مقدمه
از عمر تلویزیون بیش از یک قرن می‌گذرد. در این دوران نسبتاً طولانی، تغییرات زیادی در ساختار داخلی و ظاهری آن صورت گرفته است؛ به‌طوری‌که گیرنده و فرستنده‌های تلویزیونی نسل‌های اولیه، به هیچ عنوان با تلویزیونهای امروزی قابل مقایسه نیستند. به موازات تغییرات ظاهری و مداری صورت گرفته، کیفیت آن نیز افزایش چشمگیری یافته و ظاهر تلویزیون نیز به مراتب زیباتر شده است. با توجه به محدودیت منابع مطالعه و مطالب فنی در زمینه‌ی تلویزیون، در این کتاب به بررسی اصول و روند تکامل مدارات تلویزیون پرداخته‌ایم.
عمده‌ترین تغییرات آنهایی است که در زمینه‌ی صفحه‌ی نمایش (نمایشگر) تلویزیون صورت گرفته است. اجزای نمایشگرهای موجود، در فصل نهم جداگانه مورد بررسی قرار گرفته است. در تهیه و تدوین مطالب کتاب حاضر، سعی بر این بوده است که این مطالب به زبانی ساده و قابل درک بیان گردد تا برای عموم خوانندگان قابل استفاده باشد. در بخش تحلیل مدارات، آشنائی اولیه با قطعات و مدارات الکترونیکی الزامی است.
از تمامی خوانندگان کتاب و همة صاحب‌نظران انتظار دارم که جهت افزایش بار علمی کتاب و همچنین رفع عیوب و کمبودهای آن، بنده را از شنیدن انتقادات و پیشنهادات گرانبهایشان محروم نکرده و از طریق ناشر اقدامات لازمه را صورت دهند.
در پایان از تمامی کسانی که در تهیة کتاب پیش‌روی نقش داشته‌اند تشکر و قدردانی می‌کنم. مخصوصاً جناب آقای مجیدرضا زرویی مدیریت محترم انتشارات فدک ایساتیس که زحمت نشر و پخش کتاب را تقبل نمودند، همچنین سرکار خانم مریم یوزباشی صفحه آرا محترمه انتشارات که زیبایی صفحات کتاب نتیجه سلیقة درخور ایشان است و بالاخره جناب آقای عوض لطیفی ویراستار محترم انتشارات که زحمت ویراستاری ادبی کتاب بر عهدة ایشان بود.
داود حبیب زاده
.................................................................................................................................
فهرست مطالب
فصل اول : تاریخچه و مقدمه‌ای بر سیستمهای تلویزیونی 1
1.1 مقدمه 3
2.1 تلویزیون الکترومکانیکی 3
3.1 تلویزیون الکترونیکی 4
4.1 تلویزیون رنگی 5
5.1 ضریب سیما (Aspect Ratio) 6
6.1 تلویزیون آنالوگ (Analogue Television) 7
7.1 تلویزیون دیجیتال (Digital Television) 7
8.1 تلویزیون ماهواره‌ای (Satellite Television) 7
9.1 سیستم DTTB 8
فصل دوم : نور و اپتیک در تلویزیون 11
1.2 مقدمه 13
2.2 ماهیت نور 13
1.2.2 نور (Light) 13
2.2.2 رنگ (Color) 14
3.2 دوربین فرستنده رنگی 15
4.2 سیگنال مرکب تصویر (Composite Video Signal) 16
5.2 تصویر آنالوگ و تصویر دیجیتال (Analogue& Digital Image) 16
6.2 مدولاسیون‌آنالوگ و مدولاسیون‌دیجیتال (Analogue & Digital Modulation) 17
7.2 انواع مدولاسیون 17
8.2 سیستم تلویزیونی و سیستم رنگ 18
