کتاب مبانی حقوق مهندسی از دیدگاه پیمانکاران (صلح آخر) اثر بابایی لواسانی - سلیمانی فر ناشر دانش بنیاد

فهرست مطالب کتاب دوم از مجموعه مبانی حقوق مهندسی از دیدگاه پیمانکاران (صلح آخر : بررسی دوگانه مدیریت ریسک - ادعا)

 فصل 1: اول سخن 

 فصل 2 : سیر نگارش یک قرارداد و قواعد حاکم بر آن

2-1 گام اول- قرارداد و مثلث حقوقی آن  

• 2-1-1   مفاهیم ریسک  
• 2-1-2   مفاهیم ادعا و دعوی  

2-2 گام دوم- اجزای تشکیل‌دهنده قرارداد و مفاد الزامی برای تنظیم یک موافقت‌نامۀ اصولی  

• 2-2-1   اصول ذاتی قرارداد  
• 2-2-2   اصول فیزیکی قرارداد  
• 2-2-3   شروط تبعی قرارداد  

2-3 گام سوم- قوانین محیط بر قرارداد و قواعد محاط در قرارداد  

• 2-3-1   قوانین محیط بر قرارداد  
• 2-3-2   قواعد محاط در قرارداد  

2-4 گام چهارم- تقسیم‌بندی سرفصل‌های موضوعی لازم برای اجرای یک پروژه  

2-5 گام پنجم- تقسیم‌بندی ریسک‌های قراردادی از منظر کارفرمایان  

• 2-5-1   بررسی بسته به نوع قرارداد  
• 2-5-2   گروه‌بندی دلایل ریسک  
• 2-5-3   تشریح دلایل ریسک  
• 2-5-4   تشریح اثرات ریسک  
• 2-5-5   پلان مدیریت ریسک  
• 2-5-6   جدول شناسایی ریسک  

2-6 گام ششم- تقسیم‌بندی ادعاها و دعاوی از منظر پیمانکاران  

 فصل 3: بررسی نکات عمومی ادعاهای پیمانکار در قراردادها  

• 3-1   اولویت‌بندی شرایط عمومی و خصوصی پیمان  
• 3-2   افزایش مبلغ پیمان مازاد بر سقف 25% مبلغ پیمان  
• 3-3   تعریف قرارداد پیمانکاری به‌عنوان عقد الحاقی و یک نوع عقد مضطر  
• 3-4  نحوۀ تکمیل و تنظیم موافقت‌نامه، شرایط عمومی و شرایط خصوصی پیمان  
• 3-5   شرط نافذ بودن قراردادهای خصوصی  
• 3-6   انواع خیارات قراردادی و نحوۀ استفاده آن  
• 3-7    تعریف شروط باطل غیر مبطل و باطل مبطل در قراردادها  
• 3-8   درج سانکسیون یا ضمانت اجرایی در قراردادها  
• 3-9   نحوۀ برگزاری مناقصات و انعقاد قرارداد بین کارفرمایان و پیمانکاران  
• 3-10   بررسی قانون محاسبات عمومی کشوری  
• 3-11    ضمانت اجرایی تأخیر در پرداخت‌های تعهدشده کارفرما  
• 3-12   اولویت‌بندی قوانین و مقررات از بعد اجرایی  
• 3-13   تخلفات انتظامی ‌پیمانکاران  
• 3-14   بررسی انواع انحلال قرارداد  
• 3-15   ارجاع داوری به شورای عالی فنی  
• 3-16   نقش پیمانکار به‌عنوان امین و موارد قانونی مرتبط  
• 3-17   آسیب پروژه در اثر بروز حوادث  
• 3-18   جبران مالی هزینه‌های مترتبه در اثر بروز افزایش زمان پروژه  
• 3-19   انجام کارهای در تعهد پیمانکار توسط کارفرما  
• 3-20   انجام کارها در قالب قرارداد سرجمع  
• 3-21   انجام کارها در قالب قرارداد مدیریت پیمان  
• 3-22   نحوۀ تهیه صورت‌جلسه‌ها، دستورکارها و صورت‌وضعیت‌های موقت و قطعی کارهای پیمانکاری  
• 3-23   تجدید نظر در نرخ پیمان‌ها  
• 3-24   آیین‌نامه اجرایی ماده 81  
• 3-25   اوراق خزانه اسلامی  
• 3-26   عدم تطابق میان مفاد قرارداد با الزامات و مفاد مندرج در اسناد مناقصه  

