هرچند کشور ایران از نظر لرزه خیزی در حد کشورهایی مانند ژاپن، نیوزلندوآمریکای غربی نیست و برخلاف برخی کشورها که به طور متوسط هر یک سالی یک زلزله شدید را تجربه می کنند، ما در ایران به طور متوسط هر ده سال یک زلزله شدید را تجربه می کنیم، ولی ایران در آمار نسبی تلفات جانی در سطح جهان رکورددار است. هرچند در ایران اساتید و مهندسان با تجربه فراوانی در مهندسی زلزله و طراحی لرزه ای وجو دارد ولی کیفیت نامناسب ساخت و عدم نظارت صحیح بر ساخت و سازه ها باعث شده است که اکثریت سازه ها در برابر زلزله آسیب ناپذیر باشند. کتاب حاضر شامل مجموعه قواعد ساده و در عین حال، بسیار مهمی است که علاوه بر مهندسان طراح، برای معماران و مالکان نیز قابل استفاده می باشد.
توجه:
در صورت تهیه کتاب دستنامه12، نیازی به این کتاب نیست. در فصل دوم دستنامه 12 که در سال 1388 چاپ شده این کتاب ارائه گردیده است.
عنوان دستنامه12: مودهای شکست و قواعد اساسی ساخت سازه‌های مقاوم در برابر زلزله
سخن مؤلف
با توجه به لرزه خیزی کشور ایران، وجود منابع علمی مناسب به‌منظور ارتقای دانش مهندسان عمران و معماری، امر‌ی ضروری است. یکی از نکات مهم در توسعه‌ی دانش لازم برای ساخت
سازه های مقاوم در برابر زلزله، تألیف کتبی است که شامل اصول پایه و ساده‌ی طراحی لرزه ای باشد. چنین منابعی می-تواند مورد استفاده‌ی مهندسان و تکنیسین های اجرایی قرار گرفته و حلقه‌ی مناسبی برای برقراری ارتباط بین مهندس سازه و معمار باشد. به‌منظور انجام وظیفه در راستای رسالت دانشگاهی و حرفه ای، اینجانب بر آن شدم تا بر اساس دستاوردهای مهندسی زلزله و با توجه به تجربیات مربوط به زلزله های گذشته، دوره‌ی «دستنامه‌ی مهندسی زلزله» را به جامعه‌ی مهندسی عمران و معماری کشور تقدیم کنم. این دوره، شامل مجموعه‌ی نسبتاً کاملی از مطالب علمی موجود در این زمینه است. کتاب حاضر در گروه دوازدهم از این مجموعه و ترجمه کتاب هوگو باخمن است. مطالب این نوشتار به‌گونه‌ای است که علاوه بر استفاده‌ی دانشجویان، در کارهای نظارتی، اجرایی و طراحی توسط مهندسان عمران و معماری قابلیت کاربرد دارد.
از مساعدت سرکار خانم زهره احتشام فر در ویرایش متن، سپاسگزاری می‌کنم. از جناب آقای عوض لطیفی که با دقت فراوان، متن کتاب را بازخوانی نموده و پیشنهادات بسیار ارزشمندی جهت بهبود نگارش متن کتاب ارائه کردند، تشکر می‌کنم. قسمتی از سهولت یادگیری، مرهون زحمات ایشان است. از آقای مهدی تمیزی به خاطر دقت و مهارت در انتخاب رنگ‌های جلد کتاب تشکر می‌شود. آقای مهندس رضا کرمی شاهنده علاوه بر مدیریت تولید در مجموعه‌ی انتشارات فدک ایساتیس، پیشنهادات ارزنده‌ای جهت ساختار و صفحه‌آرایی کتاب ارائه کردند که از ایشان سپاسگذاری می‌شود. از حوصله و دقت فراوان آقای مجیدرضا زروئی، مدیریت محترم انتشارات فدک ایساتیس، صمیمانه تشکر می‌شود. از مهندسان و صاحب نظران محترم تقاضا می شود که بر من منت نهاده و پیشنهادات خود و کاستی‌های کار را به اینجانب انتقال دهند، تا در تهیه‌ی مجموعه‌ی مذکور، نظریات ایشان لحاظ شود.