فصل سوم : سیستم‌های‌رنگ و تصویر در تلویزیون‌های‌‌معمولی و صفحهمسطح 21
1.3 مقدمه 23
2.3 سیستم NTSC 23
1.2.3 سیگنال لومینانس 23
2.2.3 اطلاعات رنگ در سیستم NTSC 23
3.2.3 مدولاسیون رنگ در NTSC 24
4.2.3 سیگنال برست در سیستم NTSC 25
5.2.3 انواع NTSC 25
6.2.3 سیستم تلویزیونی و سیستم رنگ 27
7.2.3 مدولاسیون سیگنال مرکب تصویر (RF – Modulation) 27
8.2.3 اشکال سیستم NTSC 27
3.3 سیستم PAL (phase-alternating line, phase alternation by line) 28
1.3.3 مدولاسیون رنگ در سیستم پال 28
2.1.3 سیگنال لومینانس در پال 29
3.1.3 سیگنال‌های رنگ در سیستم پال 29
4.1.3 حامل فرعی رنگ در سیستم پال 29
5.1.3 سیگنال مرکب تصویر رنگی در سیستم پال 29
6.1.3 سیگنال برست در سیستم پال 30
7.1.3 آشکارسازی رنگ در سیستم پال 31
8.1.3 اشکال سیستم پال 32
9.1.3 سیستم پال پلاس (PAL PLUS) 32
4.3 سیستم سکام (SECAM) 32
1.4.3اطلاعات رنگ در سکام 33
2.4.3 مدولاسیون رنگ در سکام 33
3.4.3 سیگنال مرکب تصویر در سیستم سکام 33
4.4.3 آشکارسازی یا دمولاسیون رنگ 34
5.4.3 اشکال سیستم سکام 35
5.3 سیگنال‌های تلویزیونی در تلویزیونهای صفحهمسطح 35
1.5.3 محتویات اطلاعات ارسالی در تلویزیونهای صفحه گسترده 35
فصل چهارم : اجزای فرستنده و گیرندههای تلویزیونی 39
1.4 مقدمه 41
2.4 بررسی بلوک دیاگرام گیرنده تلویزیونی 41
فصل پنجم : بررسی قطعات و مدارات تلویزیونهای جدید 49
1.5 مقدمه 51
2.5 انواع تلویزیون 51
3.5 انواع شاسی و مدارات تلویزیون 52
4.5 تغییر قطعات و مدارات اصلی تلویزیون 56
5.5 بررسی و شناخت قطعات SMD 65
فصل ششم : مدارات منبع تغذیه در تلویزیون 69
1.6 مقدمه 71
2.6 انواع منابع تغذیه 71
1.2.6 منابع تغذیه خطی (Linear Power Supply) 71
2.2.6 تحلیل نقشه دو نمونه از منابع تغذیه 72
3.2.6 منبع تغذیه خطی در تلویزیون رنگی 73
3.6 منابع تغذیه کلیدی (Switching Regulator Power Supply) 77
1.3.6 تحلیل نقشه نمونه‌ای از منابع تغذیه کلیدی 79
فصل هفتم : بررسی اجزا و مدارات تلویزیونهای جدید 85
1.7 مقدمه 87
2.7 میکروکنترولر 87
1.2.7 تحلیل مدار میکروکنترولر یک تلویزیون 88
3.7 نوسان‌سازهایVCO و PLL(Voltage Controlled Oscillator وPhase Lock Loop ) 90
4.7 فیلتر جذب سطحی امواج (SAW – filter) 94
5.7 حافظه و خط تأخیر (Memory and Delay Line) 95
6.7 فیلتر و کنورتور صدا 97
7.7 گیرندههای مولتی سیستم 99
8.7 مدارات و قطعات جانبی در تلویزیونهای رنگی 100
9.7 تله تکست (Tele Text) 100
1.9.7 سیستمهای تله تکست 100
2.9.7 سیستم تله تکست B 101
3.9.7 موقعیت و زمان ارسال اطلاعات تله تکست 101
4.9.7 پالس‌‌های شناسایی و اطلاعات تله تکست در سیستم B 101
10.7 بسته‌‌های اطلاعات 102
11.7 کنترل از راه دور در تلویزیون 103
