سخن ناشر
به نظر میرسد دانش و معرفت تاریخ، پنجرههایی از آگاهی و شناخت تحرکات فردی و اجتماعی را به روی انسان میگشاید که میتواند در تدوین و شکل دادن به راهبردهای زندگیِ امروز او مؤثر باشد.
موسسه انتشارات بعثت با این باور از دانش تاریخ به نشر دادههای اصلی و منابع اصیل تاریخ توجه دارد و در این راستا اهتمام به چاپ کتاب کرده است که دربرگیرندۀ بخش مهمی از تاریخ دولتهای » زندگانی شارلمانی « غربی اروپایی در قرون وسطی و مقارن با دولتهای مستقر بیزانس در شرق )هراکلیوسیانیها( و عباسیان )هارونالرشید( است.
» حمزه مقدسنیان « و آقای » دکتر کاظم میقانی « این کتاب به کوشش آقای و از روی نسخه معتبر ویلیام گلایستر ترجمه شده است. گفتنی است که از روابط بیزانس و ایران در نیمۀ اول « دکتر میقانی کتاب دیگری تحت عنوان نیز توسط انتشارات بعثت به چاپ رسیده است. » قرون وسطی کتاب حاضر میتواند برای دانشجویان تاریخ و سایر رشتههای علوم انسانی بهعنوان منبع درسی برجسته مورد استفاده قرار گیرد، ضمن آنکه برای خوانندگان علاقهمند تاریخ نیز کتاب جذابی است. ناشر ضمن استقبال از دریافت پیشنهادات خوانندگان ارجمند برای بهبود و ارتقای کیفی کتاب، امیدوار است اثر پیش رو مورد توجه تاریخپژوهان قرار گیرد.
تصویر روي جلد: شیشهکاري تصویر شارلمان در صومعه متز فرانسه/ تصویر پشت جلد: پرترة شارلمان اثر آلبرشت دورِر
فهرست
سخن مترجمان ................................................................... 1
پیشگفتار)مصحح( .............................................................. 99
فصل 9 : دربارۀ آینهارد ........................................................ 99
فصل 2 : دربارۀ فرانکها ....................................................... 91
فصل 9 : دربارۀ شارلمان ....................................................... 21
فصل 3 : زندگی امپراتور، شارلمان کبیر نوشتۀ آینهارد ....................... 95
زندگانی شارلمان کبیر .......................................................... 98
فصل 5: انحطاط امپراتوری شارلمان کبیر .................................. 84
پیوست .......................................................................... 81
واژه نامه انگلیسی- فارسی ..................................................... 11
فهرست اعلام ................................................................. 952
سخن مترجمان
نظریههای متنوعی در باب مقطع تاریخی قرون وسطی ارائه شده است. با تحولاتی که در رویکردهای تاریخنگاری از بعد از این دوره و آغاز قرون جدید رخ داده است، به همین تناسب برداشتهای متفاوتی از این دوره تاریخی ابراز شده است. چنانچه با دستگاههای معرفتی اعم از تاریخی، فلسفی، کلامی و غیر » اروپا را مولود قرون وسطی « هم به آن نگریسته شده است و مثلاً آنالیستها تلقی کردهاند.
این دوره که تقریباً از آغاز تا انجام آن در مجموع حدود یک هزاره را دربرمیگیرد، بخش مهمی از تاریخ عمومی عالم است که بیشتر در اروپا متمرکز شده. آغاز این دوره به اعتبار مورخان کلاسیک و آزاد از بعد انجام دوره باستان و سقوط امپراتوری روم غربی و برآمدن بیزانس در بخش شرقی آن پدید میآید. دورۀ قرون وسطی دارای مقاطع و ادواری است که حداقل به دو مقطع قرون وسطی اولیه The Early Middle ages) ( و قرون وسطی پسین The Late Middle ages) ( قابل تقسیم است. که هر یک از این مقاطع دارای اختصاصات و ممیزات متفاوتی است که در عین اشتراک در روند تاریخی جداناپذیرند.
