کتاب استاندارد برنامه های رفاه، ایمنی و سلامت شغلی سازمان آتش نشانی (NFPA 1500) از سری کتاب های قرمز ایمنی آتش(6) اثر امیرنژاد ناشر فدک ایساتیس

سخن ناشر

    هرساله تعداد زیادی آتش سوزی در محیط‌های مختلف اداری، تجاری، مسکونی، صنعتی و کشاورزی روی می‌دهد که منجر به تلفات انسانی و خسارات سنگینی اقتصادی می‌شود.

    یکی از مهم‌ترین مباحث ایمنی در محیط کار، پیشگیری از آتش‌سوزی می‌باشد که تقریباً استاندارد مرجع، پیشرو و کاربردی در زمینه جلوگیری و مهار آتش، استاندارد‌های انجمن حفاظت از حریق آمریکا NFPA) (National Fire Protection Association: می‌باشد.

    انجمن حفاظت از حریق (NFPA) در سال ۱۸۹۶ میلادی به عنوان یک سازمان غیر انتفاعی توسط گروهی از متخصصان بیمه در شهر نیویورک تأسیس شد. ماموریت و هدف اصلی از تشکیل این انجمن بالا بردن سطح کیفیت و ایمنی زندگی با ارائه راهنماها و استاندارد‌های به روز ایمنی حریق، انجام پژوهش‌های علمی دقیق و گسترده، آموزش و معرفی تجهیزات و سیستم‌های جدید شناسایی، کنترل و مبارزه با آتش است تا نهایتاً حوادث انسانی و تجهیزاتی ناشی از آتش‌سوزی در سراسر جهان کاهش یابد.

    انجمن NFPA مدافع و پیشرو در زمینه پیشگیری از آتش‌سوزی بوده و یک منبع معتبر در بالا بردن امنیت عمومی در جوامع و سازمان‌ها به شمار می‌آید. این انجمن دارای بیش از 300 کد و استاندارد بوده که بصورت دائمی در حال توسعه و منتشر نمودن آنها با در نظر گرفتن و به حداقل رساندن اثرات آتش سوزی و دیگر خطرات مرتبط می‌باشد. تاکنون بیش از 75000 نفر از سراسر جهان عضو NFPA می‌باشند. NFPA دارای چهار دفتر منطقه‌ای در آسیا و جنوب اقیانوس آرام (دفتر چین)، اروپا (دفترآلمان) آمریکای لاتین و حوزه کارائیب (دفتر پرو) و خاورمیانه و آفریقا (دفتر آفریقای جنوبی) می‌باشد.

NFPA مطالب آموزشی و راهنماهای ایمنی برق و ایمنی حریق را در قالب‌های متنوع آموزشی، پژوهشی برای مخاطبین مختلف اعم از مردم عادی، کودکان، متخصصان و ... تولید کرده و نقش بسزایی در ارتقا ایمنی حریق در جوامع داشته است.

    راهنماها و استاندارد‌های NFPA در بسیاری از شرکت‌های خدماتی، تولیدی، صنعتی، پالایشگاهی، نیروگاهی، معادن و فلزات، ساختمان‌سازی و عمران، بیمه، مراکز بهداشتی درمانی، مراکز آموزشی، و ... کاربرد داشته و به شکل مداوم بازنگری و به‌روز می‌شود.

    انتشارات فدک ایساتیس به عنوان یکی از مراکز باسابقه و معتبر در زمینه نشر کتب دانشگاهی، علمی و پژوهشی تلاش دارد جهت افزایش آگاهی ایمنی عمومی، حفاظت از سلامت مردم و نیز ارتقا سیستم‌های تخصصی ایمنی و حفاظت از حریق در صنایع مختلف کشور، مجموعه پرکاربرد و به روز استانداردهای NFPA با برند "سری کتاب‌های قرمز ایمنی آتش" را به کمک متخصصین ایمنی حریق با ترجمه روان تهیه و منتشر نماید.