 فصل 4 : بررسی ادعاهای پیمانکاری مبتنی بر شرایط عمومی و خصوصی پیمان نشریه 4311   

• 4-1   موافقت‌نامه  
• 4-2    شرايط عمومي پيمان- فصل اول، تعاريف و مفاهيم  
• 4-3    شرایط عمومی پیمان- فصل دوم، تأييدات و تعهدات پيمانكار  
• 4-4    شرایط عمومی پیمان- فصل سوم، تعهدات و اختيارات كارفرما  
• 4-5   شرایط عمومی پیمان- فصل چهارم، تضمين، پرداخت، تحويل كار  
• 4-6    شرایط عمومی پیمان- فصل پنجم حوادث قهري، فسخ، ختم، تعليق، هزينه تسريع، خسارت تأخير، تسويه‌حساب، حل اختلاف  

شرایط خصوصی  

 فصل 5 : آخر سخن  

منابع و مأخذ   

فصل اول: اول سخن

یکی از سوالات چالش‌برانگیز در مقام خریدار یک محصول و یا خدمت، چگونگی انجام یک معامله امن برای حصول خواسته‌های خریدار می‌باشد. اصولاً در زندگی، بشر یا باید محصول یا خدمتی را خود تولید کند یا به دلایل مختلف آن را از دیگری خریداری کند. عملی را که منجر به رد و بدل شدن کالا می‌گردد، «معامله» می‌نامند و منظور از حصول یک معاملۀ موفق، نایل شدن به کلیۀ خواسته‌های مورد نظر خریدار در قبال پرداخت ثمن معامله به فروشنده است.

چه فرقی می‌کند با چه عنوانی در یک قرارداد حضور داریم؛ کارفرما که در این کتاب هر شخص حقیقی و یا حقوقی که خریدار کالا و یا خدمات می‌باشد و فروشندۀ کالا یا خدمات که پیمانکار لقب می‌گیرد. مهم این است که در صورت بروز و حدوث یک قرارداد و یا موافقت‌نامۀ اصولی که ساختار آن بر اساس تفکر برد-برد است، هر دو رکن می‌توانند از نتایج آن منتفع شوند و در نهایت یک پروژه موفق برای بهره‌برداری آماده تحویل ‌گردد.

در استاندارد و متودولوژی‌های شناخته‌شده، یک «پروژه» را تلاشی موقت به منظور تولید محصول، خدمت یا نتیجه‌ای منحصر‌به‌فرد تعریف می‌کنند؛ ولی فارغ از عناصر ذاتی و لازم اشاره‌شده در این تعریف، بایستی عناصر هویت‌بخشی را نیز به‌عنوان شروط کافی معرفی کنیم. مبنای این موارد همان حوزه‌های دانش است که متودولوژی «گستره دانش مدیریت پروژه» آن‌ را به‌عنوان سرفصل نگرش استاندارد به پروژه‌ها معرفی کرده است، اما به مثابه این شعر معروف «چشم‌ها را باید شست  جور دیگر باید دید» باید نگرش‌های متفاوتی نسبت به تعریف اولیه و سنتی برای رسیدن به آنچه در راستای اهداف دو سوی خدمت‌دهنده و خدمت گیرنده در یک پروژه قرار دارد را سرلوحه قرار دهیم.

