کتاب مدیریت دانایی در سازمان های آموزشی اثر معصومه عرفانی ناشر دانش بنیاد

پیشگفتار

     کتابی که ملاحظه می‌فرمایید ماحصل مطالعات عمیق پژوهشی براساس درس دانشگاهی تحت عنوان "مدیریت دانایی در سازمان‌های آموزشی" است که نظام مکتوب دانشگاهی در کشور از آن محروم می‌باشد. پژوهشگر با حذاقت کامل علمی به تدوین 8 فصل به شرح ذیل همت گماشته است. در فصل اول مفهوم دانایی و مفاهیم مرتبط با آن به منظور ایجاد زبان مشترک مورد کنکاش قرار گرفته است. در فصل دوم، مدیریت دانش همراه با سیر تحولات و اصول حاکم بر آن مورد تعمق قرار گرفته است. فصل سوم به تبیین جامعه و اقتصاد و سازمان دانش‌بنیان پرداخته است و ویژگی‌های جامعه همراه با راهبردهای دانش‌بنیان را برشمرده است. فصل چهارم اختصاص به رویکردهای حاکم بر فضای فکری و عملی مدیریت دانایی از نظر دانشمندان و پژوهشگران برجسته دارد، در این فصل 11 رویکرد برجسته مورد تحلیل قرار گرفته است. فصل پنجم به ارائه و نقد چارچوب و الگوهای نظری مدیریت دانایی پرداخته و خواننده را با مدل‌های برجسته آشنا می‌سازد. در فصل ششم به ویژگی‌های سازمان‌های یادگیرنده و دانایی محور با تأکید بر کسب دانش، توزیع اطلاعات، تفسیر اطلاعات و حافظه سازمان، یادگیری سازمانی و انواع آن پرداخته شده است. در فصل هفتم زیر ساخت‌های استقرار نظام مدیریت دانایی با تأکید بر تغییر پارادایم‌ها و نظام اجرایی و مراحل و گام‌های آن آورده شده است. فصل هشتم به کاربست سیستم‌های مدیریت دانایی در سازمان‌های آموزشی (مدرسه و دانشگاه) با تأکید بر نقش رهبران و مدیران آموزشی و نهادینه کردن فرهنگ دانایی در مؤسسات آموزشی پرداخته است. در اینجا فرصت را غنیمت شمرده و مطالعه آن را به اساتید محترم، برنامه‌ریزان و به‌ویژه دانشجویان عزیز جهت ارتقای نگرش، ارزش‌ها و مهارت‌های ذهنی و عملی آنان توصیه می‌گردد.

پروفسور نادر قلی قورچیان

پیشگفتار مولف

     خداوند منان را سپاس بیکران که توفیق عطا فرمود تا مجموعه حاضر تالیف شود.

     همان‌طور که خوانندگان محترم اطلاع دارند تاکنون در زمینه مدیریت دانایی در سازمان‌های آموزشی کتابی که مطابق سرفصل جدید کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی باشد، نگاشته نشده است و این احساس نیاز، مولف را بر آن داشت که به تالیف و گردآوری حاضر، دست یازد. در این کتاب تلاش شده است تا دانشجویان رشته مدیریت (به‌ویژه مدیریت آموزشی)، مدیران، برنامه‌ریزان و علاقه‌مندان به این حوزه با مفاهیم و رویکردهای مطرح شده آشنا شوند.

     جا دارد از انتشارات دانش بنیاد (مدیر محترم انتشارات جناب آقای زرویی و همکاران ایشان) که در نشر این اثر لطف و همکاری فراوان ابراز داشته‌اند، قدردانی شود و برای همگی آنها توفیق آرزو می‌شود.

