فهرست
مقدمه. 11
فصل اول. 13
طرحواره درمانی چه‌چیزی ارائه می‌کند؟ 13
1-1 چه چیزی پنهان است، چه چیزی دیده می‌شود؟ 13
1-2 بررسی شواهد. 14
1-3 فراتر از درمان شناختی. 15
1-4 جفری یانگ و تدوین طرحواره درمانی. 15
1-5 مدل طرحوارهای.. 17
1-6 معرفی مدل ذهنیت.. 18
1-7 چالش کار با زوجین. 21
1-8 پیشینه‌ی پژوهشی تخصصی محدود 22
1-9 نمای مختصری از مراحل طرحواره درمانی برای زوجین. 23
خلاصه. 25
فصل دوم. 27
قرارداد اولیه و مصاحبه‌ی آغازین. 27
2-1 مصاحبه‌ی اولیه. 27
2-2 مشکلاتی که وجود دارند. 28
2-3 انتظارات.. 30
2-4 "قرارداد" برای درمان. 31
2-5 اول ایمنی. 33
2-6 نکات تکمیلی. 33
2-7 شروع با مداخله در بحران. 35
2-8 پایان‌دادن به جلسه نخست.. 35
2-9 شروع با یک شریک در وهله اول. 36
2-10 چه تعداد درمانگر؟ 37
2-11 با فرد یازوج؟ 39
خلاصه. 41
فصل سوم. 43
سنجش رابطه. 43
3-1 پرسش‌نامه. 43
3-2 ژئوگرام. 44
3-3 چرا ژنوگرام انجام شود؟ 46
3-4 شرح‌حال روابط که توسط خود فرد ارائه شده است: 47
3-5 شناسایی طرحواره 47
3-5-1 بریدگی و طرد 48
3-5-2 خود‌گردانی و عملکرد مختل‌شده 49
3-5-3 محدودیت مختل‌شده 50
3-5-4 دیگر جهتمندی.. 51
3-5-5 گوش به زنگی بیش از حد و بازداری.. 51
3-6 طرحواره‌های اصلی و جبرانی. 53
3-7 سبک‌های مقابله‌ای طرحواره 54
3-8جذابیت طرحوارهای در درمان. 56
خلاصه. 58
فصل چهارم. 59
درک ریشه‌های سبک‌های ارتباطی. 59
4-1 هم‌کارکردی سالم و ناسالم. 59
4-2 میراث پنهان. 61
4-3 عشق بی‌قید و شرط؟ 62
4-4 حل‌وفصل گذشته. 63
4-5 نکته‌‌ای در مورد کشش و گیرایی. 64
4-6 "جذابیت" در مغز مرتبط آن با طرحوارهها 65
4-7 رویکرد طرحواره در‌هم‌تنیده 66
4-8 جمع‌بندی در صورت‌بندی موردی.. 67
4-9 اما چرا نظریه؟ 69
خلاصه. 70
فصل پنجم. 71
مبانی عمل مبتنی بر شواهد در زوج درمانی. 71
5-1 مطالعه‌ی موردی: بیل و بتی. 71
5-2 تلاش‌های اصلاحی. 73
5-3 دسترسی به طیف کاملی ازهیجانات اصلی. 76
5-4 بن‌بست؟ 78
5-5 افکار اضافی. 80
خلاصه. 81
فصل ششم. 83
طرحوارهها و ذهنیتها 83
6-1 از طرحوارهها تا ذهنیتها 83
6-2 جزئیات مدل ذهنیت.. 84
6-3ذهنیت‌های تکمیلی. 92
6-4 مفهوم ذهنیت نوزاد 95
6-4-1ویژگی‌های کلی ذهنیت‌های نوزاد 95
6-4-3 بررسی و کار با ذهنیت‌های نوزاد در زوجین. 99
6-4-3 توجه به درمان ذهنیت‌های نوزاد 101
6-5 برخی جنبه‌های اضافی مقابله با ذهنیت‌های کودک.. 104
6-6 چرخه‌های ذهنیت در زوجین. 106
خلاصه. 109
فصل هفتم. 111
رویکرد طرحواره درمانی برای زوجین. 111
7-1 توصیه‌های سودمند برای تبدیل جلسه‌ی درمان به یک محیط امن برای زوج. 111
7-2 توجه متوازن به‌جای بی‌طرف ماندن. 112
7-3 فکر‌کردن در مورد زبان، تنظیم لحن صدا و استفاده از کلمات.. 113
7-4 استفاده از خود افشاگری و الگوهای خانواده‌‌‌‌‌‌ی سالم، قهرمانان، معنویت و مذهب.. 114
7-5 توازن سطح فعال‌سازی.. 115
7-6 سروکارداشتن با زوجین بی‌ثبات.. 116
7-7 کار‌کردن با افراد منفعل. 118
7-8 بهبود مهارت‌های ارتباطی. 120
7-10 طرحواره درمانی موجب چه چیزی در فرآیند ارتباط می‌شود؟ 122
خلاصه. 124
فصل هشتم. 125
ترسیم نقشه‌ی ذهنیت و کارت‌های آموزشی چرخه‌ی ذهنیت.. 125
8-1 معرفی مدل ذهنیت ابعادی و پویا 125
8- 2 نقشه‌های ذهنیت.. 129
8-3 استفاده از کارت‌های آموزشی چرخه‌ی ذهنیت.. 137