    در مرحله اول از سری کتاب‌های قرمز ایمنی آتش NFPA، هفت راهنما واستاندارد پرکاربرد، مهم و جدیدترین ویرایش NFPA شامل: NFPA 10 (استاندارد خاموش‌کننده‌های قابل حمل آتش) NFPA 11 (استاندارد کف‌های آتش‌نشانی) NFPA12 (استاندارد خاموش‌کننده گاز دی‌اکسید کربن)، NFPA 25 (استاندارد بازدید، آزمون و تعمیرات سیستم‌های اطفا حریق مبتنی بر آب) NFPA 70B (توصیه‌های (ایمنی) تعمیر و نگهداری تجهیزات برقی)، NFPA 1500 (استاندارد برنامه‌‌های رفاه، ایمنی و سلامت شغلی سازمان آتش‌نشانی) و استاندارد NFPA 1600 (استاندارد مدیریت پایداری، شرایط اضطرار و بحران) ترجمه و منتشر شده است.

   انشالله در آینده نزدیک سری دوم از استانداردهای پرکاربرد NFPA در قالب سری کتاب‌های قرمز نیز ترجمه و تقدیم شما عزیزان و مخاطبین گرامی می‌شود.

با تشکر

مجید رضا زرویی

مدیر انتشارات فدک ایساتیس

پاییز 1399

مقدمه

استاندارد NFPA 1500

برنامه ایمنی، بهداشت و سلامت شغلی آتش‌نشانان ویرایش 2018

    نکته مهم: این سند NFPA برای استفاده جهت نکات مهم و رفع‌کننده مسئولیت‌های قانونی تهیه شده است. این نکات و موارد رفع‌کننده مسئولیت در همه نشریه‌های که حاوی این سند هستند، وجود دارند و ممکن است تحت عنوان «نکات مهم و سلب مسئولیت مربوط به استانداردهای NFPA» مشاهده شوند. این نکات و موارد را همچنین می‌توان در www.Nfpa.org/disc/Laimers مشاهده کرد یا می‌توان آن را از NFPA درخواست نمود.

    به روزرسانی‌ها، تغییرات و ویرایش‌های آینده: ویرایش‌های جدید کُدها، استانداردها، فعالیت‌های توصیه شده و راهنمایی‌های NFPA (استانداردهای NFPA) طی چرخه‌های بازنگری برنامه‌ریزی شده با فاصله‌های زمانی معین ارائه می‌شوند.

    این ویرایش ممکن است توسط ویرایش بعدی جایگزین شود (با آمدن ویرایش جدید، نسخۀ قبلی اعتبار خود را از دست می‌دهد) یا ممکن است خارج از چرخۀ زمان‌بندی شده برای بازبینی، از طریق ارائه اصلاحات موقتی آزمایشی (TIAs)، اصلاح شود. یک استاندارد رسمی NFPA در هر نقطه‌ای از زمان شامل ویرایش کنونی سند به همراه TIAs و فهرست غلط‌ها (غلط‌نامه) می‌باشد. برای تأیید این موضوع که این سند ویرایش جدید (جاری) می‌باشد یا برای تعیین اینکه این سند توسط TIAs یا غلط‌نامه اصلاح شده است یا خیر، لطفاً از مشاورۀ National Fire Codes Subscription Service یا «فهرست استانداردها و کدهای NFPA» در WWW.nfpa.org/docinfo بهره ببرید. علاوه بر TIAs و Errata (غلط‌نامه)، صفحات اطلاعات سند هم شامل گزینه‌ای برای وارد کردن (Sign up) تغییرات و هشدارها جهت اسناد می‌باشد و در تهیه ویرایش بعدی از آنها استفاده می‌شود.

    توجه: علامت * بعد از عدد یا حرف در پاراگراف نشان‌دهنده موارد تشریحی دربارۀ پاراگراف می‌باشد که در پیوست A آمده‌اند.

