فهرست

مقدمه...9

فصل اول: مهارت مسئولیت‌پذیری.10

در ‌تصمیم‌گیری‌ها بر مسئولیت فردی تأکید کنید. 14

استفاده از عواقب طبیعی و منطقی.. 15

از پاداش‌ها استفادۀ بجا کنید. 15

سعی کنید از پاداش‌های غیرمادی استفاده کنید. 16

احترام به حقوق ديگران.. 16

مفهوم مسئوليت‌پذيری برای کودک... 17

برقراری ارتباط صحيح.. 17

الگوبودن والدین.. 17

نکته پایانی.. 19

فصل دوم: مهارت ‌تصمیم‌گیری..20

مراحل ‌تصمیم‌گیری منطقی.. 21

مرحله اول: مشخص‌کردن موقعیت تصمیم‌گیری.. 21

مرحله دوم: شناسایی حق انتخاب‌های موجود در یک موقعیت... 21

مرحله سوم : ارزیابی انتخاب‌های موجود 21

مرحله چهارم: انتخاب بهترین حق‌انتخاب و برنامه‌ریزی برای اجرای تصمیم. 21

مرحله پنجم : اجرای تصمیم و ارزیابی آن.. 22

چطور اتاق خواب كودك را بچينيم؟ 22

فصل سوم: تفکر نقاد..25

ضرورت تفکر انتقادی.. 26

تفکر انتقادی چه کاربردی در زندگی فرزندان ما دارد؟ 27

چه مواردی مانع از رشد تفکر انتقادی در فرزندان‌ می‌شود؟ 27

عدم وجود اعتماد و حمایت والدین..28

صرفاً یک پاسخ صحیح وجود دارد..28

تبعیت از قواعد از پیش تعیین‌شده 28

تفکر منفی.. 28

پرهیز از خطر یا ترس از شکست... 29

پرهیز از تجربۀ موقعیت‌های جدید. 29

چند توصیه برای تقویت تفکر نقادانه در کودکان.. 30

جایگاه و ضرورت مهارت تفکر انتقادی در تعلیم و تربیت... 32

راهكارهای پرورش تفكر نقادانه مخصوص مربیان و نوجوانان.. 33

پرورش مهارت‌های تفکر انتقادی.. 34

آموزش مبتنی بر گفت‌و‌گو. 36

بهره‌گیری از فنون طرح پرسش.... 36

فصل چهارم: مهارت تفکر خلاق.38

پرورش خلاقیت در کودکان.. 39

چگونه تفکر خلاق کودکان را افزایش دهیم؟ 41

پرسش‌های باز 41

دستیابی به درک عمیق‌تر از راه هنر. 42

حرکت‌های جادویی.. 42

بازی «تصور کن». 42

شیوه‌های شاعرانه. 43

الگوهای بازی – هیجان انگیز. 43

خانواده و مدرسه. 44

بارش مغزی.. 44

فصل پنجم: تربیت جنسی..45

سوء استفاده و آزار جنسی.. 48

توصیه‌های مهم به والدین برای مقابله با تجاوز به کودکان.. 49

مراحل رشد جنسی کودکان و نوجوانان.. 51

فصل ششم: مهارت حل مسئله..56

تعريف مهارت حل مسئله. 58

مراحل مهارت حل مسئله. 58

1- جهت‌گيری كلی نسبت به مسئله. 58

2- شناسايی كامل مشكل.. 59

3- به دست آوردن راه‌حل‌های متعدد (بارش مغزی) 59

4- ارزيابی راه‌حل‌ها 60

5- اجرای راه‌حل و بازبينی.. 60

فصل هفتم: ارتباط مؤثر.62

مهارت‌های اصلی.. 63

مهارت‌های کلامی.. 63

مهارت گوش‌دادن.. 63

مهارت صحبت‌کردن.. 64

مهارت‌های غیرکلامی.. 65

مهارت‌های صوتی.. 66

مهارت‌های غیرصوتی.. 66

مهارت‌های برقراری روابط صمیمانه با دیگران و دوست‌یابی.. 66

استقلال درونی.. 67

قاطعیت... 67

خودفاش‌سازی یا گشودگی.. 68

همدلی.. 68

حمایت‌گری.. 69

تساوی.. 69

مثبت‌گرایی.. 69

مهارت‌های سازگاری با دیگران.. 69

فصل هشتم: جرأت‌ورزی و مهارت نه گفتن.70

فشار روانی.. 72

چند روش عملی برای جرأت‌مند شدن.. 74

چند نمونه از «نه گفتن» منطقى و معنى‌دار 75

روش بازتابی.. 75

 گفتن نه همراه با دليل.. 75

طرح يك پيشنهاد ديگر. 75

 نه گفتن همراه با پرس‌وجو براى يافتن كارى ديگر. 75

موقعيت ساده و خاص خود را تكرار كنيد، بدون هيچ شرح و توضيحی.. 76

 خلع سلاح. 76

 عوض كردن موضوع صحبت... 76

برای تقويت مهارت نه گفتن به موارد زير عمل كنيد. 76

فصل نهم: مدیریت خشم..78

نشانه‌های خشم. 79

برخی از انواع پرخاشگری در انسان.. 79

شیوه‌های ابراز خشم. 79

مراحل کنترل خشم. 80

مرحله اول: خودآگاهی هیجانی.. 80

مرحله دوم: خنثی کردن خشم. 80

مرحله سوم: قاطعیت... 83

فصل دهم: مدیریت استرس.85

اهمیت استرس... 85

نشانه‌های استرس... 86

انواع استرس... 87

نمونه‌هایی از ریزاسترس‌های زندگی خانوادگی.. 88

منابع استرس... 90

منحنی استرس– عملکرد 91

تأثیر استرس بر انسان.. 92

ویژگی‌های شخصیت‌های مقاوم در برابر استرس... 93

عوامل به‌وجود آورندۀ استرس... 93

عوامل تأثیرگذار بر تجربۀ استرس... 94

امکان کنترل طول دورۀ فشار روانی.. 96

شیوه‌های کلی مقابله با استرس... 96

راهکارهای مدیریت استرس... 98

آموزش مسئله‌گشایی(حل مسئله) 105

آرام‌سازی.. 106

چگونه‌ می‌توان از استرس پیشگیری کرد؟ 107

توصیه‌های ساده و عملی برای مدیریت استرس... 109

تکنیک‌های توجه برگردانی.. 112

فصل یازدهم: مهارت همدلی و خودآگاهی. 113

مقدمه. 113

تعریف همدلی.. 114

راه‌هاي رسیدن به همدلی.. 115

درك چارچوب ذهنی دیگران.. 115

کنترل احساسات و هیجان.. 116

گوش‌دادن.. 116

چهار فن براي دقیق شنیدن.. 117

هماهنگی.. 117

خودآگاهي.. 119

خويشتن‌پنداري.. 121

موانع خودآگاهي.. 122

ابعاد خود 122

منابع.. 127