12.7 مدارات ساعت، تایمر و خواب (Clock, Timer and Sleep) 107
13.7 نمایش عملیات روی صفحه و منو (OSD and Menu) 108
14.7 نمایش همزمان چند تصویر (Picture in Picture) 109
15.7 صدای استریو و سیستمهای صوتی با دو زبان 110
16.7 ورودی‌‌های آنالوگ تلویزیون 114
فصل هشتم : آشنایی با تلویزیون دیجیتال 121
1.8 مقدمه 123
2.8 تلویزیون دیجیتال DTV و تلویزیون آنالوگ CTR 123
3.8 عصر دیجیتال 123
1.3.8 کمیته تهیه و تنظیم استاندارد تلویزیونهای دیجیتال 124
2.3.8 سه مفهوم اساسی مقایسه استانداردهای مختلف تصویر 124
3.3.8 استانداردهای مورد استفاده در تلویزیون دیجیتال 124
4.3.8 پخش صدای سوراند 125
5.3.8 توان پایین ارسال در تلویزیون دیجیتال 125
6.3.8 ترکیب چند کانال دیجیتال برروی یک کانال آنالوگ 125
7.3.8 مشکل تلویزیون آنالوگ CTR 126
8.3.8 DTV، SDTV و HDTV 126
4.8 آشنایی با تلویزیون دیجیتال 126
5.8 تصویر دیجیتال (DV : Digital Video) 127
1.5.8 تبدیل آنالوگ به دیجیتال 128
2.5.8 ابعاد تصویر دیجیتال 129
6.8 مدولاسیون پالسی دیجیتال (Pulse Code Modulation) PCM 129
1.6.8 روش MPEG 132
2.6.8 روش MPEG-2 132
3.6.8 تبدیل دیجیتال 134
4.6.8 کُدبندی تصویر دیجیتال 135
5.6.8 گروه‌های تصویری 136
6.6.8 فرآیند MPEG 138
7.6.8 فشرده‌سازی صدا با روش MPEG 139
8.6.8 مولتی پلکس 140
7.8 سیستمهای مدولاسیون 141
1.7.8 (Quadrature Phase Shift Keying) QPSK 141
2.7.8 (Quadrature Amplitude Modulation) 64-QAM 142
3.7.8 (Coded Orthogonal Frequency Division) COFDM 142
8.8 گیرنده (Receiver) 143
1.8.8 دی مولتی پلکسر انتقال 147
2.8.8 آشکار ساز MPEG صوتی 147
3.8.8 آشکارساز تصویر MPEG 148
4.8.8 کنترل آشکارساز 148
فصل نهم : آشنایی با انواع نمایشگر و لامپ تصویر در تلویزیون 149
1.9 مقدمه 151
2.9 نمایشگر Display 151
1.2.9 ویژگی‌های مورد انتظار از یک نمایشگر 152
2.2.9 لامپ تصویر مونو کروم (سیاه و سفید) 154
3.2.9 انواع لامپ تصویر رنگی 158
3.9 نمایشگرهای کریستال مایع LCD (Liquid Crystal Display) 169
1.3.9 کریستال مایع چیست ؟ 169
2.3.9 کریستال مایع مورد استفاده در نمایشگرهای LCD 170
3.3.9 سلول کریستال مایع 170
4.3.9 فیلترهای پلاریزه کننده نور 171
5.3.9 تکنولوژی تلویزیون LCD (Liquid Crystal Display) 172
6.3.9 اساس نمایشگرهای کریستال مایع 172
7.3.9 تکنولوژی LCD (Liquid Crystal Display) 173
8.3.9 صفحه نمایش LCD 174
9.3.9 تولید رنگ در نمایشگرهای LCD 178
10.3.9 منبع نور در نمایشگرهای LCD 179
11.3.9 اجزای کامل یک نمایشگر LCD 180
4.9 نمایشگرهای پلاسما PDP (Plasma Display Panel) 181
1.4.9 پلاسما چیست؟ 181
2.4.9 اساس کار نمایشگرهای پلاسما 183
3.4.9 تولید رنگ در نمایشگرهای پلاسما 185
4.4.9 نقاط ضعف پلاسما 188