    علامت [ ] در پی یک بخش یا پاراگراف نشان می‌دهد که موارد ارائه شده از یک سند NFPA دیگر گرفته شده‌اند. برای کمک به کاربر، عنوان کامل و ویرایش منبع اسناد برای استخراج‌ها در بخش‌های الزامی سند، در فصل 2 ارائه می‌شوند و موارد مربوط به استخراج‌ها در بخش‌های اطلاعاتی در پیوست G آمده‌اند. متن استخراج شده ممکن است از نظر انسجام و شیوه ارائه مطالب، ویرایش شوند و ممکن است شامل بازنگری مرجع‌های پاراگراف داخلی و سایر مرجع‌ها باشند. درخواست‌ها برای تفسیرها و یا بازبینی‌های متن استخراجی باید برای مسئول کمیته فنی برای سند منبع ارسال شوند.

اطلاعات مربوط به نشریه‌های مرجع را می‌توانید در فصل 2 و پیوست G مشاهده نمایید.

فهرست مطالب

 فصل 1         

مدیریت استفاده از این استاندارد    1

1.1    حوزة كاربرد اين استاندارد 2

1.2    هدف   2

1.3    کاربرد   2

1.4    معادل‌سازی (همساني قوانين)   2

1.5    الزامات سازگاری و انطباق   3

فصل 2        

نشریه‌های مرجع    5

2.1    عمومی   6

2.2    نشریه‌های NFPA   6

2.3    سایر نشریه‌ها   8

2.4    مراجع برای اقتباس در بخش‌های اجباری و الزام‌آور   10

فصل 3        

تعریف‌ها   13

3.1    عمومی   14

3.2    تعریف‌های رسمی NFPA   14

3.3    تعریف‌های عمومی   15

 فصل 4        

مدیریت ادارۀ آتش‌نشانی    31

4.1    بیانیة سازمانی ادارۀ آتش‌نشانی   32

4.2    طرح و برنامۀ مدیریت خطر   32

4.3    خط مشی ایمنی و بهداشت   33

4.4    نقش‌ها و مسئولیت‌ها   33

4.5    کارگروه ایمنی و بهداشت شغلی   34

4.6    ثبت‌ها (سوابق و مستندات)   35

4.7    انتصاب افسر ایمنی و بهداشت   36

فصل 5        

آموزش ويادگيري شغلی و توسعة حرفه‌ای   37

5.1    الزامات عمومی   38

5.2    صلاحیت اعضا   39

5.3    الزامات آموزش   39

5.4    آموزش و تمرین حرفه‌ای عملیات‌های ویژه   40

5.5    مهارت اعضا   41

5.6    فعالیت‌های آموزشی (تمرین شغلی)   41

فصل 6        

خودروها و تجهیزات آتش‌نشانی و راننده‌ها/ کاربران   43

6.1    دستگاه‌های(خودروها) آتش‌نشانی   44

6.2    راننده‌ها/ کاربران خودرو‌های ادارة آتش‌نشانی   45

6.3    سوار شدن خودروهای آتش‌نشانی   47

6.4    بازدید، نگهداری و تعمیر دستگاه‌های آتش‌نشانی   48

6.5    ابزارها و تجهیزات   48

فصل 7        

لباس و تجهیزات حفاظتی   51

7.1    عمومی   52

7.2    لباس حفاظتی برای خاموش‌کردن آتش سازه‌ای   53

7.3    لباس‌های حفاظتی برای نزدیک شدن به آتش در عملیات‌های اطفای حریق   54

*7.4  لباس حفاظتی برای عملیات‌های فوریت‌‎های پزشکی   55

*7.5  لباس حفاظت شیمیایی برای عملیات‌های اضطراری مواد خطرناک   55

7.6    بازدید، نگهداری و امحای لباس حفاظت شیمیایی   60

7.7   لباس و تجهیزات حفاظتی برای خاموش‌کردن آتش در فضای باز   61

7.8    مجموعه‌های حفاظتی برای عملیات‌های فنی نجات   61

7.9   لباس و تجهیزات حفاظتی برای عملیات‌های آب سطحی   62

7.10    برنامة حفاظت تنفسی   63

7.11    هوای تنفس   64

7.12  تجهیزات حفاظت تنفسی   64

7.13    آزمایش انطباق (فیت تست)   65

7.14   استفاده از حفاظت تنفسی (رسپیراتورها)   66

7.15   کپسول‌های SCBA   66

7.16    سیستم ایمنی اعلام خطر شخصی (PASS)   68

