حمد و سپاس یکتای بی همتا را كه همواره بنده را رهين منت خود قرار داده و توانایی تألیف و گردآوري مجموعه حاضر را به اينجانب عطا نموده است. مجموعه حاضر ماحصل پژوهشها و تلاشهای مولف درخصوص مباحث ویژه ریاضیات کاربردی در زمینه مهندسی از سال 1377 تاکنون میباشد. هدف از این نگارش آن است که خواننده با صرف کمترین زمان از عهده تحلیل مسائل پیچیده و سخت بر آمده و در زمينه حل مسائل ریاضیات مهندسی تبحر یابد. نگارنده سالیان زیادی به بدنبال یافتن دلایل و عوامل ضعف جامعه مهندسی در تحلیل مسائل کاربردی و استفاده از ابزار ریاضیات بوده است و همچنین بدنبال آسیبشناسی این موضوع بوده است که چرا اکثر فارغالتحصیلان رشتههای مهندسی از نعمت آشنایی با مفاهیم زیبا و عمیق ریاضیات و درک فلسفه وجودی آنها بیبهره میمانند. برای حل این مشکل در کشورهای پیشرفته دنیا مانند ایالات متحده آمریکا و کانادا و استرالیا و فرانسه و آلمان و بریتانیا سعی بر آن است که در تدریس مباحث ریاضیات مهندسی از روش حل مسئله برای تفهیم مفاهیم پایه و مفاهیم انتزاعی استفاده شود تا دانشجویان نحوه بکارگیری مفاهیم محض در بستر تحلیل کاربردی را بیاموزند. نگارنده سالهای متمادی با مراجعه به کتابخانههای مرکزی دانشگاههای سراسری (دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه علوم پایه و مرکز تحصیلات تکمیلی زنجان، دانشگاه سراسري زنجان) و با خواندن بیش از دهها جلد کتاب معتبر منتشر شده درخصوص ریاضیات مهندسی مقدماتی و پیشرفته از سوی اساتید این فن در دنیا به زبانهای انگلیسی و فرانسوی و آلمانی و روسی سعی بر آن داشته که با مفاهیم اولیه و مباحث پیچیده دانش ریاضیات مهندسی آشنا شود. نگارنده همواره با این درد مواجه بوده که چرا نظام آموزشی کشور ما نیز مانند سایر ملل مترقی به دنبال انتقال و یادگیری دانش بر اساس مفهوم بنیادی حل مسئله محور نمیباشد. نگارنده همواره بدنبال راهکارهایی برای ارتقاء سطح دانش ریاضیات مهندسی در جامعه مهندسین ایران بوده است و در این نگارش سعی بر آن است که دانش پژوهان با دنیای با شکوه و زیبای ریاضیات بیشتر مانوس گردند. این کتاب تنها برای اهداف تجاری و مقاصد مادی نگاشته نشده است و هدف اصلی نگارنده، انتقال و ارتقاء سطح دانش و لذت بردن مخاطبینی از مفاهیم پیچیده ولی در عین حال زیبا و با شکوه ریاضیات میباشد. در این مجموعه بیش از 777 مسئله حل شده است. در اين كتاب سعي شده با بيان خلاصه مباحث، اصول و مفاهیم مهم در رياضيات مهندسي معرفي و با ارائه مثالها و مسألههاي متعدد از آزمونهاي كارشناسي ارشد و دكتري، مفاهيم مربوطه بهطور عميق به خواننده منتقل گردد. در بخشهاي مختلف اين كتاب از مراجع معتبر خارجي نيز بهره لازم برده شده است. شایان ذکر است که در این کتاب سعی شده است متدلوژی آموزشی مسأله محور پیادهسازی شود. ابتدا با تعریف مسأله و به دنبال آن با الگوریتم کشف و ارائه راه حل مسأله، تحلیل موردنظر دنبال میگردد و بسته آموزشی بر اساس آن طراحی شده است. اميد است كه علاقهمندان بتوانند با مطالعه اين كتاب تكنيكهاي متنوع و مناسب را براي حل مسائل بهكار ببندند و از این رهگذر قدمي هر چند كوچك براي ارتقاي علوم رياضيات مهندسي در كشور عزيزمان، ایران برداشته شود.