8-4 مثال موردی مشروح. 140
8-5 مزایای استفاده از نقشه‌های ذهنیت.. 145
8-6 تیم و کارول: دیگر مثال مشروح. 146
8-7 نقشه‌ی پیشروی.. 153
8-8 نقشه‌ی راه 154
خلاصه. 155
فصل نهم. 157
مداخلات در درمان زوجین. 157
9-1 نقش همدلی. 157
9-2 تصویرسازی ذهنی. 158
9-3 شروع باز آفرینی تکنیک تصویرسازی ذهنی. 159
9-4 بی‌اعتبار‌سازی.. 163
9-5 مراقبت از کودک.. 165
9-6 ایمن‌سازی تصویرسازی ذهنی برای افراد و زوجین. 167
9-7 مطالعه‌ی موردی: مایکل و آماندا 170
9-8 گفت‌وگوی ذهنیتها روی صندلی‌های متعدد 173
9-9 پرداختن به خشم. 180
9-10 کار با ذهنیت‌های تکانشی و بی‌انضباط کودک.. 181
9-11 بازگرداندن ویدئو به عقب.. 182
9-12 الگوشکنی رفتاری و تعیین تکالیف.. 183
9-13 نقش توجه‌آگاهی. 185
9-14 برنامه‌ی طرحوارهای برای زوجین. 189
9-15 نتیجه‌‌‌گیری.. 191
خلاصه. 191
فصل دهم. 193
مشکلات رایج در زوج درمانی، از جمله رابطهي نامشروع، بخشش و خشونت.. 193
10-1 رابطه‌ی نامشروع. 193
10-1-1 نشانه. 194
10-1-2 ماهیت رابطه‌ی نامشروع. 195
10-1-3 رابطه‌ی نامشروع مبتنی بر اجتناب از تعارض... 196
10-1-4 رابطه‌ی نامشروع مبتنی بر اجتناب از صمیمیت.. 197
10-1-5 رابطه‌ی نامشروع مبتنی بر اعتیاد جنسی. 199
10-1-6 رابطه‌ی نامشروع مبتنی بر آشیانه‌ي خالی. 202
10-1-7 رابطه‌ی نامشروع مبتنی بر روابط خارج از خانه. 202
10-1-8 طرحواره درمانی روابط نامشروع. 203
10-1- 9 نقش ذهنیت در روابط نامشروع. 205
10-1-10 قوانین اصلی. 208
10-1-11 چه زمانی شما می‌بخشید؟ 209
10-1-12 بهبود رابطه پس از خیانت با آئین‌مندی.. 212
10-1-13 احتیاط. 212
10-1-14 خلاصه‌‌ای از رابطه‌های نامشروع. 213
10-2 آماده‌شدن برای ازدواج یا داشتن یک رابطه متعهد. 214
10-3 خشونت خانگی. 214
10-4 مشکلات مرتبط با سوء‌مصرف مواد 219
10-5 بازگشت به زوج درمانی. 222
10 -6 همسر مقاوم. 224
10 -7 اختلال شخصیت عمیق‌تر 226
10 -8 جداشدن و طلاق‌گرفتن. 228
خلاصه. 233
فصل یازدهم. 235
تمایز نیازها از خواسته ها و چالش یکپارچه‌سازی.. 235
11 -1 نیازها 235
11 -2 تمایز بین نیازها و خواسته‌ها 236
11 -3 کاربرد عملی. 240
11 -4 مزایای تمایزگذاری نیازها از خواسته‌ها 243
11 -5 یک تمرین برای تمرکز بر نیازهای برآورده نشده 244
11 -6 کنار هم قراردادن همه‌ی آن‌ها 246
11 -7 ارتباط مجدد کودکان آسیب‌پذیر 253
11 -8 لحن صدا 256
11-9 آماده‌شدن برای خاتمه‌ی درمان. 257
خلاصه. 260
فصل دوازدهم. 261
ایجاد رابطهي دوستانه، ایجاد بزرگ‌سال سالم. 261
12-1 نیازهای روابط دوستانه. 261
12-2 برقراری ارتباط به‌عنوان بزرگ‌سال‌‌‌های سالم. 264
12-3 ساخت افکار مثبت.. 265
12-4 اعتمادسازی خارج از جلسه. 267
12-5 رابطه‌ی جنسی. 268
12-6 طرحوارهها و ذهنیتها در سکس‌تراپی. 269
12-7 تقویت بزرگ‌سالِ سالم. 272
12-8 ارزش‌ها در خدمت تقویت بزرگ‌سال سالم. 273
12-9 کودک شاد 274
خلاصه. 276
منابع. 277
مقدمه
خانواده نخستین و مهم‌ترین کانون اجتماعی است که به‌عنوان سنگ بنا و پایه‌ی اصلی جامعه از ارزش و اعتبار بالایی برخوردار است. این نهاد ارزشمند با گذشت زمان و در دوره‌های گوناگون زندگی انسان، دستخوش دگرگونی و تغییرات زیادی شده که در بسیاری از موارد منجر به شکل‌گیری یک سری آسیب‌های اجتماعی می‌شود.