محمدرضا تابش پور
فهرست مطالب
فصل اول سی‌و‌پنج قاعده در ساخت سازه‌های مقاوم در برابر زلزله
1.1 قاعده‌ی اول: همکاری مهندس سازه و معمار به‌همراه مالک ساختمان 3
1.2 قاعده‌ی دوم: توجه به استانداردها و آیین‌نامه‌های موجود 3
3.1 قاعده‌ی سوم: طرح لرزه ای باعث افزایش هزینه زیادی نمی‌شود 4
4.1 قاعده‌ی چهارم: پرهیز از ایجاد طبقه‌ی نرم در طبقه همکف 4
5.1 قاعده‌ی پنجم: پرهیز از ایجاد طبقه‌ی نرم در طبقات بالایی 10
6.1 قاعده‌ی ششم: پرهیز از تعبیه‌ی نامتقارن بادبند 13
7.1 قاعده‌ی هفتم: پرهیز از خروج از مرکزیت بادبندها 17
8.1 قاعده‌ی هشتم: پرهیز از ایجاد گسستگی و غیریکنواختی در سختی و مقاومت 19
9.1 قاعده‌ی نهم: دو دیوار سازه ای بتن مسلح لاغر در هر یک از جهات اصلی 20
10.1 قاعده‌ی دهم: پرهیز از ترکیب سیستم ستون با دیوارهای باربر آجری 23
11.1 قاعده‌ی یازدهم: قاب به‌همراه دیوار‌پرکننده‌ی آجری 24
12.1 قاعده‌ی دوازدهم: تعبیه‌ی دیوار برشی بتن مسلح در ساختمان آجری 27
13.1 قاعده‌ی سیزدهم: تسلیح دیوارهای آجری به‌منظور تحمل نیروهای افقی 30
14.1 قاعده‌ی چهاردهم: ایجاد هماهنگی بین اجزای سازه ای و غیرسازه ای 36
15.1 قاعده‌ی پانزدهم: جدا کردن دیوارهای آجری غیرسازه ای با اتصالات
مناسب در سازه های اسکلتی 38
16.1 قاعده‌ی شانزدهم: پرهیز از پدیده‌ی ستون کوتاه 41
17.1 قاعده‌ی هفدهم: دقت در طراحی پاگرد و خرپشته 45
18.1 قاعده‌ی هجدهم: دقت در طراحی بادبندهای فولادی 47
19.1 قاعده‌ی نوزدهم: طراحی سازه های فولادی شکل پذیر 49
20.1 قاعده‌ی بیستم: جداکردن ساختمان‌های مجاور با استفاده از درز انقطاع 54
21.1 قاعده‌ی بیست‌و‌یکم: توجه به شکل بندی مطلوب پلان 56
22.1 قاعده‌ی بیست‌و‌دوم: استفاده از دال‌ها به منظور ایجاد انسجام در اعضا و توزیع مناسب نیرو 57
23.1 قاعده‌ی بیست‌و‌سوم: طراحی ظرفیت و شکل پذیر کردن سازه ها 61
24.1 قاعده‌ی بیست‌و‌چهارم: استفاده از فولاد شکل پذیر در تسلیح با ... 63
25.1 قاعده‌ی بیست و پنجم: استفاده از خاموت با قلاب و رعایت فاصله‌ی
در دیوارهای سازه‌ای و ستون‌ها 66
26.1 قاعده‌ی بیست‌و‌ششم: عدم تعبیه‌ی بازشو در نواحی مفصل پلاستیک 69
27.1 قاعده‌ی بیست‌و‌هفتم: توجه خاص به اتصالات در سازه‌های پیش‌ساخته 72
28.1 قاعده‌ی بیست‌و‌هشتم: توجه به پی و طراحی بر اساس ظرفیت 74
29.1 قاعده‌ی بیست‌و‌نهم: استخراج طیف ویژه‌ی ساختگاه 75
30.1 قاعده‌ی سی ام: بررسی پتانسیل روانگرایی 76
31.1 قاعده‌ی سی‌و‌یکم: در برخی موارد، کاهش سختی بهتر از افزایش آن است 80
32.1 قاعده‌ی سی‌و‌دوم: مهار اجزای نما در مقابل نیروهای افقی 83
33.1 قاعده‌ی سی‌و‌سوم: مهار دیوارها و جان‌پناه ها 86
34.1 قاعده‌ی سی‌و‌چهارم: مهار مناسب سقف کاذب 89
35.1 قاعده‌ی سی‌و‌پنجم: مهار مناسب تجهیزات و تأسیسات 91
منابع 98
واژه‌نامه‌ی انگلیسی به فارسی 99
واژه‌نامه‌ی فارسی به انگلیسی 105