مسئله اصلی آن است که تغییرات اساسی یک پروژه را که با زمان و هزینه و کیفیت و محدوده مشخص، هدف‌گذاری شده است در مسیر غیر از اهداف خود قرار می‌دهد و همین موضوع سبب می‌شود هیچ‌کدام از عناصر درگیر در پروژه اعم از کارفرما و پیمانکار و حتی خود پروژه دارای موقعیت برد نباشند و در نتیجه حتی اگر پروژه به انتها برسد شمایل و عنوان یک پروژه موفق را حداقل از دید یکی از طرفین به همراه نداشته باشد. حال آنکه می‌توان با نگاهی یکپارچه‌نگر و متمرکز بر موفقیت خود پروژه، موفقیت ارکان و عناصر درگیر در پروژه را نیز به‌طور همزمان متصور ساخت.

به‌واسطه دلایل گوناگون موجود در فرهنگ اجرایی پروژه‌های کشور ، بایستی به این مسئله اذعان داشت که امکان ایجاد یک نگاه مشترک از طرف کارفرمایان و پیمانکاران به مانند تراشیدن کوهی سترگ می‌باشد که فرهاد قصه‌های اساطیری ما اراده و یا انگیزه‌ و شاید تاکنون توانی بر ایجاد این دیدگاه مشترک و همسو آن نداشته است. پس به ناچار هر ذی‌نفع در پروژه از ظن خود و با تکیه بر داشته‌های خود برای «غلبه همزمان بر پروژه و طرف مقابل در پروژه» پا به فرایند اجرای قرارداد می‌گذارد. در واقع ذی‌نفعان مختلف در قراردادها به دنبال منافع و اهداف مختلفی هستند که بعضاً این منافع با یکدیگر در تضادند، اما ملاک تشخیص مواضع حق در تعارضات و برنامه مدیریت تضادهای احتمالی در منافع ذی‌نفعان کلیدی قراردادها چیست و در چه مسیری باید به رفع و حل آن‌ها پرداخت؟

پاسخ این سؤال علی‌رغم سادگی، همواره مورد غفلت ذی‌نفعان بوده است:

مؤلفان این کتاب که بخشی از یک مجموعه دوجلدی است قصد دارند یک نقشه راه برای شروع و اجرا و اتمام یک قرارداد در یک حاشیه امن را از منظر پیمانکاران و کارفرمایان به تصویر بکشند. برای رسیدن به این مقصود و در فصل آغازین این کتاب با عنوان «صلح آخر» که با محوریت دیدگاه ادعایی پیمانکاران در برابر ریسک‌های کارفرمایان تنظیم شده است، لازم می‌دانیم گام‌های شش‌گانه خود را که به تفصیل در بخش دوم کتاب توضیح داده شده است بیان داریم.

1. انعقاد یک قرارداد از دیدگاه مالک یا کارفرمای پروژه دلایل مختلفی نظیر برآورده‌سازی ضوابط قانونی، انجام کار با صرفۀ بالاتر، خرید خدمات خارج از توانایی، حفظ تمرکز داخلی سازمان روی موضوعات مدنظر و یا انحصاری بودن کالا یا خدمات را دنبال می‌کند. اما با توجه به گسترش توانایی در اختیار گرفتن منابع میان عموم کارفرمایان شاید بتوان گفت هم‌اکنون مهم‌ترین دلیل و هدف از واگذاری یک قرارداد، در واقع «انتقال مسئولیت مدیریت ریسک‌ها» می‌باشد.