گسست خانواده در قالب سازگاری، طلاق و جدایی نمونه‌‌ای از آسیب‌های اجتماعی خطرناکی است که کانون خانواده را تهدید کرده و در جامعه پیامدهای ناخوشایند و جبران‌ناپذیری را به‌جای می‌گذارد که یکی از دلایل این پیامدهای ویرانگر سبک الگوی ارتباطی زوجین است. زمانی که سخن از الگوی ارتباطی زوجین به میان می‌آید غالباً تصویری از تفاهم و سازگاری و یا اختلاف و ناسازگاری ارایه می‌گردد و جهت منفی این موضوع می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری را در جامعه، خانواده و همچنین برای هر یک از زوجین داشته باشد.
همین امر متولیان امر را بر این داشته که به کمک پژوهشگران و صاحب‌نظران حوزه سلامت روان به‌دنبال رویکردهای درمانی کارآمدی در جهت بهبود الگوی ارتباطی زوجین باشند. در زمینه‌ی بهبود الگوی ارتباطی زوجین رویکردهای درمانی مختلفی وجود دارد که در این کتاب از رویکرد طرحواره درمانی استفاده شده است. رویکردی که دیدگاه شناختی به مشکلات زناشویی دارد و علت سبک و الگوی ارتباطی ناکارامد زوجین را ناشی از ادارکات تحریف شده و تفکر غیر‌منطقی می‌داند. در این رویکرد فرض بر این است که هر یک از زوجین باورهای اصلی (طرحواره‌های ارتباطی) درباره‌ی خود و الگوی ارتباطی‌شان دارند که با خود به رابطه‌ی زناشویی می‌آورند. طرحوارهها شامل فرضیاتی است درباره‌ی همسر و رابطه‌ی زناشویی آن گونه که هستند و معیارهایی درباره‌ی این‌که چگونه باید باشند. مفید‌بودن این رویکرد در درمان مشکلات شدید زوجین و همچنین مشکلات رایج آن‌ها در تداوم روابط کارآمد و الگوی درست، تایید شده است. الگوی طرحواره محور، طرحواره را به‌عنوان طیفی گسترده و فراگیر از مسایل و موضوعاتی می‌داند که بر خود و روابط خود با دیگران تمرکز دارد؛ در دوران کودکی پرورش می‌یابد و در طول زندگی پیچیده و تاحدودی ناکارآمد می‌شود و به‌عبارتی طرحوارهها موجب سوگیری در تفسیرهای ما از رویدادها می‌شوند و این سوگیری‌ها در آسیب‌شناسی روانی میان فردی (زوجین) به‌صورت سوءتفاهم، نگرش‌های تحریف شده، گمانه‌های نادرست، هدف‌ها و چشم‌داشت‌های غیر‌واقع‌بینانه خود را نشان می‌دهد و هدف از طرحواره درمانی تغییر و کسب بینش و بصیرت زوجین در شناسایی طرحواره‌های ناسازگار اولیه آنان است.
آن چه در این کتاب تشریح شده است مروری بر اطلاعات حاصل از تحقیقات و پژوهش‌های علمی و مستند درباره این رویکرد است. در این کتاب رویکرد طرحواره درمانی به‌صورت یک الگوی راهنما توضیح داده شده است. سازمان‌بندی فصل‌ها و شیوه برخورد با مسئله، به‌گونه‌‌ای است که استفاده از مطالب را آسان ساخته است، اما این بدان معنی نیست که نیازی به آموزش منظم و دوره‌ی کارآموزی، زیر نظر یک متخصص بالینی کارآزموده، وجود ندارد، راهبرد‌ها و تکنیک‌های درمانی باید در یک مرکز علمی و بالینی فراگرفته شوند و بر اساس پسخوراند، دقت و ظرافت‌های موجود در کاربرد آن‌ها، موردتوجه قرار گیرند.
لازم به ذکر است که در این اثر پاره‌ای از الگوهای رفتاری در روابط زوجین مطرح شده است که با الگوهای فرهنگی ما مغایرت‌هایی دارد، لیکن معنا و مفهوم عمومی نحوه‌ی شکل‌گیری طرحوارهها یکسان و متناسب با تجربیات و اتفاقات دردناک در حوزه‌های طرحواره و عدم ارضای هرکدام از نیازهای اساسی زوجین است.
در نهایت، امیدواریم این کتاب برای کسانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند یا علاقمند هستند مفید و سودمند باشد و ما را از نظرات و بازخورهای خود آگاه سازند.