معصومه عرفانی خانقاهی

آبان 1401

فهرست مطالب 

فصل 1         

مفهوم دانایی و مفاهیم مرتبط با آن   1

مقدمه    2

تعریف دانش    3

زنجیره دانش    5

ویژگی‌های عملی دانش    8

انواع دانش   9

فصل 2         

مدیریت دانش  21

تاریخچه مدیریت‌ دانش    22‌

مدیریت‌ دانش‌ چیست‌؟    24

تعریف‌ مدیریت‌ دانش‌    25

سیرتطور مدیریت‌ دانش‌    28

ضرورت و اهمیت مدیریت دانش    29

ویژگی‌های‌ مدیریت‌ دانش‌    30

اصول‌ مدیریت‌ دانش‌    30

مدیریت‌ داده‌ها، مدیریت‌ اطلاعات‌ و مدیریت‌ دانش‌    33

فصل 3         

جامعه، اقتصاد و سازمان دانش‌بنیان    35

جامعه‌ دانش‌بنیان    36

ویژگی‌هاي جامعه‌ دانش‌بنیان    37

راهبردها و رویکردهاي جامعه‌ دانش‌بنیان    40

اقتصاد دانش‌بنیان    42

پیشینه‌ و مفهوم اقتصاد دانش‌بنیان‌    42

مزایای‌ اقتصاد دانش‌‌بنیان    43

سازمان دانش‌بنیان    49

روند تاریخی حرکت سازمان‌ها به سوی سازمان‌های دانش‌بنیان    49

تعریف و ویژگی‌های سازمان‌های دانش‌بنیان    51

فصل 4         

رویکردهای حاکم بر فضای فکری و عملی مدیریت دانایی    55

رویکرد بیان شده توسط سویبی    56

رویکرد شناسایی شده توسط بارکلی و مورری    57

رویکرد شناسایی شده توسط اندریو و سیبر    58

رویکردهای شناسایی شده توسط مک‌آدام و مک‌کریدی    59

رویکرد‌های شناسایی شده توسط آلوسون و کاررمان    61

رویکرد شناسایی شده توسط تاکه‌ئوچی    63

رویکرد توصیف شده توسط ژو    66

رویکردهای شناسایی شده توسط ارل    66

رویکردهای شناسایی شده توسط سوان و اسکاربرو    68

رویکردهای شناسایی شده توسط مورنولوزن و همکاران    69

رویکرد ترکیبی لئوریا    69

فصل 5         

چهارچوب و الگوهای نظری مدیریت دانایی در سازمان    73

بررسی نظریه‌های مدیریت دانش    74

مدل‌های مدیریت دانش    85

گروه‌بندی مدل‌های مدیریت دانش از دیدگاه کاکابادسه    86

گروه‌بندی‌ از منظر نوع‌ دانش (ضمنی‌/ آشکار)    87

گروه‌بندی‌ دانش‌ بر مبنای‌ فرایندهای‌ دانش‌   89

1.  مدل‌ ساختار نظام‌های‌ مدیریت‌ دانش‌    89

2.  مدل‌ مدیریت‌ دانش‌ میلتون‌    90

3.  مدل‌ مدیریت‌ دانش‌ بنیادی  در سازمان‌    93

4.  مدل‌ راهبردی‌ مدیریت‌ دانش‌    95

5.  مدل‌ زنجیره‌ دانش‌    96

6.  مدل‌ چهار حلقه‌ای‌ مدیریت‌ دانش‌    99

7.  مدل‌ چند عاملی‌ توسعه‌ نظام‌های‌ مدیریت‌ دانش‌    100

8.  مدل‌ چرخه‌ حیات‌ دانش‌    101

9.  مدل ‌SECI     105

10.      سایر مدل‌های‌ مدیریت‌ دانش‌    109

فصل 6         

ویژگی‌های سازمان‌های یادگیرنده و دانایی محور    123

مقدمه    124

یادگیری در سازمان‌ها    124

انواع یادگیری سازمانی    130

یادگیری سازمانی در مقابل سازمان یادگیرنده    134

سازمان یادگیرنده چیست؟    135

فعالیت‌های سازمان یادگیرنده    138

ویژگی‌های سازمان‌های یادگیرنده    138

فصل 7         

زیرساخت‌های استقرار مدیریت دانایی     151

مقدمه    152

پیاده‌سازی مدیریت دانش    153

گام‌های‌ اصلی‌ مدیریت‌ دانش‌    155

تغییر پارادایم‌ها    157

زیرساخت‌های مدیریت دانش    168

فرهنگ سازمانی    168

ساختار سازمان    171

زیرساخت فناوری اطلاعات    172

دانش مشترک    172

محیط فیزیکی    173

فصل 8         

مدیریت دانایی در سازمان‌های آموزشی    175

مقدمه    176

مدیریت دانش در آموزش    176

اهمیت دانش ضمنی و مدیریت آن    177

رهبری دانش    179

نقش مدیران میانی در مدیریت دانش    182

نقش مدیران آموزشی در مدیریت دانش    183

فرهنگ دانایی و استراتژی‌های حمایت‌کننده از آن    185

مدیریت دانش در آموزش عالی    192

منابع    197