بر اساس تحقیقی که توسط انستیتوی مدیریت پروژه انجام شده است، علل عمده شکست پروژه‌ها شامل موارد زیر است:

1. تحلیل ریسک
2. انواع منابع
3. تأمین مالی
4. اعضای تیم
5. تغییرات
6. برنامه‌ریزی
7. مدیریت اطلاعات
8. مشوق‌ها و جرائم
9. مدیران سطح بالا
10. هزینه
11. زمان‌بندی
12. مدیر پروژه
13. شکست پروژه

شکل 1 : نمودار علت و معلول شکست پروژه

از میان مواردی که در نمودار فوق ذکر شده است، شاید بتوان تحلیل ریسک را با نگاهی ویژه در نظر داشت؛ چرا که در صورت تحلیل صحیح و به‌موقع ریسک‌ها، می‌توان در سایر عوامل نیز به توفیقات قابل توجه دست یافت. طبیعی است که وقوع ریسک‌های شناخته‌شده و شناخته‌نشده در هر یک از عوامل دیگر می‌تواند موجبات شکست پروژه را فراهم آورد. بنابراین مهم‌ترین عاملی که باید برای پرهیز از شکست پروژه و موضوع قرارداد مدنظر قرار گیرد، شناسایی ریسک (دلایل و احتمال وقوع و شدت اثر آن) و سپس برنامه رویارویی با آن است و بر این اساس به‌راحتی می‌توان گفت مبلغ پیمان و سود حاصل از پیمان دارای تناسب مستقیم با نحوه و کیفیت مدیریت ریسک می‌باشد. چرا‌که عدم مدیریت ریسک‌ها (چه آگاهانه و چه ناآگاهانه) توسط کارفرمایان، منجر به بروز ادعا و متعاقب آن دعوی پیمانکاران می‌گردد. این پدیده ناشی از ذات قراردادهای دوطرفه است که همواره مانند یک شمشیر دولبه عمل می‌کند؛ نگارش صحیح و و ورود آگاهانه به قراردادها منجر به انتقال صحیح مسئولیت مدیریت ریسک می‌شود اما نگارش و ورود ناصحیح یا ناآگاهانه به قراردادها باعث ایجاد ادعا و احیانا دعوی‌های تبعی آن می‌گردد.

2. یک قرارداد سه جزء اصلی تشکیل‌دهنده دارد. اولاً «اصول ذاتی قرارداد» که عامل حیاتی هر قرارداد است و به‌عنوان ماهیت هر قرارداد شناخته می‌شود و در صورت نبودِ آن‌ها در قرارداد عملاً ماهیت قرارداد زیر سؤال است؛ دوماً «اصول فیزیکی قرارداد» که نقش جسم و بدنه قرارداد را دارد و برای قرارداد چارچوب ایجاد کرده و به‌عنوان پشتیبان اصول ذاتی عمل می‌کند. و در نهایت «شروط تبعی قرارداد» که معرف جزئیاتی در قراردادهاست که ریسک‌ها و پلان‌های مرتبط با آن‌ها عموماً از این طریق قابل اشاره و مدیریت خواهد بود. شرح مفصل این موارد در بخش دوم ارائه گردیده است.

3. به‌طور کلی دو نوع قاعده بر هر قرارداد حاکم است:

• قواعد محیط بر قرارداد: کلیۀ قواعدی که در هر قرارداد (چه خصوصی و چه دولتی) بایستی توسط طرفین در قرارداد گنجانده شود تا نفوذ یا جاری بودن قرارداد زیر سؤال نرود و یا موجب ادعای هیچ یک از طرفین قرارداد نباشد. این قواعد بالادستی در قراردادها که اصطلاحاً قانون نامیده می‌شوند مبتنی بر بستر محیطی است که قرارداد در آن تعریف شده است، نظیر انواع قوانین مملکتی و حکومتی.
• قواعد محاط در قرارداد: قواعدی که دو طرف به تفاهم می‌رسند در جهت نیل به اهداف مندرج در قرارداد به آن پایبند باشند و البته این قواعد نباید قوانین محیطی را نقض کنند.

4.آگاهی به قوانین محیطی و قوانین محاطی برای تعیین و تشخیص حدود اختیارات طرفین و مواردی که از جانب قانون هر طرف را مورد حمایت قرار دهد لازم و
ضروری است.

