پایش هوا در محیط کار (جلد اول)

این کتاب پس از توضیح دادن فرایند همکاری متخصص بهداشت حرفه ای و پزشک کار، به منظور شناساندن جایگاه فرایند پایش هوا در سلسه مراتب یک برنامه جامع سلامت کار، فرایند پایش هوا در محیط کار را از آغاز تا پایان توضیح می دهد. مراحل فرایند پایش به ترتیب زیر شرح داده شده است:
 شناسایی خطر، ارزیابی ریسک، انتخاب یک عامل شیمیایی برای نمونه برداری، فراهم کردن مقدمات نمونه برداری، کالیبراسیون، نمونه برداری، انتقال نمونه ها به آزمایشگاه، محاسبات تبدیل داده های حاصل از آنالیز به تراکم آلاینده، مقایسه با استاندارد، ارزیابی آماری، گزارش نویسی و شیوه ی ارائه گزارش.

پیشگفتار

از میان انواع خطرات موجود در محیط های کار که سلامتی یا جان کارگران را تهدید می کند خطرات شیمیایی به ویژه آلاینده های هوا از تنوع ویژه برخوردارند. این تنوع به نوبه خود متنوع بودن روش های نمونه برداری و آنالیز آنها را موجب شده است. بنابراین ارزیابی صحیح وضعیت سلامت کارگر، دانش عمیق در باره ی روش نونه برداری و آنالیز هر عامل شیمیایی را می طلبد. عدم اطلاع از اصول و مبانی این تخصص، موجب می شود این امر به روش های ناصحیح انجام شود و محاسبات و تفسیرهایی نادرست از نتایج آن به عمل آید. از آنجا که اندازه گیری تفسیر نادست نتایج، علاوه بر هدررفتن وقت می تواند موجب به زیان افتادن بی مورد کارفرما یا ضایع شدن حقوق کارگر و عدم حفاظت از او شود ضروری است این مساله به طوری جدی مورد توجه قرار گیرد.
 در کتاب حاضر، سعی شده است مطالب کاربردی با حفظ توالی منطقی به گونه ای ارائه شود که متخصص بهداشت حرفه ای را در یک فرایند کامل پایش هوا از مرحله ی شناسایی خطر تا تفسیر و ارائه کردن نتایج حمایت کند.
 نگارنده مشتاقانه در انتظار است تا از نظر و پیشنهاد خوانندگان و صاحب نظران در این زمینه آگاهی یابد ا نسبت به رفع نواقص احتمالی یا تکمیل مطالب اقدام نماید.

فهرست مطالب

گفتار 1- کلیات

برنامه ی جامع سلامت کار

نقش متخصص بهداشت حرفه ای در یک فرایند مراقبت پزشکی
1- ارزیابی تماس در محیط کار
2- شناسایی افراد در معرض ریسک
3- انجام آزمون های پزشکی برای شناسایی علایم اولیه
4- گزارش کردن یافته های پزشکی به کارگران
5- تعیین محدودیت های پزشکی کارگر
6- تعدیل شرایط کار برپایه ی محدودیت های پزشکی کارگر
7- یافتن رابطه ی میان نتایج آزمون های پزشکی و تماس شغلی
8- پیاده کردن و نگه داری کنترل های اثر بخش در محیط کار

آلاینده های هوای محیط کار

1- انواع ذره
* گردوغبار
* فیوم
* میست
* فاگ
* دود
* لیف
2- برخی ذرات معلق در فرایندهای صنعتی مختلف

تراکم های استاندارد برای تماس شغلی (OEL)

1- تراکم آستانه
1-1 مقایسه ی TLV-TWA و TLV-STEL با TLV-C
1-2 آستانه ی نوسان
2- واژه های نشانگر در جداول TLV
2-1 نشانگر جذب از را ه جلد
2-2 نشانگر حساس کنندگی (SEN)
2-3 نشانگر دارا بودن شاخص تماس بیولوژیک (BEI)
2-4 نشانگر سرطان زایی
3- ملاحظه های ویژه هنگام به کار گیری تراکم های آستانه
3-1. ذرات
3-2 ذراتی (نامحلول) که برای همگی آنها یک آستانه ی مجاز تعیین شده است (PNOS)
3-3 مواد خفه کننده ی ساده-گاز و بخارهای بی اثر
3-4 موادی که در فهرستTLV جای ندارند
3-5 نوبت های غیر معمول کار
3-6 تراکم آستانه برای مخلوط ها
3-6-1 اجزای مخلوط دارای اثر افزاینده است
3-6-2 مخلوط گرد و غبارهای معدنی
3-7 موادی که ترکیب آن تغییر پذیر است
3-8 تبدیل واحد تراکم آستانه از ppm به mg/m3
3-9 معیار نمونه برداری از ذرات معلق در هوا برپایه ی اندازه

