مقدمه
یکی از مسایل کلیدی و بنیادین در تمامی سازمان‌ها توسعه و رشد متوازن، بلند مدت و پایدار است و شرکت‌های مهندسی و ساخت نیز از این قاعده مستثنی نیستند و در کنار ضرورت توسعه، باید توجه داشت توسعه بدون یک ابزار ارزیابی برای تعیین وضع فعلی و نیز سنجش پیشرفت دشوار یا غیرممکن است.
|
شرکت مهندسی و ساخت |
|
یک بنگاه اقتصادی است که در قالب قرارداد یا قراردادهای EPC یا DB (مهندسی، تدارکات و ساخت و نصب یا طرح و ساخت) برای ایجاد یک «تسهیلات صنعتی»، زیربنایی یا مانند آن فعالیت می‌کند. |
صاحبان سهام، مدیران و کارکنان این شرکت‌ها علاقه دارند سازمان یا شرکت ایشان همواره در مسیر سودآوری و رشد باشد.
کارفرمایان و ذی‌نفعان خارج از سازمان نیز انتظار دارند این گروه از سازمان‌ها، پروژ‌های خود را در چارچوب الزامات، از جمله الزامات زمانی، هزینه‌ای، کیفی و زیست‌محیطی به سرانجام برسانند.
به طور معمول بررسی گذشته هر شرکتی می‌تواند نشان‌دهنده موفقیت‌ها و شکست‌هایی باشد. این موفقیت‌ها و شکست‌ها ضرورتا به آینده تسری پیدا نخواهند کرد و به همان صورت تکرار نخواهند شد، چرا که ممکن است در گذر زمان برخی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های درونی شرکت‌ها یا شرایط محیطی تغییر کرده باشد.
برای قضاوت در مورد امکان تداوم رشد و موفقیت شرکت‌ها و احتمال تحقق اهداف عملیاتی و راهبردی، دو جبنه کلیدی باید به طور همزمان مورد توجه قرار گیرد:
- جنبه نخست ظرفیت‌ها و توانمندی‌های شرکت‌هاست، که به نوعی وجود شرایط بالقوه برای تحقق اهداف و موفقیت‌های احتمالی را نشان می‌دهد.
- جنبه دوم عملکرد گذشته شرکت‌هاست که می‌تواند دلیلی برای توانایی شرکت در بهره‌گیری موثر از ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها تلقی شود.
|
نکته کلیدی و مهم |
|
بسیاری از شرکت‌ها در مقاطع زمانی خاص موفقیت‌هایی را کسب کرده‌اند که ضرورتا براساس ظرفیت‌ها و توانمندی نبوده‌است و در آینده موفق به تکرار آنها نشده‌اند (این موفقیت‌های مقطعی می‌تواند تابع شانس، شرایط محیطی، نبود رقابت و نظایر آن تلقی شود). از سوی دیگر شرکت‌هایی وجود دارند که با وجود بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های قابل ملاحظه و قابل توجه، نتوانسته‌اند، این ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها را به نتایج ملموس، محسوس و قابل اتکا تبدیل کنند. |
تحقق رشد پایدار و موفقیت بلند مدت شرکت‌های مهندسی و ساخت که موضوع
این مجموعه است، مستلزم شناخت این دو جنبه و برنامه‌ریزی یکپارچه و همزمان برای مدیریت آنهاست.
در مجموعه حاضر مولفه‌های نشان‌دهنده موفقیت یک شرکت مهندسی و ساخت یا به عبارت دیگر شاخص‌های کلیدی عملکرد یک «شرکت مهندسی و ساخت»، (مبنای قضاوت در مورد موفقیت این گروه از شرکت‌ها به عنوان یک بنگاه اقتصادی)، تشریح خواهد شد و ابزاری برای قضاوت و سنجش مستمر این دو جنبه، در اختیار شرکت‌های مهندسی و ساخت قرار خواهد گرفت.
شایان ذکر است محتوای این کتاب بر سه پایه اصلی زیر بنا نهاده شده‌است:
- الگوها و استانداردهای معتبر بین‌المللی
- نتایج بررسی‌های صورت گرفته در انجمن شرکت‌های مهندسی و ساخت برای توسعه مدل و الگوی تشخیص صلاحیت پیمانکاران EPC.
- تجارب شرکت‌های عضو انجمن.
بررسی‌های مورد اشاره در بالا توسط کارگروهی متشکل از نمایندگان شرکت‌های عضو انجمن (جدول الف) در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ انجام شده‌است.