برای اجرای یک پروژه لازم است شش محدودیت زیر تعیین و برنامه‌ریزی گردد، زیرا بدون حضور هر یک از آن‌ها شروع و ادامۀ حیات یک پروژه غیرممکن و یا بی‌معنی است؛ این موارد همان شش محدودیت اصلی مذکور در متودولوژی PMBOK هستند:

1. برنامه زمانی
2. برنامه مالی و تأمین هزینه‌ها
3. مشخصات و مستندات کیفی و فنی
4. منابع(اعم از انسانی و مصالح و تجهیزات)
5. محدوده پروژه (باید‌ها و نباید‌ها)
6. منافع 

5. لازم است موضوعات کلیدی و ریسک‌های هر پروژه به دقت و با توجه به زمینه وقوع دسته‌بندی شوند تا بتوان با دیدگاهی یکپارچه و هدفمند به مدیریت آن‌ها پرداخت.

بر اساس آخرین ویرایش متودولوژی بین‌المللی گستره دانش مدیریت پروژه در پروژه‌های احداث دسته‌بندی ریسک‌های پروژه‌ها را می‌توان به روش‌های مختلفی انجام داد. از میان روش‌های مختلف، موارد زیر از مقبولیت و رواج بیشتری برخوردار است. از این رو، به غیر از دسته‌بندی شش‌گانۀ گفته شده در بند قبل، ریسک‌ها و ادعاها بر مبنای الگوهای دیگری نیز در این کتاب طبقه‌بندی و ارائه شده‌اند:

• طبقه‌بندی بر اساس ریسک‌های پیش روی هر یک از عوامل پروژه؛
• طبقه‌بندی بر اساس نوع پروژه؛
• طبقه‌بندی بر اساس طرف‌های درگیر در پروژه که مسئول مدیریت ریسک‌های پروژه هستند؛
• بر اساس چرخه عمر و فازهای مختلف پروژه - قبل از شروع، حین اجرای موضوع پیمان و بعد از خاتمه پیمان؛
• بر اساس منشأ بروز ریسک؛
• بر اساس ساختار شکست پروژه.

رویکردی که در این مجموعه مدنظر بوده، ریسک‌ها را بر اساس تمامی‌دسته‌بندی‌های فوق شناسایی کرده و مورد تحلیل و پیشنهاد راهکار قرار داده است. بدین ترتیب مجموعه‌ای ارزشمند از ریسک‌ها شناسایی و گردآوری شده است. این مجموعۀ بسیار مفید می‌تواند مبنای بسیار خوبی از ریسک‌های رایج در پروژه‌های ساخت‌و‌ساز باشد که با روش‌های مختلف دسته‌بندی شده و قابلیت جست‌وجوی بر اساس پارامترهای مختلف را داراست. به‌عنوان نمونه می‌توان بر اساس موضوع ریسک (زمان، هزینه، کیفیت، ...)، زمان وقوع ریسک (پیش از انعقاد قرارداد، حین اجرای قرارداد و پس از خاتمه موضوع پیمان)، علت وقوع ریسک، اثر وقوع ریسک، ادعاهای متناظر قابل ارائه از سوی پیمانکار، به ساده ترین روش به جستجوی موضوعی در کتاب پرداخت. این مجموعه و بسیاری از مبانی اطلاعاتی و تحلیلی از طریق وب سایت شرکت «افرا تدبیر آرامیس» در دسترس می‌باشد.

6.واضح است در صورت عدم مدیریت صحیح ریسک‌های قرارداد، وقوع ادعا یا دعوی حقوقی امری اجتناب‌ناپذیر است و بر این اساس ادعاها در دو حالت زیر طبقه‌بندی شد‌ه‌اند:

•  ادعاهای قراردادی قابل رسیدگی مبتنی بر قوانین محاطی
• دعواهای خارج قراردادی قابل رسیدگی مبتنی بر قوانین محیطی و با مراجعه
• به دادگاه

در شش گامِ ذکر‌شده، نحوه و رویکرد این کتاب (و البته کتاب مکمل آن) تبیین شده است. این راهنما از منظر مؤلفان می‌تواند شاخص مناسبی برای نگارش و مدیریت یک قرارداد در مسیری امن ‌باشد تا بدین وسیله طرفین قرارداد و در نتیجه هدف اصلی یعنی پروژه، به سرمنزل مقصود برسند.