7.17   طناب نجات و اجزای سیستم آن   68

7.18    حفاظت از صورت و چشم   69

7.19   حفاظت شنوایی   69

7.20   لباس و تجهیزات حفاظتی موجود و جدید   70

فصل 8        

عملیات‌های اضطراری   71

8.1   مدیریت رویداد   72

8.2    ارتباطات   73

8.3    مدیریت منابع انسانی (CRM) حین اجرای عملیات‌های اضطراری   74

8.4    مدیریت خطر حین اجرای عملیات‌های اضطراری   74

8.5   مسئولیت‌پذیری شخصی حین اجرای عملیات‌های اضطراری   75

8.6    عملکرد اعضا در حوادث اضطراری   76

8.7  محدوده‌های کنترل خطر   78

8.8   مداخلة سریع برای نجات اعضا   79

8.9   توانبخشی (احیا) در زمان اجرای عملیات‌های اضطراری   82

8.10   صحنه‌های خشونت، آشوب‌های شهری یا تروریسم   82

8.11   تجزیه و تحلیل پس از حادثه   83

فصل 9        

مدیریت حادثۀ ترافیکی (تصادفات)    85

9.1   ذخیره   86

9.2   عملیات‌های اضطراری در حادثة ترافیکی   86

9.3   استقرار خودروهای آتش‌نشانی و تجهیزات هشداردهنده   86

*9.4   استفاده از خودرو‌های آتش‌نشانی برای مسدودکردن مسیر   86

فصل 10       

ایمنی امکانات(ساختمان و تاسيسات)   89

10.1   استانداردهای ایمنی   90

10.2   بازدیدها   91

*10.3   نگهداری و تعمیرات   91

فصل 11        

الزامات پزشکی و جسمانی (فیزیکی)   93

11.1   الزامات پزشکی   94

11.2   الزامات آمادگی جسمانی (فیزیکی)   94

11.3   سلامتی و آمادگی جسمانی   95

11.4   محرمانگی سوابق سلامتی افراد   95

11.5   کنترل عفونت   95

11.6   پزشک ادارۀ آتش‌نشانی   96

11.7   آمادگی برای ارزیابی‌های ادای وظیفه   96

فصل 12        

برنامه‌های بهداشت و سلامت رفتاری   97

12.1   برنامه‌های سلامت رفتاری   98

12.2   برنامة سلامت   99

فصل 13       

مواجهه شغلی با حوادث استرس‌زا   101

13.1   عمومی   102

فصل 14        

قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های سمّی موجود در آتش   103

14.1   آموزش شغلی   104

14.2   پیشگیری و کاهش   104

14.3   تمیزکاری و نگهداری   104

14.4   کاهش میزان قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های سمّی موجود در آتش   104

14.5   قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های سمّی موجود در آتش پس از وقوع حادثه   105

14.6    الزامات گزارش میزان قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های سمّی   105

پیوست‌ها    107

یوست A   موارد تشریحی   108

پیوست B   پایش و پیروی از برنامۀ، ایمنی، بهداشت حرفه‌ای و  سلامت خدمات آتش‌نشانی   169

B.1    سازگارسازی (تطابق) طرح مدیریت   169

B.2    کاربرگ برنامه خوب بودن، ایمنی و سلامت (بهداشت) حرفه‌ای خدمات آتش‌نشانی   169

B.3    برآورده کردن الزامات مدیریت خطر   211

پیوست C   ارزیابی‌ خطرساختمان   212

پیوست D   عوامل برنامة مدیریت ريسك   213

D.1   طرح مدیریت ريسك   213

D.2   نمونة طرح مدیریت ريسك   214

پیوست E   اطلاعات PPE (وسایل حفاظت فردی) مواد خطرناک   217

E.1   حفاظت فراهم شده برای اعضای ادارة آتش‌نشانی حاضر در حادثة مواد خطرناک   217

E.2   اطلاعات مورد نیاز PPE برای عملیات اضطراری (شرایط اضطراری)   218

پیوست F   نمونة چک لیست‌های بازرس (بازدیدکننده) ساختمان(تاسيسات و ابنيه)     223