جدول الف اعضای کارگروه توسعه مدل تشخیص صلاحیت شرکت‌های EPC در انجمن شرکت‌های مهندسی و ساخت
|
شرکت‌ها به ترتیب حروف الفبا |
نماینده / نمایندگان |
|
|
جهان‌پارس |
وحید مهدیان |
|
|
چگالش |
حسن هاشمی/ داریوش زری‌پور/ وحید وحیدی/ سیروس حامدی |
|
|
سازه |
هدایت اشراقی‌آذر/ فرهاد ابراهیم‌زاده/ سپیده محمدی/ رامونا باباخانیانس |
|
|
طراحی و مهندسی ساختمان انرژی (EIED) |
آرنوش شاکری / مریم خواجویی |
|
|
طراحی و مهندسی صنایع پتروشیمی (پیدک) |
ناصر جعفرپور / حسام اکرام / محمود عزیزی |
|
|
طرح و پالایش |
محمد فرخ |
|
|
کیسون |
مزدک عبائی / مارال منادی / انوشیروان رشیدی / محمدرضا مطیعان / عباس بیدی / سعید رمضانی / حسن عنصری / سعید پاشنا |
|
|
نارگان |
فروزان عبداللهی / حامد زین‌العابدین قدیم / هومن شمس |
|
|
ناموران |
قدرت‌اله نوبخت/ علی مرعشی/ عمادالدین مرعشی |
|
|
همپا انرژی |
علی محمد معماریان |
|
|
انجمن شرکت‌های مهندسی و ساخت |
اکبر افشار / محمدعلی حقی |
|
از همین‌رو ضروری است ضمن تشکر از اعضای محترم هیات مدیره انجمن، مدیران محترم شرکت‌های عضو، دبیرخانه انجمن (و به ویژه جناب آقای اکبر افشار – دبیر محترم پیشین انجمن)، اعضای کارگروه که در مدت حدود ۳۰ ماه با بیش از ده هزار ساعت کار کارشناسی پشتوانه اولیه تنظیم مجموعه را فراهم نمودند، سرکار خانم مهندس مهنوش باوند که در بازخوانی و ویرایش متن این مجموعه مشارکت داشته‌اند و آقای مهندس مزدک عبایی که جمع‌بندی نهایی تلاش‌های کارگروه مورد اشاره در جدول الف، تنظیم مطالب تکمیلی و در نهایت تنظیم مجموعه در قالب کتاب قابل انتشار را انجام دادند، قدردانی نماید.
فروزان عبداللهی
رییس هیات مدیره
انجمن شركت‌هاي مهندسي و ساخت(صنايع نيرو و نفت)
تابستان ۱۴۰۱
فهرست مطالب
بخش 1
ارزیابی در شرکت‌های مهندسی و ساخت و مسیر توسعه ابزارهای
ارزیابی در ECCA 1
1.1 مقدمه 2
۱.۲ دیدگاه‌های متفاوت در مورد ارزیابی‌ها 2
۱.۳ ارزیابی در شرکت‌های مهندسی و ساخت 3
۱.۴ معیارهای ارزیابی در شرکت‌های مهندسی و ساخت 4
۱.۵ ویژگی‌های یک مدل ارزیابی برای شرکت‌های مهندسی و ساخت 5
۱.۶ مدل مناسب و ساختار آن 6
۱.۷ مسیر انجمن مهندسی و ساخت (ECCA) در توسعه ابزارهای ارزیابی 6
بخش 2
ابزار ارزیابی با تمرکز بر «خود ارزیابی» و «احراز صلاحیت و
رتبه‌بندی» 9
۲.۱ مقدمه 10
2. ساختار کلی ابزار (مدل) ارزیابی 10
۲.۳ به‌کارگیری ابزار (مدل) ارزیابی 12
۲.۴ سهم امتیازی و وزن مطلق امتیازها در هر حوزه 15
۲.۵ کاربرگ محاسبه امتیاز نهایی 17
۲.۶ جزییات ابزار ارزیابی در حوزه «رهبری و استراتژی» - حوزه ۱ 18
۲.۷ جزییات ابزار ارزیابی در حوزه «ساختار و منابع انسانی» - حوزه ۲ 25
۲.۸ جزییات ابزار ارزیابی در حوزه «فرآیندها» - حوزه ۳ 32
۲.۹ جزییات ابزار ارزیابی در حوزه «منابع و مشارکت‌ها» - حوزه ۴ ۴۸
۲.۱۰ جزییات ابزار ارزیابی در حوزه «فناوری اطلاعات» - حوزه ۵ ۵۶
۲.۱۱ جزییات ابزار ارزیابی در حوزه «نتایج عملکرد مالی» - حوزه ۶ ۶۲
2.۱۲ جزییات ابزار ارزیابی در حوزه «نتایج عملکرد پروژه‌ها»- حوزه ۷ ۶۷
۲.۱۳ توضیحات عمومی ۷۲
بخش 3
ابزار ارزیابی با تمرکز بر ارزیابی کیفی در مناقصه‌ها 73
۳.3 مقدمه 74
۳.3 ساختار کلی ابزار (مدل) ارزیابی کیفی 74
3.3 معیارهای گروه نتایج مالی شرکت 75
۳.3 معیارهای گروه سوابق پروژه‌ها (اختصاصی) 76
۳.3 معیارهای گروه دارایی‌ها و اعتبار شرکت 77
۳.3 معیارهای گروه منابع انسانی 78
۳.3 معیارهای گروه فرآیندی 78
بخش 4
متناسب‌سازی ابزارها 81
۴.۱ هدف ارزیابی 82
۴.۲ محیط و بافتار ارزیابی 82
۴.۳ ارزیابان 83
4.4 ابعاد و ماهیت پروژه‌ها 83
۴.۵ ویژگی‌های صنعت 84
سخن آخر 85
پيوست‌ها 87
پیوست ۱ رتبه‌بندی براساس نتایج و اعمال حداقل الزامات 88
پیوست 2 ارزیابی گروه شرکت‌ها و کنسرسیوم‌ها 90
پیوست 3 ضوابط اخلاق و درست‌کاری حرفه‌ای فرآیند ارزیابی و رتبه‌بندی 94
پیوست 4 چارچوبی برای انتخاب، آموزش و ارزیابی ارزیابان 101