هر شخصی حقیقی یا حقوقی، چه در فرایندهای خرید سازمانی که خرید طی یک روند اداری و مستند رخ می‌دهد و چه در یک خرید ساده که خریدار به‌صورت ذهنی و از پیش تعیین‌شده هدف‌گذاری و اقدام خود را انجام می‌دهد، پنج گام طی می‌‌کند. اگر این گام‌ها به خوبی و یکی پس از دیگری دنبال نشود، نباید انتظار وقوع یک فرایند رضایت‌بخش خرید را داشته باشیم. این پنج گام در زبانی ساده به شرح زیر است:

1.مشخص کردن هدف از خرید؛

2. تعیین برنامه‌های اجرایی خرید و ویژگی‌های کاریِ منطبق بر هدف؛

3. شناسایی منابع مناسب جهت خرید؛

4. چگونگی انجام خرید و نحوه پرداخت به فروشنده؛

5. چگونگی دریافت محصول توسط خریدار و انطباق‌سنجی با خصوصیات ذاتی.

همه این موارد را می‌توان در سایه یک قرارداد هوشمندانه و مطمئن به خوبی دنبال نمود و البته در مقابل ممکن است مفاهیم اولیه و پایه‌ای از حقوق هر یک از طرفین قرارداد با سهل‌انگاری در مرحلۀ تنظیم یا مدیریت قرارداد به آسانی از دست برود. بر اساس تعریف پایه‌ای، پروژه‌ها نیز بر اساس مفهوم خرید خدمات با اهداف متفاوتی شکل می‌گیرند و فارغ از اینکه چه هدفی در پروژه‌ها طی می‌شود، لازم است پنج گام فوق به دقت در مورد آن‌ها رعایت و مدیریت شود.

بدون شک اجرای هر پروژه مستلزم رویارویی با ریسک‌هایی است که عدم توجه به آن‌ها می‌تواند موجبات آسیب به پروژه و در برخی مواقع شکست کامل آن را فراهم آورد. تشخیص این ریسک‌ها و تخصیص برنامه‌های مدیریت آن‌ها می‌‌تواند تا حدود زیادی پروژه‌ها را در مسیر برنامه‌ریزی‌های انجام شدۀ آن‌ها باثبات سازد، اما سؤالات دیگری نیز در این خصوص مطرح است:

1. منشأ ریسک‌های پروژه چیست؟
2. ریسک‌ها مربوط به کدام بخش از پروژه هستند؟
3. از کجا بفهمیم که ریسک‌ها به اندازه کافی شناسایی‌شده و تحت کنترل هستند؟

برای پاسخگویی به سؤالات فوق لازم است ابتدا به این موضوع بپردازیم که اساساً پروژه‌ها از چه اجزایی تشکیل شده‌اند. سپس با بررسی هر جزء از پروژه و ارکان مرتبط با آن‌ها می‌توان ریسک‌ها را شناسایی کرد و بر میزان تأثیرگذاری احتمالی آن‌ها بر پروژه آگاه شد. همچنین می‌توان دریافت که چه ریسک‌هایی ذاتاً بر دوش عوامل مختلف درگیر در پروژه نهاده شده و آیا می‌توان ریسک‌‌های بیشتری را حذف کرد، کاهش داد و یا به عوامل درگیر منتقل نمود؟ این موضوع در کتاب «جنگ اول» به‌طور مفصل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

