فهرست
مقدمه. 9
فصل اول: کلیات... 11
الف) تعاملات زوجين.... 13
ب- ويژگيهاي فردي هر يك از همسران... 14
ج- رويدادهاي زندگي.... 16
د) بافت....... 16
فصل دوم: برنامههاي توانمندسازي زوجین.. 19
تاريخچه برنامههاي توانمندسازي زوجین.... 23
معرفی برنامههاي توانمندسازي زوجین.... 25
1- انجمن توانمندسازي ازدواج براي زوجين (ACME).. 26
2- توانمندسازي ارتباط (RE).. 27
3-کارگاه همافزایی تعاملی انریچ (ENRICH).. 29
4- برنامه توانمندسازي ارتباط و تعهد زوجين CARE.... 30
محتواي برنامه توانمندسازي ارتباط و تعهد زوجين.... 31
5- برنامه آموزش توانمندسازي ازدواج (TIME).. 32
محتواي برنامه آموزش توانمندسازي ازدواج.... 33
6- برنامه پيشگيري و توانمندسازي رابطه(PREP).. 36
7- برنامه آموزش توانمندسازي مهارتهاي مقابلهاي CCET)). 38
مقابله فردي و كيفيت و ثبات زندگي زناشويي.... 39
محتوای برنامه آموزش توانمندسازي مهارتهاي مقابلهاي CCET... 42
8- برنامه توانمندسازي مبتني بر اميدواري (HFCA).. 47
تقويت اميدواري با استفاده از راهبرد ايجاد عشق، کار و ايمان... 49
ارزيابي، مبناي برنامه HFCA..... 51
اصلاح پيوندهاي عاطفي آسيبديده.. 53
9- برنامه توانمندسازي زوجین گلاسر... 55
محورهای اصلی نظریه انتخاب...... 57
نیازها. 58
نياز به بقا. 58
نیاز به عشق و تعلقخاطر: هسته ژنتيكي يك ازدواج شاد.. 58
نياز به قدرت...... 59
آزادي: نيازي كه ازدواج را به چالش ميكشد... 60
تفريح: نيازي كه سهلتر از ساير نيازها در ازدواج تامين ميشود.. 61
دنياي کيفي.... 61
فصل سوم: برنامه توانمندسازي زوجین گلاسر. 65
داستان جان و مرديت....... 68
درس اول: کنترل بيروني زندگی مشترک را نابود میکند.. 70
داستان تام و ژانت....... 73
درس دوم: ما همه رفتارهايمان را انتخاب ميکنيم.. 76
داستان دن و کارن... 80
درس سوم: هرگز از هفت عادت مخرب استفاده نکنيد.. 82
داستان مارک و راشل.... 86
درس چهارم: آشنايي با دنياي کيفي همديگر... 87
داستان ران و بورلي.... 91
درس پنجم: رفتار كلي.... 93
داستان آماندا و سام.. 96
درس ششم: با كمي خلاقيت ميتوانيد از ازدواجتان مراقبت كنيد.. 98
داستان جيم و سارا 101
درس هفتم: با كمي احتياط،آنچه را كـه بـراي ازدواجتان انجام ميدهيد
با فرزندانتان در میـان بگذارید .102
دلخوري حيوانات اهلی.... 103
داستان گوردون و مرسدس....... 111
درس هشتم: با روشهاي جديد، صميميت جنسيتان را بهبود بخشيد.. 113
فصل چهارم: برنامه توانمندسازی زوجين انریچ. 117
جلسهی دوم: آموزش چارچوبدهي مجدد شناختي.... 120
ضميمه.. 125
جلسهی سوم: آموزش صميميت....... 126
تکليف روز اول: صميميت جسمي.... 130
تکليف روز دوم: صميميت ارتباطي.... 130
تکليف روز سوم: صميميت اجتماعي- تفريحي (فعاليت اوقاتفراغت و دوستان). 130
تکليف روز چهارم: صميميت معنوي..... 131
تکليف روز پنجم: صميميت جنسي.... 131
تکلیف روز ششم: صمیمیت عقلانی.... 131
ضميمه.. 131
جلسهی چهارم: آموزش بهبود ارتباط جنسي.... 132
جلسهی پنجم: آموزش حل تعارض و حل مساله.. 134
فرآيندهاي حل تعارض........ 137
قواعد حل تعارض........ 139
مقررات مربوط به شنونده.. 139
اصولي که گوينده بايد بهخاطر داشته باشد... 140
فرآيند حل مساله.. 141
تشخيص و فرمولبندي مساله.. 143
ايجاد راهحلهاي تازه.. 144
جلسهی ششم: مديريت منزل... 145
کاهشدادن رفتارهاي نامطلوب در کودکان... 146
استفاده از خاموشي.... 147
پاداشدادن به رفتار مطلوب ناهمساز.. 147
محرومکردن از پاداش....... 148
فهرست منابع. 149
مقدمه
اغلب افراد روزی ازدواج میکنند. تشکیل زندگی و سروسامان گرفتن رویایی شیرین است که اغلب افراد در سر میپرورانند و دوستدارند همراه و همسفری بیابند که در کنار وی زندگی عاشقانهای را تجربه نمایند.
