فهرست
مقدمه ........................................................................................................................................... 9
فصل اول ............................................................................................................................ 11
زبان عربی و رویكردهای آموزشی آن ........................................................................................ 11
مفهوم زبان عربی .................................................................................................. 11
مهارتهای زبان عربی و فنون آن ............................................................................ 12
فرآیندهای زبان و چگونگی صحیح بودن عملكرد آن .................................................. 15
اهداف یادگیری زبان عربی ..................................................................................... 15
اصول یادگیری زبان عربی با توجه به رویكردهای کلاسیك ......................................... 16
چرا باید مدت زمان بیشتری را به خواندن اختصاص داد؟ ........................................... 18
اهمیت خواندن ..................................................................................................... 18
اهمیت نوشتن ...................................................................................................... 19
رویكرد تكاملی در تدریس خواندن و نوشتن ............................................................ 20
مهارتهای خواندن ............................................................................................... 26
فصل دوم ........................................................................................................................... 29
تحول در مهارتهای خوانداری ................................................................................................. 29
-1 مرحله رشد مفهوم ........................................................................................... 29
-2 مرحله فهم و تفسیر .......................................................................................... 29
-3 مرحله تأثیر و نقد ............................................................................................ 29
-4 مرحله حل مشكل ............................................................................................ 30
-5 مرحله بهره بردن از خواندن )لذت بردن از متن( ................................................... 30
مهارتهای کلی خواندن ........................................................................................ 30
مهارتهای کیفی خواندن ....................................................................................... 31
مهارتهای آرامخوانی ........................................................................................... 33
سطوح فهم خوانداری ........................................................................................... 34
ماهیت فرآیند خواندن و فهم خوانداری .................................................................... 37
فصل سوم ........................................................................................................................... 41
مهارتهای نوشتن ...................................................................................................................... 41
زبان و مهارتهای نوشتن ...................................................................................... 41
مفهوم نوشتن و بیان نوشتاری ................................................................................. 43
مهارتهای کلی نوشتن .......................................................................................... 44
نوشتن میان کاربرد و نوآوری .................................................................................. 46
انواع نوشتن کاربردی و مهارتهای کیفی آن ............................................................. 47
جوانب اصلی خلاصهنویسی ................................................................................... 49
مهارتهای کیفی داستان ........................................................................................ 50
مهارتهای کیفی وصف ........................................................................................ 51
راهبردهای 4 گانه برای تولید زبان نوشتاری .............................................................. 52
رویكردهای آموزش نوشتن .................................................................................... 52
رویكرد سنتی نسبت به نوشتن ................................................................................ 53
رویكرد جدید نسبت به فرآیند نوشتن ...................................................................... 54
فرآیندهای فرعی مراحل 3 گانه ............................................................................... 5
نمونههای پیشنهادی برای توسعهی عملكرد نوشتاری.................................................. 55
فصل چهارم ........................................................................................................................ 59
تمایل به خواندن و نوشتن .......................................................................................................... 59
مقدمه ................................................................................................................. 59
مفهوم تمایل به خواندن و نوشتن ............................................................................ 59
مفهوم انگیزه و تمایل، ارتباط میان آن دو و تفاوتهای آنها ........................................ 60
تفاوت تمایل و نگرش........................................................................................... 62
ویژگیهای بارز تمایل ........................................................................................... 62
