به جرأت می‌توان گفت که در تاریخ فرهنگ ایران شخصیت دیگری را چون سعدی نمی‌توان یافت که طی نزدیک به یک قرن زندگی پربار، آن همه وقایع و حوادث شگفت را به چشم دیده و تجربه کرده باشد.
تذکر این نکته ضروری می‌نماید که درباره سعدی سخن بسیار رفته و هر پژوهشگر از دیدی خاص به وی نگریسته است. کتاب حاضر بر مبنای گفته‌ها و سرود‌ه‌های او پی‌ریزی گردیده، سیر زندگی دراز جسمی و معنوی‌اش را با حفظ روند تاریخی دنبال کرده است؛ زیرا تنها با این شیوه می‌توان همراه با فراز و نشیب‌های ماجراها و اندیشه‌های لاهوتی و ناسوتی این «پیر کهن» و این «فرسوده روزگار» جوهره‌ی اندیشه‌ی ایرانی را که در وی متبلور شده است، بازیافت و ارزیابی نمود.
خوشبختانه او در خود «رسالتی» یافته بود که می‌بایست این اندیشه‌ها را ملموس سازد و در آن زمان بسیار حساس از زندگی این سرزمین، فردوسی‌وار به کارشان گیرد. به همین جهت است که کار خود را بر اندرزگویی به «خواص» و «عوام»، خودی و بیگانه و دوست و دشمن استوار ساخت و خود را «آموزگار» خواند؛ زیرا بر این باور بود که «معلم حس بشریت است».
با توجه به اهمیت شیراز، زادگاه و مکان پروش سعدی، و تأثیری شگرف که بر وی نهاده، همچنین سفرهای دور و درازش، که به سختی بسیار می‌توان خط سیر آن را مشخص ساخت، کوشش خستگی ناپذیری برای دریافت این اهمیت و چگونگی این شناخت، بخصوص مکتب و مشرب او به کار گرفته شده است. کتاب حاضر مشتمل بر سه بخش و هر بخش مشتمل بر چند فصل می‌باشد. بخش اول شامل تاریخچه‌ی شیراز و سپس زندگی‌نامه‌ی سعدی. بخش دوم شامل اندیشه سیاسی و بخش سوم شامل مشرب و مکتب فلسفی – صوفیانه‌ی اوست. امید می‌رود که روزنه‌ای برای این شناخت گشوده شده باشد.
فهرست مطالب
مقدمه 9
بخش اول: تاریخچه شیراز و زندگی نامه سعدی 11
فصل اول: تاریخچه شیراز از ابتدا تا عصر سلغری 12
فصل دوم: شیراز در عهد اتابکان سلغری- تا قبل از بازگشت سعدی از سفر 39
فصل سوم: سعدی شیرازی – زندگی نامه 45
فصل چهارم: سفرها- سیروسلوک، در جستجوی حقیقت 63
بخش دوم: سعدی و شیراز 85
فصل اول: اندیشه های سیاسی سعدی 87
فصل دوم: اوضاع اقتصادی و فرهنگی شیراز عهد سعدی 123
فصل سوم: اوضاع اجتماعی شیرازعهد سعدی 141
بخش سوم: مشرب فلسفی – عرفانی سعدی 161
فصل اول: آبشخورهای فکری سعدی 165
فصل دوم: طریقت سعدی 197
سعدی و " طریقت فتوت" – مرحله سوم و چهارم زندگی 206
فصل سوم: آثار و شهرت سعدی 245
فهرست منابع و ماخذ 268
فهرست اسامی 273