ضمن اشاره به این نکته که کتاب‌های مجموعه دو جلدی «جنگ اول، صلح آخر» به‌طور منفرد هم قابل استفاده و بهره‌برداری کافی هستند، اما استفاده همزمان از آن‌ها می‌تواند نهایت بهره را برای ایجاد رویکرد مدیریت ریسک و ادعا و اطلاع از کلیۀ موضوعات چالش برانگیز در پروژه‌های اجرایی برای خواننده فراهم آورد. شاید بتوان گفت نقطۀ برتری این مجموعه دیدگاه و نگرشی است که همواره در طول نگارش مطالب مورد تأکید و پیگیری مؤلفان بوده است و آن عبارت ‌است از نگاهی یکپارچه و جامع‌نگرانه به دوگانه مدیریت ریسک - ادعا در پروژه.

این رویکرد مبتنی بر سه دیدگاه مدیریتی (مبتنی بر اسلوب‌های تجربه‌شدۀ مدیریت و البته متودولوژی مدیریت پروژه PMBOK)، دیدگاه فنی ( مبتنی بر ساختارها و الگوهای تحلیل فنی پروژه‌ها برای تسهیل مدیریت ادعاهای پیمانکاری) و دیدگاه حقوقی (مبتنی بر کلیۀ قوانین محیطی و محاطی جاری مرتبط با قراردادها و همچنین قراردادهای همسان منتشرشدۀ سازمان برنامه و بودجه کشور) می‌باشد. در ضمن ساختار این کتاب بر اساس بهترین تجربه‌های رخ‌داده در پروژه، پرونده‌های حقوقی در مورد ادعا و دعاوی پیمانکاران و کارفرمایان و با رویکردی کاملاً کاربردی در ادبیات مهندسی و حقوقی پروژه‌های کشور نگارش گردیده است.

با توجه به رویکرد این کتاب که نگرش پیمانکاری به ادعاها در مقابل ریسک‌های کارفرمایی است، مهم‌ترین مفاهیم و مراجع رایج در حوزۀ پیمانکاری کشور مورد کنکاش و بررسی قرار گرفته و در هر حوزه بررسی موشکافانه روی ادعاها صورت گرفته است. طبیعتاً مهم‌ترین مفاهیمی که یک پیمانکار با آن‌ها روبه‌روست عبارت‌ است از:

• شناخت مفهوم قرارداد؛
• شناخت جنبه‌های مختلف قراردادهای رایج در کشور؛
• شناخت اصول شرایط عمومی پیمان به‌عنوان مهم‌ترین مرجع مقررات اجرایی ساختمان (الزامی برای طرح‌های عمرانی در دولت)؛
• شناخت مبانی طرح ادعای پیمانکاری (که در مقابل ریسک‌های کارفرمایی مطرح است)؛
• مدیریت قرارداد به منظور تسهیل روند اجرای پروژه.

برای پوشش دادن تمامی موارد فوق، فصل‌بندی کتاب به‌صورت زیر انجام شده است:

در بخش دوم به سیر نگارش قرارداد در مسیر امن در قالب شش گام پرداخته شده است و با مطالعۀ آن انتظار می‌رود مخاطب به اصول اساسیِ قرارداد‌نویسی واقف گردد.

بخش سوم به بررسی نکات عمومی رایج در قراردادها به صورت یکپارچه و از جنبه‌های مختلف حقوقی، فنی و مدیریتی پرداخته است.

بخش چهارم به بررسی ماده به ماده موافقت‌نامه، شرایط عمومی و خصوصی پیمان مبتنی بر نشریه پر کاربرد 4311 سازمان برنامه و بودجه کشور پرداخته و هرماده را از جنبه‌های مختلف به طور موشکافانه مورد توجه قرارداده است. چرا که مواد شرایط عمومی و خصوصی پیمان می‌تواند راهگشای افرادی باشد که در زمینۀ قراردادی چه در بدنه کارفرمایی و چه در بدنه پیمانکاری مشغول به فعالیت‌اند.