5.4.9 مزایای پلاسما 188
6.4.9 مقایسه نمایشگرهای ال سی دی با پلاسما 189
7.4.9 پایان پلاسما 190
5.9 نمایشگرهای تابشی و پروجکشن 190
1.5.9 انواع نمایشگرهای تابشی 190
2.5.9 اجزای نمایشگرهای تابشی 191
3.5.9 مزایای نمایشگرهای تابشی 191
4.5.9 معایب نمایشگرهای تابشی 192
5.5.9 تکنولوژی ساخت نمایشگرهای تابشی 193
6.5.9 اساس کار نمایشگرهای تابشی 193
7.5.9 نمایشگرهای تابشی از نوع DMD (Digital Micro mirror) 193
8.5.9 مبدل LCOS(Liquid Crystal on Silicon) 196
9.5.9 فرآیند DLP 196
10.5.9 معایب مبدل‌های CRT 197
11.5.9 مزایای مبدل‌های CRT 198
6.9 نمایشگرهای LED و OLED 199
1.6.9 نمایشگرهای LED 199
2.6.9 نمایشگرهای OLED 202
3.6.9 اصول OLED 202
4.6.9 نحوه تشعشع نور توسط OLED 204
5.6.9 انواع OLED 205
6.6.9 اجزای تشکیل دهنده OLED 205
7.6.9 OLED فعال و غیر فعال 208
8.6.9 ویژگی نمایشگرهای OLED 209
9.6.9 روش‌های تولید رنگ در نمایشگرهای OLED 210
7.9 نمایشگرهای تشعشع میدان FED 211
1.7.9 تکنولوژی تشعشع میدان 211
فصل دهم : بلوک دیاگرام، شاسی و نقشه‌ی تلویزیون 215
1.10 مقدمه 217
2.10 بلوک دیاگرام یک گیرنده‌ی تلویزیونی CRT 217
3.10 سیگنال شناسایی یا پالس تطبیق 226
4.10 اجزای تلویزیون رنگی 226
1.4.10 منبع تغذیه (Power Supply) 230
2.4.10 میکروکنترولر 233
3.4.10 کنترل از راه دور (Remote Control) 236
4.4.10 تیونر (Tuner) 238
5.4.10 طبقه آی اف، آشکارساز تصویر و سینک 241
6.4.10 طبقه رنگ (Color Stage) 243
7.4.10 تقویت صدا (Audio Stage) 246
8.4.10 تقویت‌کننده‌های رنگ و سوکت لامپ تصویر 247
9.4.10 طبقه‌ی عمودی (Vertical Stage) 251
10.4.10 طبقه‌ی افقی (Horizontal Stage) 252
11.4.10 سوکت اسکارت 253
5.10 عیب‌یابی و تعمیر تلویزیون رنگی 266
1.5.10 عیب 266
2.5.10 شرایط نگهداری و استفاده از تلویزیون 267
3.5.10 وسایل عیب‌یابی و تعمیر 268
4.5.10 طبقه‌بندی عیوب 269
6.10 تحلیل نقشه و بررسی شاسی تلویزیونهای مختلف 270
1.6.10 منبع تغذیه نمونه‌هایی از تلویزیونهای رنگی موجود در ایران 270
2.6.10 بررسی شاسی تلویزیون با چیپ‌های محدود 273
فصل یازدهم : بلوک‌دیاگرام، شاسی و نقشه تلویزیونهای دیجیتال 285
1.11 مقدمه 287
2.11 اجزای تلویزیون LCD 290
3.11 اجزای تلویزیون پلاسما 292
4.11 بلوک دیاگرام یک تلویزیون LCD 293
1.4.11 تحلیل نقشه نمونه‌ای از تلویزیونهای LCD 301
2.4.11 تحلیل عملکرد منبع تغذیه 304
5.11 پاک‌کردن صفحه‌ی LCD 339
فصل دوازدهم : نقشه و مدارات تلویزیونهای مختلف 341
1.12 مقدمه 343
2.12 اجزای یک نمایشگر (مونیتور رایانه) 343
3.12 اجزای یک تلویزیون LCD 353
فصل سیزدهم : سؤال و ارزشیابی 387
نمونه سؤالات تلویزیون 389
نمونه سؤالات مخابرات دیجیتال 398
واژه‌نامه 403
فهرست الفبایی 409