بر خود لازم میدانم از زحمات تمامی آموزگاران و معلمین و دبیران و اساتیدی که در طول دوران تحصیل حق استادی به گردن این شاگرد کوچک دارند صمیمانه تشکر نموده و از خداوند منان برای آنها خیر دنیا و پاداش آخرت مسئلت نمایم. از این رهگذر بر خود لازم میدانم اول از پدر بزرگوارم که اولین استاد رياضي زندگیم میباشند و سپس از زحمات استاد گرامیم جناب آقای دکتر
محمد موبد (استاد درس ریاضیات مهندسی پیشرفته دانشكده مهندسي برق دانشگاه صنعتی شریف) تشکر ویژه نمایم. بديهي است كه نگارش مذکور خالي از نواقص نميباشد و مايه مسرت و دلگرمی مؤلف است که نظرات و پیشنهادات ارزشمند خوانندگان در راستای ارتقای سطح کیفی کتاب لحاظ گردد.
فهرست مطالب
فصل 1 سِري و انتگرال فوريه 1
1.1 مقدمه 2
2.1 سري فوريه 2
1.2.1 تعريف سري فوريه يك تابع متناوب 2
1.2.2 سري فوريه توابع زوج و فرد 4
1.2.3 روش ديگري براي محاسبه و 5
1.2.4 سري فوريه مشتق و انتگرال يك تابع 7
3.1 تبديل و انتگرال فوريه 8
1.3.1 معرفي 8
1.3.2 خواص تبديل فوريه 10
1.3.3 تبديل فوريه تابع دلتاي ديراك و خواص آن 11
سؤالات آزمونهاي سالهاي گذشته 18
پاسخ نمونه سؤالات آزمونهاي سالهاي گذشته 25
خودآزمايي (مسائل تأليفي) 41
پاسخنامه خودآزمايي (تأليفي) 46
فرامين كليدي 62
فصل 2 تبديل لاپلاس 65
1.2 مقدمه 66
2.2 فلسفه و مفهوم تبديلات 67
3.2 تعریف 69
2.4 خواص تبديل لاپلاس 70
2.5 محاسبه سريهاي جبري با استفاده از روش تبديل لاپلاس (انتگرال لاپلاس) 73
سؤالات آزمونهاي سالهاي گذشته 80
پاسخ نمونه سؤالات آزمونهاي سالهاي گذشته 83
خودآزمايي (مسائل تأليفي) 89
پاسخ¬نامه خودآزمايي 95
فرامين كليدي 111
فصل 3 حل معادلات ديفرانسيل با مشتقات جزئي 113
1.3 مقدمه 114
2.3 تعريف 114
3.3 روش تفكيك متغيرها در حل معادلات ديفرانسيل با مشتقات جزئی 114
3.3.1 حل معادلات حرارت 115
3.3.2 حل معادلات موج 119
3.3.3 حل معادلات لاپلاس 120
3.4 استفاده از تبديل لاپلاس در حل معادلات ديفرانسيل با مشتقات جزئی 124
نمونه سؤالات آزمونهاي سالهاي گذشته 127
پاسخنامه نمونه سؤالات آزمونهاي سالهاي گذشته 136
خودآزمايي (مسائل تأليفي) 154
پاسخنامه خودآزمايي 160
فرامين كليدي 175
فصل 4 معرفي اعداد مختلط 177
4.1 مقدمه 178
4.2 تعريف عدد مختلط و خواص آن 178
4.2.1 توصيف و تعبير هندسي عدد مختلط 179
4.2.2 تعريف مزدوج يك عدد مختلط 182
4.3 تبديل شكل دكارتي و قطبي اعداد مختلط به هم 183
4.4 خواص اعداد مختلط 186
4.5 منحنيهاي هندسي در صفحه مختلط- خمها در صفحه مختلط 194
4.6 استفاده از تكنيك اعداد مختلط براي محاسبه انتگرالهايي با فرم مخصوص 203
4.7 ريشههاي واحد 210
4.8 ناحيهها در صفحه مختلط 211
نمونه سؤالات آزمونهاي سالهاي گذشته 216
پاسخنامه نمونه سؤالات آزمون¬هاي سال¬هاي گذشته 219
خودآزمايي (مسائل تأليفي) 225
پاسخنامه خودآزمايي 230
فرامين كليدي 240
فصل 5 توابع مختلط 241
5.1 مقدمه 242
5.2 تعريف توابع مختلط 242
5.3 معرفي بعضي از توابع مختلط 243
5.3.1 تابع چند جملهاي 243
5.3.2 تابع ريشه 244
5.3.3 تابع نمايي 245
5.3.4 تابع لگاريتم (نِپِرين) 246
5.3.5 توابع مثلثاتي 249
5.3.6 توابع هذلولوي 249