در خاتمه این نوشتار اعلام می‌دارد که این کتاب برای اهداف زیر قابل استفاده است:

• روش‌های نگارش و تدوین یک قرارداد جامع و مانع برای پروژه‌های احداث؛
• شناسایی ریسک‌های رایج در پروژه‌های احداث با قابلیت جست‌وجوی موضوعی؛
• توجه به روش‌های پیشگیرانه و راهکارهای جبران ریسک‌ها پروژه‌های احداث؛
• دسته‌بندی ریسک‌های رایج پروژه‌ها به همراه دلایل و اثرات هر یک؛
• دسترسی به چک‌لیست مشکلات معمول و نکات قابل توجه در مراحل پیش از عقد قرارداد، پس از عقد قرارداد و پس از خاتمه پیمان؛
• مشاهده تفسیر موافقت‌نامه‌های رایج پروژه‌های مبتنی بر بودجه عمرانی؛
• تفسیر بند به بند شرایط عمومی پیمان و استخراج نکات قابل توجه و خلأهای موجود.

خواننده و مخاطب عزیز بایستی این نکته را در نظر داشته باشد که مطالعۀ کتاب پیش رو در کنار بررسی و اشراف بر کتاب "جنگ اول، با اشاره به ریسک‌های کارفرمایان برای مدیریت ادعاهای پیمانکاران " نهایت بهره‌بری را خواهد داشت.

باید اشاره کرد که برای نیل به هدف این کتاب، می‌توان راه‌هایی به تعداد نظرات صاحب‌نظران و افکار متفکران جست و از این روی تلاش شده است که از دیدگاه مؤلفان اما با رویکردی نوین و خاص و به شیوه‌ای گویا و رسا به مطالب نگریسته شود و به هر سوی وجود هرگونه نقصان در این مقال می‌تواند ناشی از دید و تجربه و دانش محدود مؤلفان این اثر باشد و نیاز به توسعه و تکمیل مستمر با کسب یاری از خداوند متعال و از صاحب‌نظران، اندیشمندان، حقوق‌دانان، مهندسان، مدیران و اهل فن خواهد داشت که خاضعانه دست خود را به سوی این ارباب نظر دراز می‌کنیم.

با توجه به هدف متعالی این مجموعه دو‌جلدی، مؤلفان در قالب شخصیت حقوقی با عنوان «افرا تدبیر آرامیس» و برند اختصاری «افرامیس»فعالیت خود را آغاز نموده‌اند و در مسیر یاری سازمان‌های کارفرمایی و پیمانکاری در موضوعات مشاوره، آموزش، پیاده‌سازی و هدایت پرونده‌های حقوق مهندسی گام بر‌می‌دارند.

در پایان این بخش سپاس می‌گوییم ایزد منان را که به ما این فرصت را داد تا به این مرحله از دانش برسیم و از هیچ محبتی دریغمان نکرد و در تمام مراحل زندگی ما را قوت قلب بود و سپاس فراوان می‌نهیم به دوستان و اساتید بزرگ، جناب آقای دکتر احسان‌الله اشتهاردیان، جناب آقای مهندس حسین معلومی، جناب آقای مهندس حکمت، جناب آقای مهندس رضا آزمایش، جناب آقای مهندس مزدک عبایی، جناب آقای مهندس شیخ بهایی، جناب آقای مهندس مجید قائمیان و همه دوستان دیگری که دلسوزانه و مشفقانه ما را در این مسیر یاری و همراهی نمودند. در ضمن از استاد گرامی جناب آقای دکتر ابراهیم اسماعیلی هریسی تشکر ویژه داریم، چراکه نگارش های حقوقی این استاد عظیم‌الشان در کتاب شرح تفصیلی پیمان، چون چراغی راهنما برای نویسندگان این کتاب بوده است و بارها در متن کتاب از آن استفاده شده و مورد استناد قرار گرفته است.

امیر بابایی لواسانی - مصطفی سلیمانی فر/ بهار 1400

جهت خرید این مجموعه دو جلدی اینجا کلیک نمایید .