کتاب مداخله در خودکشی بر اساس رویکرد شناختی - رفتاری اثر سجاد پناهی فر، شادی عرب نژاد

فهرست

مقدمه. 7

فصل اول: خودکشی.. 9

واژه خودکشی.. 9

انواع خودکشی.. 9

مفاهیم مربوط به خودکشی.. 11

رویکرد شناختی-رفتاری.. 11

فصل دوم: عوامل مهم و خطرناک پیش‌بینی‌کننده اقدام به رفتار خودکشی.. 15

عوامل خطر در خودکشی.. 15

سبک دلبستگی.. 15

افسردگی.. 17

اختلالات شخصیت... 18

اعتیاد. 19

فصل سوم: پیشگیری در خودکشی.. 21

اهمیت و پیشگیری.. 21

پیشگیری اولیه. 21

پیشگیری ثانویه. 25

ارزیابی خطر خودکشی.. 25

 مداخله در خودکشی در صحنه اقدام. 27

پیشگیری سطح سوم. 29

فصل چهارم: مداخلات روان‌شناختی.. 31

تکنیک‌های شناختی رفتاری.. 31

سنجش اولیه. 31

تکنیک ABC.. 34

 شناسایی خطاهای شناختی و روش‌های مقابله با آن. 35

 تکنیک پیکان رو به پایین.. 39

 تکنیک شواهد تاییدکننده و شواهد ردکننده. 40

 تکنیک فلش کارت... 42

  مهارت حل مسئله. 43

 تکنیک بهداشت خواب... 44

 تکنیک آرمیدگی (ریلکسیشن). 45

 تکنیک توجه برگردانی.. 47

آموزش تنفس دیافراگمی.. 48

 مهارت گوش دادن. 49

فصل پنجم: ابزار سنجش در خودکشی.. 55

سنجش اولیه. 55

پرسشنامه سبک دلبستگی.. 55

پرسشنامه افسردگی.. 58

پرسشنامه طرحواره. 63

اعتبار و پایایی.. 73

مقیاس سنجش افکار خودکشی.. 75

مقیاس سنجش افکار خود آیند. 80

جملات ناتمام راتر. 84

آزمون بالینی چند محوری میلون ۳. 87

منابع. 96

کتاب شناسی.. 96

مقدمه

یکی از مهم‌ترین عوامل مرگ‌ومیر در جوامع مسئله خودکشی می‌باشد که این موضوع تبدیل به یک مسئله بزرگ در جهت سلامت عمومی جامعه شده است. اهمیت بررسی و اثرات مخرب آن در ساختار جامعه به‌منظور حفظ سلامت روح و روان افراد، جوامع را بر آن داشته که به کمک متخصصین برای کاهش این امر، اقدامات موثری را انجام دهند. بر این اساس تحقیقات و پژوهش‌های زیادی در این زمینه صورت گرفته که اکثر آن­ها‌ به بررسی مهم‌ترین متغیرهایی که با خودکشی و افکار خودکشی مرتبط هستند پرداخته‌اند. از جمله مهم‌ترین این عوامل می‌توان به افسردگی، اعتیاد، سبک دلبستگی و همچنین اختلالات شخصیت (اختلال شخصیت مرزی) اشاره کرد. از آن­جایی ‌که در بیشتر آمارها با توجه به تحقیقات صورت­گرفته نشان داده که اکثر این افراد افسرده یا معتاد می‌باشند و با بررسی تاریخچه خانوادگی آن‌ها می‌توان به سبک‌های ناکارآمد تربیتی این دسته افراد اشاره کرد که در شکل‌گیری باورهای ناکارآمد و خود آسیب‌رسان و سبک الگوی تربیتی‌شان بیشترین نقش را داشته‌اند. بر این اساس جهت درمان این دسته از افراد رویکردهای مختلفی وجود دارد از جمله رویکرد رفتار درمانی،شناخت درمانی،دلبستگی درمانی و...

   یکی از مهم­ترین و موثرترین این رویکردها، رویکرد شناختی – رفتاری می­باشد. این رویکرد معتقد است که آن­چه باعث ایجاد رفتار و احساس ناخوشایند در یک موقعیت می­شود در حقیقت نوع تفکر افراد می­باشد. نوع تفکر آن­هاست که مشخص می­کند در یک موقعیت احساس و رفتار خوشایند یا ناخوشایندی داشته باشیم. بر این اساس با توجه به رسالت رویکرد شناختی –رفتاری که با ارایه یک­سری تکنیک‌ها، باورهای ناکارآمد و خود آسیب‌رسان را شناسایی، آن­ها را مورد سنجش و آزمایش قرار می‌دهد، در نهایت فرد به یک بینش واقع‌بینانه‌ای نسبت به‌موقعیت‌های مختلف زندگی می‌رسد و به‌نوعی سبک زندگی خود را با توجه به داشته‌هایش تغییر می‌دهد به ارایه تکنیک‌های این رویکرد پرداخته است.

آن­چه در این کتاب تشریح شده است، مروری است بر اطلاعات حاصل از تحقیقات علمی و مستند درباره خودکشی. در این کتاب، رویکرد شناختی – رفتاری به درمان، به‌صورت یک الگوی راهنما، توضیح داده‌شده است. سازمان‌بندی فصل‌ها و شیوه­ برخورد با مسئله، به‌گونه‌ای است که استفاده از مطالب را آسان ساخته است، اما این بدان معنی نیست که نیازی به آموزش منظم و دوره کارآموزی، زیر نظر یک متخصص بالینی کارآزموده، وجود ندارد. راهبردها و تکنیک‌های درمانی باید در یک مرکز علمی و بالینی فراگرفته شوند و براساس فیدبک (پسخوراند)، دقت و ظرافت‌های موجود در کاربرد آن‌ها، موردتوجه قرار گیرند. این کتاب برای متخصصان روان‌شناسی و روان‌پزشکی نوشته شده است.

در نهایت، امیدواریم این کتاب برای کسانی­که در این حوزه فعالیت می‌کنند یا علاقه‌مند هستند، مفید و سودمند باشد و ما را از نظرات و بازخوردهای خودآگاه سازند.

سجاد پناهی ­فر

شادی عرب‌نژاد