5.3.7 توابع معكوس مثلثاتي و هذلولوي 251
5.4 صفرهاي توابع 254
5.5 تعريف حد 255
5.6 پيوستگي 257
5.7 مشتقپذيري توابع مختلط 258
5.7.1 تعريف مشتق 258
5.7.2 روابط كوشی- ريمان در مختصات دكارتي (شرايط R-C) 259
5.7.3 شرايط كوشی- ريمان در مختصات قطبي 260
5.8 توابع تحليلي يا آناليتيك 264
5.8.1 معرفي توابع تحليلي 264
5.8.2 خواص توابع تحليلي 268
5.9 روش حل میلن – تامسون 276
5.10 عملگرهاي ديفرانسيلی مختلط 276
نمونه سؤالات آزمونهاي سالهاي گذشته 280
پاسخ نمونه سؤالات آزمونهاي سالهاي گذشته 282
خودآزمايي (مسائل تأليفي) 288
پاسخنامه خودآزمايي 295
فرامين كليدي 316
فصل 6 نگاشتها 319
6.1 مقدمه 320
6.2 تعريف نگاشت 320
6.3 نگاشتهاي پركاربرد 322
6.3.1 نگاشت خطي 322
6.3.2 نگاشت 323
6.3.3 نگاشت نمايي 325
6.3.4 نگاشت 328
6.3.5 نگاشت 328
6.3.6 نگاشت توابع هذلولي- هايپربوليك 332
6.3.7 نگاشت 334
6.3.8 نگاشت موبيوس 338
6.3.9 نگاشت ژاكوفسكي 344
6.3.10 نگاشت (همديس) كريستوفل- شوارتز 346
مسائل نگاشت 347
نمونه سؤالات آزمونهاي سالهاي گذشته 368
پاسخنامه نمونه سؤالات آزمونهاي سالهاي گذشته 370
خودآزمايي (مسائل تأليفي) 374
پاسخنامه خودآزمايي 378
فرامين كليدي 384
فصل 7 انتگرالهاي مختلط 386
7.1 مقدمه 387
7.2 تعريف انتگرالهاي مختلط 387
7.3 قضيه كوشي و نتايج آن 389
7.3.1 نتايج قضيه كوشي 390
7.4 قضيه انتگرال كوشي 391
7.4.1 نتايج قضيه انتگرال كوشي 392
7.5 خواص انتگرالهاي مختلط 402
7.5.1 نتايج حاصل از خواص انتگرالهاي مختلط 402
7.5.2 خواص ديگري از انتگرالهاي مختلط و كاربرد آنها 404
7.5.3 خواص معادله لاپلاس 407
7.6 قضيه حساب مانده 409
7.6.1 روشهاي محاسبه مانده 410
نمونه سؤالات آزمونهاي سالهاي گذشته 412
پاسخنامه سؤالات آزمونهاي سالهاي گذشته 414
خودآزمايي (مسائل تأليفي) 417
پاسخنامه خودآزمايي 435
فرامين كليدي 492
فصل 8 دنبالهها و سريهاي مختلط 493
8.1 مقدمه 494
8.2 دنبالههاي مختلط 494
8.3 سريهاي عددي مختلط 494
8.3.1 آزمون نسبت (تست دالامبر- آدامار) 495
8.3.2 آزمون مقايسه 495
8.3.3 آزمون ريشه (تست كوشي) 496
8.4 سريهاي توابع 496
8.4.1 سريهاي تواني 497
8.5 صفرها، قطبها و نقاط منفرد تابع 500
8.6 اندازه مانده در بسط لوران 507
8.7 قضيه لوران و فلسفه وجودي آن 511
نمونه سؤالات آزمونهاي سالهاي گذشته 515
پاسخ نمونه سؤالات آزمونهاي سالهاي گذشته 517
فصل 9 انتگرالگيري به روش ماندهها 555
9.1 مقدمه 556
9.2 محاسبه برخي انتگرالهاي حقيقي با استفاده از خواص انتگرال مختلط 557
9.3 محاسبه انتگرالهاي حقيقي بهفرم 560
نمونه سؤالات آزمونهاي سالهاي گذشته 567
پاسخنامه نمونه سؤالات آزمونهاي سالهاي گذشته 568
خودآزمايي (مسائل تأليفي) 570
پاسخنامه خودآزمايي 576
فرامين كليدي 592
فصل 10 برگزيده مسائل آزمونهاي رياضيات مهندسي رشتههاي مختلف مهندسي 595
10.1 مقدمه 596
پاسخنامه برگزیده سؤالات آزمونهای ریاضیات مهندسی 617
فصل 11 توابع ماتريسي 661
11.1 مقدمه 662
11.2 استفاده از بحث ماتريسها در حل دستگاه معادلات ديفرانسيل خطي 672
11.3 استفاده از ماتريس نمايي 673
پيوستها 679
منابع و مراجع 687