این دوره نسبتاً طولانی که تمام حیات و معیشت دینی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی مردمان قاره سبز را دربرمیگیرد، دارای ارکان و ستونهایی است که بر تمام اجزا و لوازم، مناسبات و ساختارهای قرون وسطی سیطره دارد. این ارکان را میتوان در عناصر سازمان مسیحیت، ساختار فئودالیسم، هجوم و تسلط ژرمنها و غیر ژرمنها اعم از هون، ترک و تارتار و بلغار تا اسلاو، تشکیل دولتهای اروپای غربی و در انتها وقوع منازعات دراز دامن جنگهای صلیبی ملاحظه کرد. هر کدام از این ارکان دارای مشخصات و ویژگی منحصر به فردی است که اگر در کنار سایر ارکان تشریح و تبیین نشود بهدرستی شناخته و معرفی نمیشوند. مثلاً مسیحیت که در دنیای شرق و از بینالنهرین غربی برآمده است بهتدریج به دنیای غرب و جنوب اروپا انتقال و انتشار یافت و بهعنوان مهمترین رکن رکین قرون وسطی معرفی گردید.
اگر تمام اجزای مسیحیت را از پیش از تولد عیسی )ع(، پیامبران پیشین، فرقهها و گرایشهای یهودی، تا مادر گرامی، و ظهور و غسل تعمید عیسی و جمع آمدن حواریون و نگارش اناجیل و مواعظ و رهنمودهای سیاسی-دینی و معجزات کثیر، احصا و بهدرستی شناخته شود و در پی آن چگونگی سفرهای حواریون و تلاطمها و تغییراتی که در گرایشهای دینی، مسیحی آنان صورت گرفت و شرایط پنهانی و توسعه زیر شلاق و شکنجه تا رسمیت یافتن مسحیت توسط کنستانتین و شکلگیری کاتولیسیسم در دنیای رومی و سپس سیطره در غرب و شرق اروپا بهرغم منازعات و رقابتهای ارتدوکسی و کاتولیکی، در تمام زندگی و اندیشه و عمل مردمان قرون وسطی از صدر تا ذیل، ورود و حضور یافت. سایر ارکان نیز البته دارای این وجوه و سکنات هستند و کمتر اعتراضی از مردمان نسبت به پذیرش آنها ملاحظه میشود.
حتی رویکردهای فلسفی از قرون وسطی نیز ناظر بر اطوار و گونه گونگی هاست و در توجیه عقل یا رای بهصورت تسلای فلسفه یا اسکولاستیک، نظریهپردازی کردهاند و ایمان را بهنوعی مقهور عقل نساختهاند و متکلمان نیز در همین راستا دین و ایمان را در کنار سیاست نشاندهاند و قیصر و مسیح را پهلوبهپهلوی هم نهادهاند تا رابطه دین و دولت را وثیق جلوه دهند.
893 م( که مقارن دولتهای مستقر بیزانس در شرق - دوره شارلمانی ) 141
)هراکلیوسیانیها( و عباسیان )هارونالرشید( است، پس از ورود و نفوذ بخشی دیگر از فرانکها در درون مرونژین ) Merowingians ( و مباشرت و کاخبانی، سرانجام با ضعف و سستی آنان، در پیوند با کلیسای مسیحی کاتولیک رشته قدرت )پس از شکست دادن دشمنان و رقبا از مسلمانان( را بهدست گرفتند تا شارلمانی با جهانگشاییها، حکومت الگو و اسوهای برای سایر ادوار با تمرکز بر فرانسه ایجاد نمود.
از این دوره کمتر کتابی در دست است و تنها اسناد و نامهها باقی مانده است.
لذا نوشته آینهارد (Eginhard) بهعنوان تنها منبع اصیل به شرح زندگی شارلمانی در این میان یکی از ادوار بسیار با اهمیت که از قرون وسطی اولیه آغاز و تا میانه قرون وسطی پسین، امتداد یافت دوره کارلونژینها ) Karolingians ) و نقطه اوج و عطف آن دوره شارلمانی ) Charlemagne Age ( است که نویسنده بسیار به وی علاقه ورزیده نگاشته است. این منابع اصلی با توجه به کمبود و نبود مآخذ از این دوره، منحصربهفرد است و ترجمه آن شاید لازم بوده خیلی زودتر انجام میشد. به هر روی برای دانشجویان تاریخ و دیگر رشته های علوم انسانی که این دوره را مطالعه و بررسی میکنند بهعنوان شاخصترین مرجع درسی معرفی میگردد.
