث غیرمترقبه همیشه دچار تحولات ناهمگون و نامتوازنی گردیده است. فضای شهری به عنوان مکان برای زندگی اجتماعی انسانها می بایست تمامی زیرساختهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی را دارا باشد. زیرا هرکدام از این شاخصها می تواند در توسعه فضای شهری نقش مؤثری ایفا نماید. به عنوان مثال در خصوص توسعه زیرساخت امنیتی، امنیت در توسعه شهرها و تجمع انسان ها و افزایش حاشیه نشینی در اطراف شهر می تواند از جمله مهم ترین شاخص ها در توسعه فضای شهری باشد.
اقتصاد سالم و شکوفا نیز میتواند در پایداری مردم، ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی و رشد و شکوفایی شهر نیز نقش مؤثری ایفا نماید. عوامل دیگر مانند عوامل فرهنگی، عوامل مذهبی، عوامل طایف های و قومی نیز هر کدام به تبع خود می تواند در افزایش فضای شهری مؤثر باشد.
متأسفانه در جامعه ما به خصوص در چهار دهه گذشته، رشد شهرها همیشه تحت شعاع عواملی قرار گرفته که به شکل ناموزون و ناهماهنگ، شهر را به فضای دیگری تبدیل نموده است. این عوامل نه تنها موجب رشد نامتوازن شهرها بلکه باعث ایجاد مشکلات شدیدی برای شهر گردیده است. به عنوان مثال مسئله حاشیه نشینی در اطراف شهرها از جمله مهمترین عواملی است که همیشه شهرها و شهرستان های بزرگ را دچار مشکلات خود نموده است.
اگر مسئولین ما برنامه ریزی کامل داشته باشند و نگاه اجمالی به طرح تفصیلی، طرح هادی و طرح جامع داشته باشند و با نگاهی ژرفا و آیندهنگر مشکلات را در همان طرح تفصیلی حل نموده و پیشنهادات خودشان را جهت توسعه فضای شهری در طرح هادی و طرح جامع که نهایتاً طرح راهبردی و توسعهای شهرستان محسوب می شود.
اگر با مطالعه دقیق و تحلیل کارشناسانه بتوانیم مشکلات را در هر سه طرح بررسی کنیم و آینده خوبی را ترسیم کنیم، تمام ضعف ها و تمام نقاط قوت می بایست در طرح جامع به مرحله ظهور برسد. متأسفانه آگاه نبودن مدیران ما به برنامه ریزی شهری، اشتغال افراد غیر متخصص در کارهایی که لازمه آنها تخصص، تجربه و سواد است، از جمله عواملی است که رشد شهرها را به شکل ناموزون درآورده و برای رشد شهرنشینی مشکلات زیادی را به بار آورده اند.
می توان گفت که اگر در همان نگاه اول، تحلیل فضای شهری را ما قبل از ایجاد شهرها و شهرک ها در نظر بگیریم با هزینه کمتری می توان یک شهری را پایه گذاری کرد که تمام شاخص های مهم را درآن گنجانده شود حتی از نظر تراکم جمعیتی.
اما اگر ما بخواهیم تحلیل فضای شهری را بعد از احداث شهرها در نظر بگیریم و اجرا
کنیم، مستلزم صرف هزینه های بسیار زیادی برای تعریض و اجرای برنامه های مهم دولتی خواهد بود. بنابراین توصیه می شود که در ابتدای کار و قبل از احداث شهرهای جدید، بیاییم نقشه ها را به شکل کاربردی و دراز مدت با راهبردهای مناسب و با کمترین هزینه جانمایی و با در نظر گرفتن تمامی امکانات مورد نیاز یک شهر را در شهرک طراحی کنیم و آینده آن را ببینیم و با بهترین برنامه ها شهری را پایه ریزی کنیم که از نظر اقتصادی،کمترین میزان هزینه را داشته باشد.