نمونه برداری از سطوح آلوده در محیط کار و پوست

گفتار 2- وسایل و روش های نمونه برداری از ذرات

1- تئوری نمونه‌برداری
2- فنون نمونه برداری از ذرات
* نمونه‌برداری بر پایه‌ی اندازه
* نمونه برداری به روش فیلتر کردن
* نمونه برداری به روش ته نشینی
* نمونه برداری به روش برخورد
1- ایمپکتور جت و صفحه (ایمپکتور یک مرحله ای)
2- ایمپکتور چند مرحله ای (آبشاری)
3- ایمپکتور مجازی یا دو بخشی
4- ایمپینجر

گفتار 3- وسایل و روش‌های نمونه‌برداری از گاز و بخار

مقدمه
1. تقسیم بندی روش های نمونه برداری برپایه ی مدت زمان نمونه برداری
1-1. نمونه برداری آنی
1-2. نمونه‌برداری مداوم
2. تقسیم‌بندی روش‌های نمونه‌برداری برپایه‌ی به کارگیری یا عدم به کارگیری پمپ
2-1. نمونه‌برداری فعال
2-2. نمونه‌برداری غیر فعال

گفتار 4- پمپ های نمونه برداری و کالیبراسیون

پمپ‌های نمونه‌برداری
مقدمه
1. نمونه برداری مداوم
1-1پمپ دارای قابلیت تامین دبی در گستره ی 5000- 1 میلی لیتر بر دقیقه
1-2 پمپ نمونه برداری دارای قابلیت تامین دبی در گستره ی پایین
2. نمونه برداری آنی
2-1 پمپ پیستونی
2-2 پمپ آکاردئونی
3-2 پمپ خودکار

وسایل و روش های کالیبره کردن وسایل نمونه برداری
مقدمه
فرایند کالیبراسیون
1. استانداردهای کالیبراسیون
1.1 استانداردهای اولیه
3. استانداردهای میانی
حجم سنج ها
دبی سنج ها

گفتار 5 - ارزیابی خطرات شیمیایی

1- تعیین هدف و زمینه ی انجام ارزیابی
2- آشنایی با فرایند
2-1 شناخت چیدمان فیزیکی کارخانه
2-2 شناخت فرایند تولید
2-3 شناسایی همه ی مواد شیمیایی موجود در کارگاه
3. شناخت نوع کار و وظایف کارگر
4. شناخت کنترل های موجود برای حفاظت کارگران
5. برآورد گستره ی تراکم آلاینده
6. بررسی روش های نمونه برداری و آنالیز موجود
7. ارزیابی ریسک و انتخاب یک عامل برای ارزیابی کمی
8. برآورد گستره ی تراکم آلاینده
9. بررسی روش های نمونه برداری و آنالیز موجود
9-1. آستانه های عمل در نمونه‌برداری و آنالیز
9-2. گستره‌ی کاری روش نمونه برداری و آنالیز
9-3. خاص بودن، انتخابی بودن و دیگر ملاحظه ها
9-4. محدودیت ها
10. انتخاب وسایل نمونه برداری
11. طرح یک راهکار مناسب برای نمونه برداری
11-1. مدت نمونه برداری
11-2. جای نمونه برداری
11-3. شمار نمونه
12. انجام نمونه برداری(ارزیابی کمی)
12-1. کالیبراسیون
12-2. نمونه برداری
13.محاسبات
13-1. روش محاسبه ی تراکم آلاینده
13-2. روش های محاسبه برای تعدیل TLV
14. بحث های آماری
14-1- محاسبه ی LCL و UCLبرای نمونه برداری مداوم در طول یک نوبت کار
14-2- محاسبه ی LCL و UCL برای نمونه برداری پیاپی در یک نوبت کار
14-3- نمونه برداری آنی
14-4- ارزیابی تماس کارگر با مخلوطی از چند آلاینده

گفتار 6- گزارش کردن نتیجه نمونه‌برداری

گزارش نویسی
مقدمه
تعریف هدف
تعریف مخاطب اصلی
تنظیم سرفصل
فنون نوشتن
اصول اطلاع رسانی موثر
ارایه کردن منحنی، جدول و نمودار
نمونه‌ی فرم استاندارد OSHA91(S) برای گزارش نمونه‌برداری
شرح روش پرکردن فرم گزارش نمونه‌برداری

گفتار 7- پیوست ها

پیوست 1- تعریف اصطلاحات و مفاهیم مورد استفاده در بهداشت حرفه ای
پیوست 2- راهنمای نمونه برداری از هوا – علایم اختصاری
پیوست 3- تفسیر MSDS و یک نمونه فرم کامل آن
پیوست 4- سیستم رده بندی مواد شیمیایی خطرناک (HAZCHEM)
پیوست 5- چیدمان صفحه ی اصلی روش های استاندارد نمونه برداری و آنالیز NIOSH
پیوست 6- فرم  OSHA 91(S)