مقدمه
دانايي ، مديريت و نوآوري ، از عوامل مهم در ارائه خدمات مهندسي رضايت بخش می باشند. این ویژگی ها ، با توسعه توانمندي منابع انساني ، ايجاد انگيزه براي يادگيري و پذيرش مسئوليت ، بهره‌گيري از انتقال تجارب و دانش موجود در پروژه‌ها ، حركت به سوي سازماني ياد گيرنده را آغازمی نماید و بدین ترتیب ، در توسعه و تعالي فرهنگِ كيفيتِ حرفه‌اي ، نقشی مؤثرخواهد داشت .
در این راستا ، صاحب نظران و اهل فن ، همواره با تلاش و علم به تجارب گذشته ، به اتكاء هم‌انديشي و تفكر جمعي ، نكات مبهم و ناشناخته را پايش کرده و در راستاي تعالي شناخت و توسعه حرفه‌اي گام برمي‌دارند . لازم به ذکر است مجموعه قوانين ، مقررات ملي و بخشنامه‌هاي مدون موجود در كشور، از جمله مواردی است كه به كمك آنها مي‌توان ضمن آشنايي با شرح و حدود وظايف دست‌اندركاران پروژه ، با رعايت اصول فني كار، به تحليل صحيح مسائل مربوطه پرداخت.
از آنجايي كه پروژه‌هاي عمراني در كشور به دليل تفاوت در نوع پيمان ، مبالغ قرارداد ، دستگاه‌هاي اجرايي ، پيمانكاران ، مشاوران ، دستگاه‌هاي نظارت ، محل اجراي پروژه و نحوه مواجهه با مسائل اجرايي ، داراي تنوع و پراكندگي قابل توجهي مي‌باشند، مستندسازي پروژه‌ها با يكديگر نیز، اندكي تفاوت خواهد داشت.
در ضمن ، بهره‌گيري از مجموعه قوانين و بخشنامه‌ها به منظورتحليل مسائل پروژه، مستلزم آشنايي با حداقل اطلاعات حرفه‌اي مي‌باشد.
در مرحله اول ، هدف اصلي از تهيه و تدوين اين مجموعه، انتقال تجربه، بالا بردن سطح آگاهي مهندسین جوان و ايجاد يك منبع كاربردي در زمينه تهيه و رسيدگي به گزارش توجيهي تأخيرات پروژه در قراردادهای سه عاملی بوده ، لیکن با توجه به استقبال به عمل آمده از چاپ های قبلی این کتاب ، تصمیم بر این شد تا در ویرایشی جدید به مباحث تاخیرات در سایر قراردادهای جاری از قبیل طرح و ساخت و سر جمع نیز پرداخته شود. اين كتاب شامل مجموعه‌اي از تجربيات و ديدگاه‌هاي كارشناسي و شخصي چندين ساله اينجانب در پروژه‌هاي مختلف بوده و تلاش گرديده تا با طرح مسائل متنوع ، شيوه مواجهه با مسائل اجرايي و نحوه بهره‌گيري از قوانين و بخشنامه‌ها مورد بررسي قرار گيرد. لیکن به منظور تفکیک ماده های قانونی از توضیحات مولف ، کلیه ماده های قانونی با خط عمودی در کنار آن از سایر متون جدا و مشخص شده اند.در بخش هایی از کتاب نیز ، پرسش و پاسخ های سازمان برنامه و بودجه کشور که مرتبط با مقوله تاخیرات می باشد ، جهت استفاده شما عزیزان ارائه گردیده است.
هرچند کتاب حاضر ، ممكن است در برخي از موارد، به طور كامل جوابگوي سؤالات حرفه‌اي و جزئيات مبهم برخي از قراردادهای خاص نباشد ، ليكن مي‌تواند مقدمه‌اي براي گشايش بحث و تهيه مراجع كامل‌تر قرار گيرد.
لازم به ذكر است استفاده از روش‌های عنوان شده ، اتخاذ تصمیم مناسب و ارائه نظرات کارشناسی صحیح در مواجهه با مسئله تاخیرات ، مستلزم انجام مكاتبات دقيق و مستند سازي صحيح در طول اجرای پروژه و همچنين داشتن اطلاعات جامع و كامل از وضعيت قراردادي مي‌باشد كه در بخش‌هاي مربوطه به تشريح آنها خواهیم پرداخت.
در خاتمه از كليه دستگاه‌هاي اجرايي ، مهندسان مشاور و صاحب‌نظران پروژه‌هاي عمراني درخواست مي‌گردد تا با ارائه نقطه‌نظرات اصلاحي و پيشنهادات خود ، اينجانب را در رفع كاستي‌ها و نواقص موجود ياري نمايند.
عليرضا حقدوست
فهرست
فصل 1
کلیات قراردادهای عمرانی 1
1.1 گروه‌ها و دستورالعمل‌های طرح‌های عمرانی 2
1.2 انواع قراردادها 3
1.2.1 قرارداد دو عاملی 5
1.2.2 .قرارداد سه عاملی (متعارف - سنتی) 6
1.2.3 قرارداد چهار عاملی 6
فصل 2
تاخیرات قراردادهای سه عاملی و چهار عاملی 9
2.1 آشنایی با مفاهیم 10
2.2 تعيين تأخيرات مجاز و غيرمجاز 11
2.2.1 عوامل موثر در ایجاد تأخیر پروژه 11
2.2.2 نحوه تعيين تأخيرات مجاز و غيرمجاز 15
2.2.3 اطلاعات مورد نیاز تهیۀ گزارش تاخیرات 15
2.2.4 مستندسازی گزارش تأخیرات 17
2.2.5 تبعات ایجاد تاخیر در پروژه 19
2.2.6 خسارت تاخیر غیرمجاز 21
2.3 تشریح دلایل ایجاد تاخیردر پروژه 28
2.3.1 تغيير مبلغ پيمان ( طبق بندهاي الف و ج ماده 29 ) 28
2.3.2 2-ايجاد تغييراساسي در نقشه‌هاي اجرايي و يا مشخصات فني 33
2.3.3 3- تحويل كارگاه، ابلاغ دستور كارها يا نقشه‌ها و تحويل مصالحي كه تهيه آنها به عهده کارفرما می‌باشد. 35
2.3.5 حوادث قهري و كشف اشياي عتيقه و آثار تاريخي 44
2.3.6 محدوديت براي ورود مصالح و تجهيزات 46
2.3.7 تعليق کار 46
2.3.8 8-وضع قوانين و مقررات جديد 48
2.3.9 ت9- تعهدات مالي کارفرما 48
2.3.10 محاسبه تاخیر در پرداخت‌ها 76
فصل 3
تاخیرات قراردادهای سرجمع (متر مربع زیر بنا) 127
3.1 بخشنامه انعقاد پیمان به صورت سر جمع 128
3.2 دستورالعمل تنظیم قرارداد 129
3.3 حدود تغییرات 139
3.4 شرایط تعلیق قرارداد 140
فصل 4
تاخیرات قراردادهای طرح و ساخت 141
4.1 آشنایی کلی با مفاهیم و تعاریف 142
4.2 بررسی دلایل تاخیرات مجاز 144
منابع و مراجع 179