روزهای نخست زندگی مشترک برای اغلب زوجین بسیار شیرین و بهیاد ماندنی است، اما برخی از همسران بهتدریج و درگذر زمان عشق و علاقه خود را بههمدیگر از دست میدهند. آنان دیگر مثل گذشته بههم ابراز علاقه نمیکنند، با هم گفتوگو نمیکنند، مسایل و مشکلات از محبت میان همسران میکاهد، آنان در تکرار روزها و لحظهها گم میشوند و در سراشیبی زندگی بدون علاقه قرار میگیرند. بسیاری از آنان آرزو دارند که ایکاش میشد همچون گذشته بههمدیگر عشق بورزند، اما نمیدانند چه باید بکنند. فرزندان، دوستان و کار، جای روابط صمیمانه همسران را میگیرد. اما چه باید کرد؟ چگونه میتوان از عشق و علاقه میان همسران مراقبت کرد؟
از سوی دیگر برخی از همسران نیز همچون روزهای نخست زندگی مشترک بههم عشق میورزند و روابط محبتآمیزی دارند. بهنظر میرسد آنان از مهارتهایی برخوردارند که موجب پایداری روابط زناشویی و تداوم علاقهی آنها بههمدیگر شده است.
خوشبختانه مهارتهایی را که زوجین موفق از آن برخوردارند، میتوان آموزش داد و عشق و احترام را به زندگی همسران هدیه کرد. يکي از مهمترين بخشهاي سياست جديد حوزهی خانواده، طراحي و حمايت از برنامههای توانمندسازي زندگی زناشویی است. اين سياست در بسياري از کشورهاي دنيا همچون استراليا، آلمان، سنگاپور و ايالاتمتحدهی آمريکا مورد توجه و حمايت قرارگرفته است. در این کشورها، سياستگذاران درصددند تا برنامههايي را طراحي و اجرا نمايند که به زوجين مبتلا به مشکلات زناشويي کمک نمايند و روياي دستيابي به زندگي زناشويي موفق و پايدار را تحقق بخشند.
در این کتاب سعی بر آن است که برنامههای توانمندسازی زوجین تعریف و انواع این برنامهها معرفی گردند و سپس به نقش برنامههای توانمندسازی زناشویی در بهبود زندگی همسران پرداخته شود. بنابراین ابتدا تاریخچه این برنامهها ارایه شده، سپس چند برنامهی توانمندسازی زناشویی که شواهد تجربی اثربخشی آنها را مورد تایید قرار دادهاند، معرفی شدهاست.
در ادامه برنامه توانمندسازی زناشویی گلاسر مبتنی بر نظریه انتخاب ارایه شده است. این برنامه در 8 جلسه به زوجین آموزش میدهد که چگونه زندگی زناشویی شاد و موفقی را تجربه نمایند. در هر جلسه ابتدا داستان زندگی زوجی آمده که با مشکلات زناشویی مواجهند. سپس در غالب یک درس علت بروز مشکلات زناشویی در زندگی مشترک آنان مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.
در فصل پایانی کتاب نیز برنامه توانمندسازی زناشویی انریچ معرفی شده است. این برنامه در 6 جلسه به آموزش مهارتهای مورد نیاز جهت توانمندسازی همسران پرداخته است.
مخاطبین این کتاب مشاوران و روانشناسانی میباشند که میخواهند به زوجینی کمککنند که برای حل مشکلات زناشویی به آنها مراجعهکردهاند و یا زوجینی که سعیدارند همچون روزهای اول زندگی مشترک بههمدیگر عشق بورزند و همدیگر را دوست بدارند.
از سویدیگر در این کتاب مهارتهای لازم جهت بهبود زندگی مشترک ارایه شده است. بنابراین مخاطبین این کتاب زن و شوهرهایی هستند که میتوانند با مطالعه کتاب این مهارتها را فرا گرفته و در زندگی زناشویی خود بهکار بندند. فراگیری این مهارتها عشق و علاقه و احترام را برای همسران به ارمغان آورده و از بروز مشکلات زناشویی و سردی روابط آنان پیشگیری مینماید.
دیگر آنکه بسیاری از دانشجویان و پژوهشگرانی که علاقمند به مطالعه در حوزهی توانمندسازی زوجین میباشند، اغلب با فقدان راهنمای عملی جهت اجرای این برنامهها مواجهند و بهعبارتی به این برنامهها دسترسی ندارند. در این کتاب راهنمای عملی دو برنامه توانمندسازی زناشویی گلاسر و انریچ برای علاقهمندان پژوهش در این حوزه ارایه شده است.
دکتر فرشته پورمحسنی کلوری
عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکز اردبیل