در ترجمان تلاش شده است که حتیالامکان در برگرداندن به فارسی لغات نزدیکتر بهمعنایی تاریخی انتخاب و گزینش شود و در عین حال به روانی و سلاست ترجمان نیز توجه شده است. در جستوجو برای متن لاتین و ترجمه انگلیسی آن بهترین تصحیح گلایستر که حواشی مفیدی دارد گزیده شده است.
ضمن ترجمه تمامی متن و حواشی، اضافاتی بهعنوان مترجمان افزوده شده است و علاوه بر آن فهرست اعلام، نقشهها و نیز واژهنامه انگلیسی- فارسی آورده شده است. ممکن است مترجمان در برگرداندن کتاب به فارسی، دچار سهو یا خطایی شده باشند. از خوانندگان بلندنظر تقاضا دارد اشتباهات را گوشزد کنند.
و ما توفیق الا باالله
دکتر کاظم میقانی - سید حمزه مقدسنیان
پیشگفتار مصحح
بهعنوان یادداشتی بر نسخه انگلیسی کتاب زندگی شارلمان کبیر اثر آینهارد میتوان گفت که برای استفادۀ دانشجویان جوان تاریخ تعیین شده است و تنها بهطور مختصر دربارۀ چیزی سخن میگوید که مورخین توانا بهطور مفصل به آن پرداختهاند. اشاره به برخی از نویسندگان انگلیسی که در آثار خود، دربارۀ این دوره بهترین اطلاعات را ارائه کردند میتواند مفید واقع شود. امپراتوری روم نوشتۀ گیبون 9 اثری استاندارد و تراز دربارۀ امپراتوریهای یونان، روم و دربارۀ قبایل ژرمن که به امپراتوری حمله کردند بهشمار میرود. دربارۀ امپراتوری شارلمان کبیر و اقدامات جانشینانش، یعنی امپراتوران ژرمن، امپراتوری روم و رشد قدرت و مقام پاپ، اثر پروفسور برایس یعنی امپراتوری مقدس روم اثری معروف و مثالزدنی است. در مورد روابط گلها و فرانکها، مقالۀ فریمن در مجموعه مقالات تاریخی وی و دربارۀ تجزیۀ امپراتوری کارلونژین و شکلگیری فرانسه مدرن میتوان به جلد 9، بخش 3 کتاب فتوحات نورمنها نوشتۀ فریمن اشاره کرد، آثاری در زمینههای اجتماعی، تاریخی و اخلاقی بهخوبی زمینۀ سیاسی نوشته شدهاند که میتوان به تاریخ تمدن در فرانسه از ام. گزو و تاریخ قرون وسطی از هالوم اشاره کرد. دربارۀ فتوحات اعراب مسلمان، تاریخ اعراب 9. م- مورخ انگلیسی قرن 98 م. است، وی نخستین تاریخنگار عصر روشنگری است؛ یکی از است. این کتاب ذیل انتشارات علمی » انحطاط و سقوط امپراتوری روم « آثار ترجمه شدۀ او فرهنگی، بهصورت سه جلدی و تک جلدی به چاپ رسیده است.
مسلمان اثر فریمن در سال 9814 وجود دارد. همچنین کتاب دیگر اطلس تاریخی یا اطلس دانشگاهی اثر اسپرنر که میتوان بهراحتی آن را بهدست آورد. کتاب تاریخی دربارۀ آلمان وجود دارد که نوشتۀ سویج 9 است این کتاب بسیار مختصر و قدیمی است اما به زندگی و سلطنت امپراتوران رومی از شارلمان کبیر تا لئوپالد اول پرداخته و شامل گزارشاتی در باب جشن ها، انتخابات و تاجگذاری امپراتوران است. کتاب زندگی امپراتور شارلمان نوشتۀ آینهارد بسیار راحت در دسترس است.
ویلیام گلایستر