عوامل مؤثر در علاقه به خواندن و نوشتن ................................................................. 63
نقش راهبردهای آموزشی در علاقه به خواندن و نوشتن .............................................. 66
فصل پنجم .......................................................................................................................... 69
دستهبندیهای تربیتی جدید در مورد نظریههای هوش .............................................................. 69
مقدمه ................................................................................................................. 69
نظریههای هوش )نگرش قدیمی( ............................................................................ 70
مفهوم راهبردهای هوش متعدد ................................................................................ 75
توصیف هوشهای متعدد و اساسی ......................................................................... 76
مشخص کردن راهبردهای انواع هوش ..................................................................... 79
پایهها و مبادی نظریهی هوشهای متعدد .................................................................. 81
فصل ششم.......................................................................................................................... 83
معیارها و استانداردهای نظریهی انواع هوش .............................................................................. 83
مقدمه ................................................................................................................. 8
اهمیت نظریهی هوشهای چندگانه در آموزش و پرورش ........................................... 85
ارزیابی بر اساس نظریهی هوشهای چندگانه ............................................................ 88
راهبردهای تدریس خواندن و نوشتن طبق نظریهی هوشهای چندگانه ................................ 90
واکاوی ............................................................................................................... 94
فصل هفتم ....................................................................................................................... 103
راهبردهای ارزیابی خواندن و نوشتن........................................................................................ 103
مقدمه ............................................................................................................... 103
لیست نمرات کلاسی )برگهی ارزیابی( ................................................................... 105
آزمون فهم خوانداری .......................................................................................... 106
آزمون نوشتن و معیارهای ارزیابی عملكرد نوشتاری ................................................. 108
اندازهگیری هوشهای )چندگانه(........................................................................... 112
آزمون رغبت )تمایل( به خواندن و نوشتن .............................................................. 113
محورهای آزمون علاقه سنجی خواندن و نوشتن ...................................................... 113
نحوهی طراحی سؤالهای آزمون ........................................................................... 114
راهبردهای ارزیابی )واقعی( درست و موثق ............................................................. 114
راهبردهای خودآزمایی و ارزیابی همكلاسیها ......................................................... 119
مقدمه
با توجه به نیاز فراوان در زمینهی تغییر سبك آموزش زبان و مهارتهای آن، بعد از گذراندن سه سال تحصیلی از آموزش زبان عربی به ترجمهی کتاب رشد مهارتهای خوانداری و نوشتاری، راهبردهای گوناگون تدریس و ارزیابی، نوشتهی حاتم حسین البصی صپرداختم. این کتاب در راستای توضیح مباحث زبانآموزی و ارتباط آن با مباحث روانشناسی و زبانشناسی است که معلمان و اساتید را ملزم به رعایت تمامی جوانب تدریس اعم از جوانب علمی، شناختی، روانی، عاطفی، محیطی و غیره میکند. نظر نویسنده در جهت آموزش زبان و مهارتهای آن از ابتدای تحصیل تا پایان، توجه به شخص دانشآموز و مسایل درونی مرتبط با او از جمله انواع هوش میباشد که بخش قابل توجهی از کتاب خود را به شناساندن هوشهای چندگانه و راهبردهای آموزشی مرتبط با آن قرار داده است.
باید توجه داشت که این کتاب با مفاهیم کلی زبان و نظریههای زبانشناختی آغاز شده، سپس زبان عربی و مهارتهای آن را توضیح داده و بعد از بررسی کامل این مفاهیم به طور مفصل به مهارتهای خوانداری و نوشتاری و چگونگی تدریس آنها پرداخته است. در بخش آغازین کتاب اهداف یادگیری زبان عربی، اصول تدریس آن بر اساس دو رویكرد کلاسیك و مدرن و معایب و مزایای هر کدام از آنها را بیان کرده سپس با یك دیدگاه زبانشناسانه مهارتهای چهارگانهی زبان، فرایندها و ارتباط میان آنها را شرح داده است و بعد از پایان این بخش سیر تحول و دگرگونی حاصلشده در دو مهارت خواندن و نوشتن را بررسی کرده است.
در مرحلهی بعدی اقسام خواندن و نوشتن را به صورت موردی وهمچنین توضیحی بیان کرده تا دانشآموزان یا زبانآموزان با انواع آن دو مهارت آشنا شوند که این امر در رشد مهارت نوشتن و خواندن به آنها بسیار کمك میکند. گام بعدی در این کتاب
معطوف به تمایل به خواندن و نوشتن شده است که راهكارهایی را در جهت افزایش علاقهمندی دانشآموزان به این دو مهارت ارایه میدهد. نحوهی دستهبندی مطالب در این کتاب به صورت مقدمه، توضیح مطالب، طبقهبندی موارد و نتیجهگیری میباشد. هر بخش به طور کامل مطالب را توضیح داده است و در پایان جمع بندی میکند یا در قالب جدول، نمودار و اشكال مختلف آنها را بیان میکند.
بخش آخر کتاب شامل آزمونهای مختلف است که در جهت تعیین سطح زبانآموزان تنظیم شده است، اما این قسمت ترجمه نشده، زیرا بنابر صلاح دید بنده، انجام آنها در جهت پیشرفت زبانآموز نتیجهی دقیقی را به عمل نمیآورد، لذا از ترجمهی آن صرفنظر شده است.
و در پایان لازم میدانم که هدف از ترجمهی کتاب مذکور را، پیشرفت راهكارهای آموزشی در تدریس مهارتهای زبانی، برقراری ارتباط میان زبانآموزی و روانشناسی، آشنایی با روشهای تدریس کشورهای مختلف از جمله جهان عرب و بهره بردن از آنها، پیشرفت ترجمه و در نهایت کسب اطلاعات بیان کنم.
همچنین از تمامی افرادی که مرا در ترجمهی این کتاب تشویق کردهاند کمال تشكر را دارم.
